Wieża. Jasny dzień
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
23 marca 2018 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
106 minut |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Jagoda Szelc |
| Główne role |
Anna Krotoska |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Kostiumy | |
| Montaż | |
| Produkcja | |
| Wytwórnia | |
| Dystrybucja | |
| Budżet |
2,3 mln zł |
Wieża. Jasny dzień – polski dramat filmowy z 2017 w reżyserii Jagody Szelc, zrealizowany według autorskiego scenariusza.
Tematem filmu jest starcie postaw tradycjonalistki Muli oraz jej siostry Kai, które rywalizują o prawo do wychowania Niny, biologicznej córki Kai. Za debiut reżyserski oraz scenariusz Szelc otrzymała nagrody na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych i została uhonorowana Paszportem „Polityki”. Recenzenci filmu podkreślali wielokrotnie nawiązania do tradycji polskiego romantyzmu oraz dorobku takich europejskich twórców, jak Lars von Trier i Jorgos Lantimos.
Treść[edytuj | edytuj kod]
Z okazji pierwszej komunii świętej dziewczynki o imieniu Nina, jej rodzice Mula i Michał zapraszają rodzinę do domu w Kotlinie Kłodzkiej. Wkrótce dołącza do nich rodzeństwo Muli – siostra Kaja oraz brat Andrzej z żoną Anną i dziećmi. Okazuje się, że Kaja jest biologiczną matką Niny, która po urodzeniu dziecka zniknęła na kilka lat, a wychowaniem jej córki zajęła się Mula, która dba również o chorą matkę. Zapracowana Mula ma żal do siostry, a zarazem obawia się, iż jej obecność może zniszczyć jej relację z Niną. Po przyjeździe gości następuje szereg irracjonalnych wydarzeń – matka sióstr powraca do zdrowia, a Nina odmawia przystąpienia do komunii[1].
Obsada aktorska[edytuj | edytuj kod]
Źródło: Filmpolski.pl[2]
- Anna Krotoska – Mula
- Małgorzata Szczerbowska – Kaja, siostra Muli
- Anna Zubrzycka – Ada, matka Muli, Kai i Andrzeja
- Dorota Łukasiewicz-Kwietniewska – Anna, żona Andrzeja
- Rafał Kwietniewski – Andrzej, brat Muli
- Rafał Cieluch – Michał, mąż Muli
- Laila Hennessy – Nina
- Ida Kwietniewska – Dusia, córka Anny i Andrzeja
- Igor Kwietniewski – Igor, syn Anny i Andrzeja
- Artur Krajewski – ksiądz
- Bogusława Sztencel – pani Wanda
- Mohammed Almughanni – uchodźca
- Jędrzej Wielecki – pielgrzym
- Miłosz Karbownik – pielgrzym
- Mikołaj Chroboczek – pielgrzym
- Maciej Miszczak – pielgrzym
- Monika Strzelczyk – kobieta
- Hanna Misiak – kobieta
- Joanna Nowicka-Zagrajek – kobieta
- Joanna Łużny – kobieta
- Arkadiusz Zagrajek – mężczyzna
- Alicja Pachowicz – jasnowłosa dziewczynka
Produkcja[edytuj | edytuj kod]
Za produkcję obrazu odpowiadało Studio Filmowe Indeks, powołane przez ówczesnego rektora Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, Mariusza Grzegorzka. Stworzenie studia miało w zamierzeniu pomóc przyszłym absolwentom szkoły w tworzeniu niekomercyjnego, autorskiego debiutu. Jedną ze studentek PWSFTviT, które na tym skorzystały, była Jagoda Szelc[3]. Tworząc swój pełnometrażowy debiut, Szelc planowała, iż Wieża będzie protest songiem wymierzonym przeciw destrukcyjnym ambicjom człowieka:
W skali mikro opowiada o kryzysie rodziny, jednak w skali makro to historia o obsesji kontroli: codziennej pogoni, postrzeganiu ambicji jako wartości pozytywnej, a także przekonaniu, że miłość można posiadać na własność. Ten zespół cech to coś, co stoi w jawnej opozycji do naszej natury; jest jakimś zaprzeczeniem pierwotnej postawy „let it go”[3].
