Ulica Drewniana w Warszawie
| Powiśle | |||||||||||||
 Ulica Drewniana widziana z ulicy Dobrej | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||
 52°14′23,2″N 21°01′36,0″E/52,239778 21,026667
| |||||||||||||
Ulica Drewniana – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica, pierwotnie zaczynająca swój bieg od ul. Elektrycznej, powstała w roku 1786 wraz z jurydyką Aleksandria, jako aleja biegnąca wzdłuż kanału będącego częścią założenia ogrodowego związanego z pałacem rodziny Gozdzkich - de Nassau przy ul. Sewerynów. Ów kanał w pałacowym ogrodzie Gozdzkich wykopano około roku 1760; twórcą projektu tego założenia był prawdopodobnie Efraim Schröger. Kanał przypominający swym kształtem literę "T" otoczył ogród sięgający do linii późniejszej ul. Topiel.
Na wolnych terenach pod koniec XVIII wieku pojawiła się drewniana zabudowa, i stąd pochodzi nazwa ulicy, po raz pierwszy widoczna na planie z roku 1808.
Okoliczne tereny jak i całe Powiśle od wieków były niszczone przez wezbrane wody Wisły, które podczas powodzi zabierały ze sobą nietrwałe, drewniane zabudowania. Najdłużej, do roku 1938, dotrwał tylko jeden z kilku budynków powstałych w końcu XVIII stulecia.
Jednak okolica przeszła gruntowną metamorfozę dużo wcześniej: przed rokiem 1817 kanał został skrócony przy okazji wytyczania ul. Dobrej, zaś pałac Gozdzkich spłonął w pożarze około roku 1778. Po tym czasie opuszczone ogrody zdziczały, a kanał stał się zaniedbanym rozlewiskiem z wysepką.
Od powstałego wtedy bajora pochodzi nazwa ul. Topiel, zaś sam kanał zasypano około roku 1865 wytyczając nowe parcele przy ul. Drewnianej.
Po tym czasie ulicę przedłużono o odcinek za linią ul. Dobrej, planowano doprowadzenie jej aż do linii Wisły, jednak plany te pokrzyżowała budowa Elektrowni Powiśle w roku 1903. Do początków XX wieku luźna zabudowa ul. Drewnianej była dość chaotyczna: po roku 1880 wybudowano domy u zbiegu z ul. Dobrą, jednak dopiero w roku 1906 powstał pierwszy wielkomiejski obiekt – gmach mieszczący Publiczne Szkoły Powszechne nr 34 i 41. Gmach zespołu szkół powstał jako drugi z wystawionych przez miasto obiektów na ubogich i niedoinwestowanych dzielnicach, gdzie szkolnictwo stało na niskim poziomie. Autor projektu budynku, Henryk Julian Gay, przetworzył elementy zdobnicze typowe dla architektury schyłku średniowiecza w duchu posecesyjnego modernizmu.
Od roku 1911 pod nr. 9/11/13 działała Fabryka Czekolady, Kakao i Cukierków "Franciszek Fuchs i Synowie". Właściwie jej właścicielem był Franciszek Feliks Fuchs; była jednak to kontynuacja rodzinnej tradycji – ojciec, Franciszek Ksawery Fuchs, w roku 1829 założył "Dom Handlowo-Przemysłowy Franciszek Fuchs i S-ka" przy ul. Miodowej 12. Fabryka Czekolady, Kakao i Cukierków "Franciszek Fuchs i Synowie" przy Drewnianej działała do roku 1947; została wtedy znacjonalizowana i funkcjonowała pod marką Zakłady Przemysłu Cukierniczego "Syrena". W roku 1960 nastąpiła fuzja: Zakłady Przemysłu Cukierniczego "Syrena" z Drewnianej połączono z innym potentatem - "Zakładami Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca" z ul. Zamoyskiego, de facto firmą odebraną po roku 1945 rodzinie Wedel. O ile na Kamionku produkowano wyroby czekoladowe, Zakłady Przemysłu Cukierniczego "Syrena" przy Drewnianej do końca swego istnienia wytwarzały głównie cukierki, kontynuując niejako tradycję Fuchsów. W latach 1938–39 zakłady Fuchsa rozbudowano o nową halę; powstała też nigdy nie ukończona kamienica pod nr. 7.
Budynek szkół został uszkodzony w roku 1939. Podczas powstania warszawskiego mieścił się w nim szpital powstańczy. We wrześniu 1944 Niemcy zamordowali w nim 22 rannych, których upamiętnia tablica pamiątkowa Tchorka umieszczona na budynku[1].
Ze zniszczeń wojennych ocalały przy Drewnianej najpóźniej wzniesione obiekty: gmach Szkół Powszechnych, wybudowana tuż przed wojną kamienica oraz zakłady cukiernicze.
Po roku 1945 początkowy, wschodni odcinek ulicy skasowano, poszerzając teren Elektrowni Powiśle; wszystkie zabudowania Fabryki Czekolady, Kakao i Cukierków "Franciszek Fuchs i Synowie" wyburzono na jesieni roku 2006.
Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stanisław Kopf: Powiśle. Warszawskie Termopile 1944. Warszawa: Fundacja „Wystawa Warszawa Walczy 1939-1945”, 1999, s. 71. ISBN 83-87545-18-X.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 3. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 38. ISBN 83-906629-2-2.