Trzydzieści przypadków majora Zemana

Trzydzieści przypadków majora Zemana

30 případů majora Zemana

Gatunek	kryminalny
Kraj produkcji	Czechosłowacja
Oryginalny język	czeski
Twórcy	Jiří Sequens
Główne role	Vladimír Brabec Pavla Marsálková Frantisek Hanus Petr Jákl Josef Bek Karel Engel Mirko Musil Jirí Holý Bohumil Smutný
Muzyka tytułowa	Zdenek Liska
Liczba odcinków	30
Liczba serii	3
Nagrody	Państwowa Nagroda im. Klementa Gottwalda
Lista odcinków
Produkcja
Produkcja	Československá televize
Reżyseria	Jiří Sequens
Scenariusz	Jiří Sequens
Muzyka	Zdenek Liska
Zdjęcia	Josef Hanuš
Scenografia	Karel Cerný
Czas trwania odcinka	51–92 min
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Czechosłowacja
Data premiery	11 stycznia 1976
Stacja telewizyjna	Československá televize TP 1 Kino Polska
Pierwsza emisja	Czechosłowacja 11 stycznia 1976 Polska 1988
Lata emisji	1976–1980
Status	powtórkowy
Strona internetowa

Trzydzieści przypadków majora Zemana (cz. 30 případů majora Zemana) – czechosłowacki serial telewizyjny w reż. Jiříego Sequensa wyprodukowany w latach 1976–1979.

Historia serialu

W 1973 roku telewizja czechosłowacka przygotowała projekt nowego serialu, mającego w założeniu stanowić ideową przeciwwagę do zachodnich seriali sensacyjnych. Miał on opierać się na postaci aktywnego i atrakcyjnego oficera w służbie kraju socjalistycznego, który zdobędzie sobie uznanie widzów równe sukcesowi polskiego kapitana Klossa. Nie bez znaczenia było tu również dążenie władz komunistycznej Czechosłowacji do odzyskania zaufania społeczeństwa dla aparatu bezpieczeństwa i milicji, nadwerężonego po wydarzeniach praskiej wiosny 1968 roku. Pierwotnie serial miał liczyć 28 odcinków, z których każdy poświęcony byłby epizodowi przypadającemu na kolejny rok istnienia socjalistycznego państwa. Wkrótce postanowiono rozbudować go o dalsze dwa, tak aby uczcić trzydziestą rocznicę zakończenia II wojny światowej oraz powstania Korpusu Bezpieczeństwa Narodowego (SNB) – organu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych współtworzonego przez Bezpieczeństwo Publiczne (VB; odpowiednik Milicji Obywatelskiej) i Bezpieczeństwo Państwowe (StB; odpowiednik Służby Bezpieczeństwa).

Autorzy pomysłu serialu, z których część także w swoim czasie była funkcjonariuszami bezpieki, wykazali się sporą dozą realizmu – tytułowy bohater miał rozwiązywać głównie kwestie kryminalne, aby nie zniechęcać widzów zbyt dużą dawką propagandy przedstawianej wprost. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oddelegowało do pomocy w przygotowaniu scenariuszy poszczególnych odcinków czterech doświadczonych oficerów „bezpieki”. W archiwum ministerstwa rozpoczęto także poszukiwania ciekawych spraw, które mogłyby stać się kanwą dla kolejnych części serialu (akcja żadnego z odcinków nie była więc oderwaną od rzeczywistości fikcją). Bezpośredni nadzór nad pracami sprawował wydział prasowy MSW. Pomimo rekordowego tempa zdjęć, pierwszy odcinek czechosłowacka telewizja wyemitowała 11 stycznia 1976 roku. Serial, zgodnie z zamierzeniami jego autorów, cieszył się olbrzymią, rosnącą z odcinka na odcinek popularnością. Według sondaży telewizji czechosłowackiej jego oglądalność sięgała 90 procent, a widzowie w skali od 1 do 10 przyznawali mu 7.

Sukces serialu spowodował prawdziwą lawinę nagród, jakie spłynęły na jego twórców. Resort spraw wewnętrznych nie skąpił nie tylko gratyfikacji materialnych, ale i odznaczeń z okazji trzydziestolecia aparatu bezpieczeństwa. W 1978 roku we współpracy z MSW Kuby zrealizowano na wyspie zdjęcia do dwóch odcinków serialu. 48-osobowa ekipa spędziła w kraju Fidela Castro ponad 6 tygodni. Jak się wydaje, była to kolejna forma premii dla twórców propagandowego dzieła, podobnie jak triumfalne wyjazdy do krajów bloku socjalistycznego, np. NRD. Ukoronowaniem było odznaczenie w 1980 roku (po zakończeniu realizacji całości serialu) trzech twórców (reżysera, operatora i odtwórcy głównej roli) Państwową Nagrodą im. Klementa Gottwalda (odpowiednik radzieckiej Nagrody Leninowskiej). Wręczył ją sam Gustáv Husák.

Serial, podobnie jak polski pierwowzór o przygodach kapitania Klossa, był emitowany w czeskiej i słowackiej telewizji po 1989 roku. Wywołał wiele sporów i protestów, jednak ponownie cieszył się dużą popularnością. Mówiono nawet o realizacji kolejnych odcinków lub kontynuacji w formie filmu pełnometrażowego. Oczywiście tym razem, główny bohater stałby po „właściwej stronie”, tj. służb specjalnych Zachodu.

W 1979 roku z dwóch odcinków serialu (27 i 28) zmontowano pełnometrażowy film pt. Rukojmí v Bella Vista.