Na potrzeby prac nad filmem Szelc zamierzała przyjąć poetykę naturalistyczną, w związku z czym zrezygnowała z profesjonalnej obsady aktorskiej: „Chciałam, żeby to byli ludzie w pewnym sensie nieznani, którzy by byli bardzo wiarygodni”[4]. Dlatego też w głównych rolach pojawili się naturszczycy Anna Krotoska i Małgorzata Szczerbowska, przyciągnięte metodą pracy przyjętą przez Szelc. Krotoska stwierdzała, że udział w filmie to „najpiękniejsza praca, jaką do tej pory wykonałam”[5].
Zdjęcia do Wieży zrealizował Przemysław Brynkiewicz. Okres zdjęciowy rozpoczął się 23 maja 2016. Materiał kręcono w Kotlinie Kłodzkiej[2]. Łączny budżet filmu wyniósł około 2,3 miliona złotych, z czego kwotę niemal 1,5 miliona złotych pokrył Polski Instytut Sztuki Filmowej[6]. Film został ukończony w 2017 roku po montażu dokonanym przez Annę Garncarczyk[2], po czym trafił do obiegu festiwalowego. 19 września 2017 zaprezentowany został na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni[7]. Premiera Wieży w kinach odbyła się 23 marca 2018[2].
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Frekwencja kinowa[edytuj | edytuj kod]
W krajowych kinach odnotowano niską frekwencję widzów podczas seansów filmu. Wedle szacunków Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej obejrzało go nieco ponad 23 tysiące widzów[8].
Recepcja krytyczna w Polsce[edytuj | edytuj kod]
Film został na ogół pozytywnie przyjęty przez krytyków. Jakub Popielecki z portalu Filmweb przekonywał, że „Szelc porywa się na opowieść o kondycji ludzkiej. Horror jest tu przede wszystkim horrorem egzystencji, tragedią niewygodnego rozkroku, w jakim tkwi człowiek”[9]. Popieleckiemu nasunęły się porównania Wieży z Antychrystem Larsa von Triera oraz kinem Mariusza Grzegorzka[9]. Łukasz Maciejewski twierdził, że film Szelc „spodobałby się Marii Janion” dzięki ustawicznym nawiązaniom do polskiego romantyzmu[10], aczkolwiek wychwycił też aluzje do filmów Jorgosa Lantimosa oraz starogreckiego mitu o Medei[10]. Grzegorz Fortuna junior na łamach „Kina” rozwijał interpretację w duchu romantycznym, twierdząc, iż „Jagoda Szelc sięga do przepastnej szafy słowiańskiego folkloru” i przywraca zapomnianą postać „szeptuchy, która nie jest postacią negatywną i wrogą, ale ambiwalentną i ulotną”[11]. Fortuna dowodził ponadto, że w Wieży „apokalipsa nie wiąże się […] z buntem maszyn, wybuchem bomb jądrowych i wszechobecnym radioaktywnym pyłem, ale z powrotem do szamaństwa; do czegoś pierwotnego, tajemniczego, wypychanego ze zbiorowej świadomości”[11].
Piotr Mirski w recenzji dla „Dwutygodnika” uważał, iż film Jagody Szelc jest antytezą dzieła Krzysztofa Skoniecznego Hardkor Disko: „O ile Hardkor Disko stanowi zaledwie zlepek buńczucznych haseł, klisz i efekciarskich chwytów, to Wieża. Jasny dzień może służyć za wzór młodego, radykalnego kina artystycznego”[12]. Jarosław Kowal z portalu Film.org.pl doceniał dojrzałość debiutu Szelc i dowodził, że Wieża jest filmem na pograniczu wielu gatunków: „Szelc tworzy ponad gatunkami, na pograniczu świata rzeczywistego oraz metafizyki, ale zamiast podsycać konflikt, po prostu zauważa ich istnienie, a już na pewno nie namaszcza któregokolwiek na lepszy od drugiego”[13].
