Taha Husajn

Taha Husajn

‏طه حسين‎

Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1889 Izbet el Kilo (Górny Egipt)
Data i miejsce śmierci	28 października 1973 Kair
Narodowość	egipska
Język	arabski
Alma Mater	Université de Montpellier
Dziedzina sztuki	powieść, esej
Muzeum artysty	Ramatan – Taha Hussein Museum w Kairze
Odznaczenia

Taha Husajn, arab. طه حسين (ur. 14 listopada 1889 w Izbet el Kilo w Górnym Egipcie, zm. 28 października 1973 w Kairze) – egipski intelektualista, pisarz, tłumacz i krytyk literacki. Określany mianem: عميد الأدب العربي (amid al-adab al-'arabi – „dziekana literatury arabskiej”).

Życiorys

W wieku trzech lat utracił bezpowrotnie wzrok, co nie przeszkodziło mu w zdobyciu wykształcenia. Uzyskał tytuł doktora na paryskiej Sorbonie i tytuł profesora na Uniwersytecie Kairskim. Pracował naukowo, zajmując się początkowo historią świata antycznego, później skoncentrował swe zainteresowania głównie na literaturze arabskiej.

W latach 1950–1952 pełnił obowiązki ministra oświaty w Egipcie. Wprowadził szereg reform, z których najważniejsza wprowadzała bezpłatną edukację.

Był wielkim znawcą klasycznej literatury arabskiej, a także europejskiej (przekładał na język arabski dzieła z zakresu literatury francuskiej i greckiej klasycznej). Taha Husajn słynie ze swojej wnikliwej i bezpośredniej krytyki dotyczącej klasycznej poezji arabskiej z okresu dżahilijji, zarzucając jej sztuczność i brak autentyczności. Krytyka ta była przyczyną oburzenia i protestów konserwatywnych uczonych z Al-Azhar. Podjął się wnikliwej krytyki klasycznych poetów – Al-Mutanabbiego i Al-Ma’arriego. Był również autorem kilku powieści (przede wszystkim autobiografii: Al-Ayyam).

Upamiętnienie

• W uznaniu zasług Husajna dla Egiptu, państwo po jego śmierci kupiło jego rezydencję w Gizie przekształciło ją w Muzeum noszące nazwę „Ramatan”, co w języku arabskim oznacza po arabsku dwie oazy, w których podróżujące karawany zatrzymują się, by odpocząć. Budując ja Taha Hussein chciał, aby jego syn, doktor Moeniss, mieszkał w jego rezydencji, dlatego zaprojektował willę z dwoma wejściami, aby mogli zachować prywatność. Z tego powodu nazwał ją „Ramatan”.
• Oddział Bibliotheca Alexandrina dla niedowidzących nosi jego imię.
• W 2010 roku egipski oddział Google przygotował na 14 listopada – dzień urodzin Taha Husajna specjalne Doodle.

Odznaczenia

• 1965 – order Nilu
• 1973 roku został pośmiertnie odznaczony Nagrodą Praw Człowieka przyznawana przez ONZ.

Ważniejsze dzieła

• 1926 – في الأدب الجاهلي (Fi al-adab al-dżahijijja, O literaturze z dżahilijji)
• الفتنة الكبرى (Al-fitna al-kubra, Wielkie oczarowanie – o problematyce historycznej, religijnej i literackiej okresu Umajjadów)
• 1925-1957 – حديث الأربعاء (Hadith al-arba', Rozmowy środowe – szkice o dawnej i nowej literaturze arabskiej, trzy tomy, które ukazały się w latach 1925, 1926 i 1957)
• 1929 – الأيام (Al-Ayyam, Dni – wielka powieść autobiograficzna)
• 1933 – على هامش السيرة ('Ala al-hamisz as-sira, Na marginesie żywota – o proroku Mahomecie)
• 1935 – الأديب (Al-adib, Literat – powieść)
• 1943 – أحلام شهرازاد (Ahlam Szahrazad, Sny Szeherezady – powieść)
• 1944 – شجرة البؤس (Szagarat al-bu’s, Drzewo nieszczęścia – powieść zawierająca liczne elementy ludowości egipskiej)
• 1945 – فصول في الأدب والنقد (Fusul fi al-adab wa an-naqd, Rozważania o literaturze i krytyce)
• 1952 – ألوان (Alwan, Barwy – zbiór szkiców o literaturze arabskiej i europejskiej)

Bibliografia

• J. Bielawski, K. Skarżyńska-Bocheńska, J. Jasińska, Nowa i współczesna literatura arabska 19 i 20 w. Literatura arabskiego Wschodu, Warszawa 1978, s. 424–427.
• J. Bielawski, Historia literatury arabskiej. Zarys, Warszawa 1968, s. 389–391.
• Egyptian Figures – Taha Hussein. sis.gov.eg. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-17)]. (ang.) [dostęp: 8 sierpnia 2012]
• ibe.unesco.org – Taha Hussein (ang.) [dostęp: 8 sierpnia 2012]
• web.archive.org – Taha Hussein. sis.gov.eg. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-19)]. (ang.) [dostęp: 8 sierpnia 2012]