Thyrsanthemum

*Thyrsanthemum*
	; Thyrsanthemum floribundum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	komelinowce
Rodzina	komelinowate
Rodzaj	Thyrsanthemum
	Nazwa systematyczna
	Thyrsanthemum Pichon; Notul. Syst. (Paris) 12: 224 (1946)
	Typ nomenklatoryczny
	Thyrsanthemum floribundum (M.Martens & Galeotti) Pichon
Synonimy
	Gibasoides D.R.Hunt;
	Gibasoides D.R.Hunt;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Thyrsanthemum Pichon – rodzaj roślin z rodziny komelinowatych. Obejmuje cztery gatunki występujące endemicznie w środkowych i południowych Kordylierach Południowych w Meksyku^[5].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów θυρσος (thyrsos – tyrs) i ανθεμιον (anthemion – kwiatek) i odnosi się do budowy kwiatostanu tych roślin^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie, gruboszowate rośliny zielne, ziemne lub naskalne^[5].

Korzenie: Bulwiaste, wrzecionowate^[5].

Pędy: Pędy podziemne krótkie, gruboszowate, pokryte drobnymi łuskami. Pędy naziemne niepozorne, wzniesione, gruboszowate, nierozgałęzione, wydłużające się w okresie kwitnienia^[5].

Liście: Ulistnienie naprzemianległe, skupione na wierzchołku pędu w rozetę, jednak rozpraszające się na pędzie w okresie jego wzrostu w czasie kwitnienia. Blaszki liściowe siedzące lub niemal ogonkowe, nieco pofałdowane, rzadziej płaskie, taśmowate, o nasadzie obejmującej łodygę lub klinowatej albo sercowatej i zaostrzonym wierzchołku, orzęsione lub nagie^[5].

Kwiaty: Zebrane w rozgałęzione tyrsy o wydłużonej głównej osi, złożone z dwurzędek, pojedyncze lub kilka zebranych w kwiatostan złożony, wyrastający wierzchołkowo na pędzie. Dwurzędki o krótkich lub długich szypułach, naprzemianległe. Podsadka kwiatostanu złożonego przypominająca liść. Podsadki dwurzędek wolne, różnej wielkości. Przysadki trójkątne do jajowatych, nachodzące na siebie, zielone lub różowe do fiołkoworóżowych, liliowych, czerwonych lub purpurowych. Kwiaty obupłciowe lub męskie z powodu redukcji słupkowia, chasmogamiczne, bezwonne, rurkowato-lejkowate. Okwiat promienisty do lekko grzbiecistego z powodu krzywizny szyjki słupka, kółkowy. Szypułka niepozorna do krótkiej, wzniesiona, w czasie owocowania włókniejąca. Listki zewnętrznego okółka okwiatu równej wielkości, wolne, błoniaste, grzbietowo prążkowane, o szklistych brzegach i wierzchołkach tępych do okrągłych, trwałe. Listki wewnętrznego okółka równej wielkości, wolne, płaskie. Sześć pręcików położonych w dwóch okółkach, zewnętrzne krótsze od wewnętrznych. Nitki pręcików wolne, w czasie kwitnienia esowate. Główki pręcików obrotne, żółte, bródkowate, popękane. Pylniki C-kształtne. Zalążnia siedząca, kulistawa, zielona, brodawkowato-omszona, trójkomorowa, z dwoma zalążkami w każdej komorze. Szyjka słupka nieco zygzakowata, biała do barwy nieco ciemniejszej niż listki okwiatu, cylindryczna, zwieńczona ściętym do nieco główkowatego, białym, żółtym lub liliowym znamieniem^[5].

Owoce: Szeroko elipsoidalne do kulistawych, cienkościenne, brązowe, pękające komorowo torebki. Nasiona elipsoidalne do nerkowatych, brzusznie wgłębione^[5].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Geofity korzeniowobulwiaste. W okresie zimowej suszy wchodzą w fazę spoczynku. Kwitną od czerwca do listopada^[5].

Siedlisko: Występuje na glebach wulkanicznych, rzadziej wapiennych, w lasach sosnowo-dębowych i jałowcowych, okresowo suchych liściastych lasach tropikalnych, zaroślach ciernistych, chaparralu, a także wzdłuż dróg, na wysokości między 600 a 2500 m n.p.m.^[5]

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 28, 30, 32^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Rodzaj z podplemienia Thyrsantheminae w plemieniu Tradescantieae podrodziny Commelinoideae w rodzinie komelinowatych (Commelinaceae)^[8].

Wykaz gatunków^[3]

Thyrsanthemum floribundum (M.Martens & Galeotti) Pichon
Thyrsanthemum goldianum D.R.Hunt
Thyrsanthemum laxiflorum (C.B.Clarke) M.Pell. & Espejo
Thyrsanthemum longifolium (M.Martens & Galeotti) M.Pell. & Espejo

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).
↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2022-07-27]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-08]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Marco O. O. Pellegrini, Adolfo Espejo-Serna. Recircumscription and synopsis of Thyrsanthemum and Weldenia (Commelinaceae), two narrow endemic genera from Mesoamerica. „Kew Bulletin”. 76 (2), s. 269–286, 2021-06. DOI: 10.1007/S12225-021-09948-1.
↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
↑ Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).

[apweb-1] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).

[ruggiero-2] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2022-07-27]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-08]. (ang.).

[rev-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Marco O. O. Pellegrini, Adolfo Espejo-Serna. Recircumscription and synopsis of Thyrsanthemum and Weldenia (Commelinaceae), two narrow endemic genera from Mesoamerica. „Kew Bulletin”. 76 (2), s. 269–286, 2021-06. DOI: 10.1007/S12225-021-09948-1.

[nop-6] David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.

[kub-7] Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).

[grin-8] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]