Łukasz Adamski z portalu wPolityce.pl zwrócił uwagę na problematyczną wymowę Wieży: „Nie tylko stylistycznie jest to kino przeznaczone dla wąskiego grona widzów, ale również jego wymowa jest bardzo niepokojąca”[14]. Jego zdaniem film przekonuje, że współczesnym, zeświecczonym Polakom w obliczu braku Boga pozostaje „gęsty las i oddanie pokłonu innemu bóstwu”[14]. Zdaniem Adriana Luzara z portalu Interia film Jagody Szelc cechuje się stylem „nieuporządkowanym, nieco kulawym, zderzającym zbyt gorliwy, dokumentalny realizm i sceny niczym z filmów Xaviera Dolana”[15].
Recepcja krytyczna za granicą[edytuj | edytuj kod]
Wieża zwróciła też uwagę zagranicznych krytyków. Sarah Ward z brytyjskiego magazynu „Screen” wytypowała film Jagody Szelc jako jeden z dziesięciu kobiecych utworów do obejrzenia w 2018 roku[16]. Jednakże Neil Young z pisma „Hollywood Reporter” ocenił Wieżę negatywnie, twierdząc, iż choć w filmie „widać przebłyski talentu na różnych frontach”, ostatecznie jest on „pustą powtórką z utartych stylistycznych tropów”[17]. Ben Sachs z pisma „Chicago Reader” porównał debiut Szelc do innych kobiecych dzieł: Bagna (2001) Lucreci Martel oraz Cudów (2014) Alice Rohrwacher, ale zaznaczył, że u Jagody Szelc „brakuje humoru i współczucia, jakie cechują inne filmy. Perspektywa Szelc jest tak pesymistyczna i mroczna, że często można odnieść wrażenie, iż jest to film grozy, a przytłaczająco upiorna muzyka i efekty dźwiękowe potęgują to skojarzenie”[18].
Nagrody[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Festiwal/organizator | Nagroda | Odbiorca | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 2017 | Festiwal Polskich Filmów Fabularnych | Nagroda za debiut reżyserski lub drugi film | Jagoda Szelc | Wygrana[19] |
| Nagroda za scenariusz | Jagoda Szelc | Wygrana[19] | ||
| Nagroda Onetu „Odkrycie Festiwalu” | Jagoda Szelc | Wygrana[19] | ||
| Festiwal Aktorstwa Filmowego im. Tadeusza Szymkowa | Złoty Szczeniak za drugoplanową kreację aktorską kobiecą | Małgorzata Szczerbowska | Wygrana[20] | |
| 2018 | Tygodnik „Polityka” | Paszport „Polityki” | Jagoda Szelc | Wygrana[21] |
| Międzynarodowy Festiwal Kina Niezależnego „Off Camera” | Krakowska Nagroda Filmowa w Konkursie Głównym „Wytyczanie drogi” | Wygrana[22] | ||
| Festiwal Filmu Polskiego „FilmPolska” w Berlinie | Nagroda Jury | Wygrana[23] | ||
| Koszaliński Festiwal Debiutów Filmowych „Młodzi i Film” w Koszalinie | Nagroda za scenariusz | Jagoda Szelc | Wygrana[2] | |
| Mammoth Lakes Film Festival | Nagroda Główna | Wygrana[2] | ||
| Festiwal „KinoPolska” w Paryżu | Wyróżnienie Specjalne | Wygrana[2] | ||
| 2019 | Polska Akademia Filmowa | Orzeł za odkrycie roku | Jagoda Szelc | Nominacja[2] |
| Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna w Łodzi | Nagroda im. Andrzeja Munka | Jagoda Szelc | Wygrana[2] |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Robert Birkholc, Wieża. Jasny dzień (2017) [online], Edukacja Filmowa [dostęp 2022-02-27].
- ↑ a b c d e f g h i Wieża. Jasny dzień w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b Mateusz Demski, Dawid Dróżdż, „Nie mam zamiaru już niczego udawać”. wywiad z Jagodą Szelc [online], Ekrany, 27 marca 2018 [dostęp 2022-02-27].