Obsada aktorska

• Vladimír Brabec – wachmistrz/podporucznik/porucznik/kapitan/major Jan Zeman, funkcjonariusz VB / Richard Lipinski, współpracownik OUN-B
• Pavla Marsálková – matka Zemana
• Renáta Doleželová – Lída Brůhová, nauczycielka i pierwsza żona Zemana
• Jaroslava Obermaierová – Blanka Svobodová, żona Karela Mutla, druga żona Jana Zemana
• Ivana Andrlová – Lída Zemanowa, córka Lídy i Jana Zemanów
• Miloš Willig – major/pułkownik Václav Kalina, wysoki funkcjonariusz SNB w Pradze
• Josef Větrovec – major/pułkownik Pavlásek, naczelnik praskiego wydziału kryminalnego VB
• Vladimír Ráž – Veselý, lekarz praskiego wydziału kryminalnego VB
• Rudolf Jelínek – major Jiří Hradec, agent kontrwywiadu StB
• Ladislav Mrkvička – wachmistrz/podporucznik/porucznik/nadporucznik/kapitan Mirek Stejskal, funkcjonariusz VB w Pradze
• Emil Horváth – podporucznik/porucznik Martin Gajdoš, funkcjonariusz VB na Słowacji i w Pradze
• František Němec – major/podpułkownik Žitný, oficer kontrwywiadu StB w Pradze
• Radoslav Brzobohatý – nadporucznik Pavel Bláha, agent brytyjskiego wywiadu
• Frantisek Hanus – porucznik Vydra, komendant VB w Kateřinskiej Horze i Klatovach
• Regina Rázlová – Hanka Bízová, współpracowniczka StB
• Jiří Holý – Arnold Hackl, agent brytyjskiego wywiadu, właściciel baru White Lines w Berlinie Zachodnim
• Radúz Chmelík – major Wilde, oficer Stasi w Berlinie Wschodnim
• František Vicena – Zbyszek Broniewski, polski szlachcic, kelner w barze White Lines
• Consuela Morávková – Zaza Broniewska, siostra Zbyszka, tancerka w barze White Lines
• Josef Bláha – Leopold Fanta, współpracownik wywiadu amerykańskiego
• Petr Jákl – milicjant
• Josef Bek – doktor Salaba
• Karel Engel – w kilku postaciach
• Mirko Musil – w kilku postaciach
• Jirí Holý – w kilku postaciach
• Bohumil Smutný – w kilku postaciach

i inni.

Opis fabuły

Serial składa się z 30 odcinków-epizodów (przypadków) z blisko 30-letniej kariery majora VB Jana Zemana, których akcja rozgrywa się w latach 1945–1973.

Odcinek (przypadek)	Data premiery	Czas trwania (min.)	Rok akcji	Tytuł oryginalny	Tytuł polski
1	15 stycznia 1976	59	1945	Smrt u jezera	Śmierć nad jeziorem
2	15 stycznia 1976	51	1946	Vyznavači ohně	Czciciele ognia
3	18 stycznia 1976	55	1947	Loupež sladkého "i"	Kradzież insuliny
4	21 stycznia 1976	65	1947	Rubínové kříže	Rubinowe krzyże
5	25 stycznia 1976	56	1948	Hon na lišku	Pogoń za lisem
6	29 stycznia 1976	62	1949	Bestie	Bestia
7	1 lutego 1976	65	1950	Mědirytina	Miedzioryt
8	5 lutego 1976	56	1951	Strach	Strach
9	7 lutego 1976	66	1952	Loď do Hamburku	Statek do Hamburga
10	12 lutego 1976	63	1953	Vrah se skrývá v poli	Morderca ukrywa się w polu
11	1 kwietnia 1977	78	1954	Křížová cesta	Droga krzyżowa
12	10 kwietnia 1977	73	1955	Kleště	Szczypce
13	17 kwietnia 1977	70	1956	Romance o nenápadné paní	Ballada o niepozornej pani
14	23 kwietnia 1977	79	1957	Konec velké šance	Koniec wielkiej szansy
15	1 maja 1977	73	1958	Kvadratura ženy	Kwadratura kobiety
16	8 maja 1977	68	1959	Dáma s erbem	Dama z herbem
17	15 maja 1977	87	1960	Prokleté dědictví	Przeklęte dziedzictwo
18	21 maja 1977	80	1961	Bílé linky	Białe paski
19	24 maja 1977	88	1962	Třetí housle	Trzecie skrzypce
20	3 czerwca 1977	89	1963	Modrá světla	Niebieskie światła
21	26 grudnia 1979	68	1964	Pán ze Salcburku	Pan z Salzburga
22	30 grudnia 1979	83	1965	Tatranské pastorále	Tatrzańskie jasełka
23	6 stycznia 1980	73	1966	Šťastný a veselý	Szczęśliwego Nowego Roku!
24	13 stycznia 1980	81	1967	Klauni	Klauni
25	20 stycznia 1980	82	1968	Štvanice	Nagonka
26	27 stycznia 1980	78	1969	Studna	Studnia
27	3 lutego 1980	87	1970	Rukojmí v Bella Vista	Zakładnik z Bella Vista
28	16 lutego 1980	83	1971	Poselství z neznámé země	Wiadomość z nieznanego kraju
29	17 lutego 1980	75	1972	Mimikry	Mimikry
30	24 lutego 1980	92	1973	Růže pro Zemana	Róże dla Zemana

Bibliografia

• Łukasz Kamiński. Major Zeman, syn kapitana Klossa. „Biuletyn IPN”. nr 7(66), s. 58-63, lipiec 2006. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1641-9561. 

Linki zewnętrzne

• Trzydzieści przypadków majora Zemana w bazie IMDb (ang.)
• Trzydzieści przypadków majora Zemana w bazie Filmweb
• Strona internetowa serialu