- ↑ Joanna Szaszewska, Jagoda Szelc: „Wieża. Jasny dzień” to moja krytyka religijności. Chrześcijaństwo nie wyrabia się na zakręcie [online], Gazeta.pl, 18 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ Joanna Szaszewska, Anna Krotoska o ''Wieży. Jasny dzień'': Powiedziałam „tak” nie czytając scenariusza. Później się przestraszyłam [online], Gazeta.pl, 20 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ Lista filmów ukończonych i dofinansowanych przez PISF wraz z wykazem kwot dofinansowania [online], Polski Instytut Sztuki Filmowej, 2017 [dostęp 2022-02-27].
- ↑ Wieża. Jasny dzień – premierowo – w Gdyni! – Newsy | Szkoła Filmowa w Łodzi [online], www.filmschool.lodz.pl [dostęp 2022-02-27].
- ↑ Milena Le Viet-Błaszczyk, Use of Social Media in Polish Film Industry Marketing, [w:] Andrzej Jaki, Bernard Ziębicki (red.), Knowledge – Economy – Society. External and Internal Determinants of Modern Business Management, Toruń: Dom Organizatora, 2020, s. 202.
- ↑ a b Jakub Popielecki, Co to będzie, co to będzie [online], Filmweb, 2017 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ a b Łukasz Maciejewski, „Wieża. Jasny dzień”: Medea zombie [online], Onet Kultura, 20 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ a b Grzegorz Fortuna jr., Wieża. Jasny dzień, „Kino”, marzec 2018, s. 73–74.
- ↑ Piotr Mirski, Pogański świt [online], Dwutygodnik.com, marzec 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ Jarosław Kowal, Wieża. Jasny dzień. Debiut ponad gatunkami [online], film.org.pl, 23 marca 2018 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ a b Łukasz Adamski, „Wieża. Jasny dzień”. Wiedźma kontra umierająca religia [online], wPolityce.pl, 22 marca 2018 [dostęp 2022-02-27].
- ↑ Adrian Luzar, „Wieża. Jasny dzień” [recenzja]: Ciemno, prawie noc [online], Interia.pl, 19 września 2017 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ Sarah Ward, Sydney Film Festival picks 10 female directors to watch in 2018, „Screen International”, 5 czerwca 2018 [dostęp 2022-02-28].
- ↑ Neil Young, ‘Tower. A Bright Day’ (‘Wieza. Jasny dzien’): Film Review | Berlin 2018 [online], The Hollywood Reporter, 19 lutego 2018 [dostęp 2022-02-28] (ang.).
- ↑ Ben Sachs, Tower. A Bright Day. [online], Chicago Reader, 7 marca 2019 [dostęp 2022-02-28] (ang.).
- ↑ a b c Festiwal w Gdyni. Złote Lwy dla ‘Cichej nocy’, ‘Wieża. Jasny dzień’ najlepszym debiutem. To był festiwal młodych, świetnych twórców, „wyborcza.pl” [dostęp 2018-05-18] (pol.).
- ↑ 6. FAF 2017 [online], Festiwal Aktorstwa Filmowego, 2017 [dostęp 2022-02-27] (pol.).
- ↑ Małgorzata Wieliczko, Paszporty Polityki 2017, Jagoda Szelc z nagrodą w kategorii Film | www.wroclaw.pl, „www.wroclaw.pl” [dostęp 2018-05-18] (pol.).
- ↑ Aleksandra Suława, „Wieża. Jasny dzień” Jagody Szelc zwycięzcą 11. edycji festiwalu Netia Off Camera, „Głos Szczeciński”, 5 maja 2018 [dostęp 2018-05-18] (pol.).
- ↑ Berlinale 2018: „Wieża. Jasny dzień” zachwyca zagranicznych krytyków, „Onet Kultura”, 17 lutego 2018 [dostęp 2018-05-18] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wieża. Jasny dzień w bazie filmpolski.pl
- Wieża. Jasny dzień w bazie Filmweb