Zaroślak ciemny
| Atlapetes schistaceus[1] | |||
| (Boissonneau, 1840) | |||
_(14053082482).jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zaroślak ciemny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania wg IUCN (bez podgatunku A. s. taczanowskii traktowanego przez IUCN jako odrębny gatunek) | |||
Zaroślak ciemny[3][4] (Atlapetes schistaceus) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Występuje w północno-zachodniej części Ameryki Południowej, na stokach Andów Północnych. Uznawany jest za gatunek najmniejszej troski[5][6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Auguste Boissonneau, nadając mu nazwę Tanagra schistaceus[7]. Opis ukazał się w 1840 roku w Revue zoologique[7][8]. Autor jako miejsce typowe wskazał Santa Fe de Bogota w Kolumbii[5]. IOC wyróżnia pięć podgatunków[9]:
- A. s. fumidus Wetmore & Phelps Jr, 1953
- A. s. castaneifrons (Sclater, PL & Salvin, 1875)
- A. s. tamae Cory, 1913
- A. s. schistaceus (Boissonneau, 1840) – zaroślak ciemny[3][4]
- A. s. taczanowskii (Sclater, PL & Salvin, 1875) [syn. A. s. mystacalis (Taczanowski, 1875)] – zaroślak Taczanowskiego[3][4].
IUCN, Handbook of the Birds of the World (HBW) oraz autorzy listy opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami HBW (wersja z grudnia 2021 roku) uznają podgatunek A. s. taczanowskii za osobny gatunek Atlapetes taczanowskii[10][5].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik” (gr. πετομαι petomai – „latać”)[11].
- schistaceus: łac. schistaceus – „łupkowo-szary”[12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
- Nie występuje dymorfizm płciowy. Niewielki ptak ze stosunkowo krótkim, grubym u nasady dziobem w kolorze czarniawym. Obie szczęki są lekko zakrzywione. Tęczówki ciemne, czerwono-brązowe. Nogi szaro-brązowe. Górna część głowy i potylica ciemnordzawe. Od dzioba wokół oczu i wzdłuż rdzawej czapeczki oraz policzki i okolice uszu prawie czarne. W okolicach dzioba w kierunku oka biała plamka. Od dzioba poniżej oka i dolnej części policzka ciągnie się biały pasek. Poniżej czarne wąsy i białawe gardło i podgardle. Górne pokrywy skrzydeł ciemnoszare. Lotki czarne ze stalowoszarymi obrysami. W środkowej części skrzydeł białe lusterko. Ogon długi, niestopniowany, wszystkie sterówki w kolorze ciemnoszarym. Brzuch i dolna część ciała szare[5][13]. U podgatunku nominatywnego osobniki młodociane mają ciemniejszą, prawie czarną czapeczkę[6][5].
- Wymiary
- długość ciała: 17–18 cm
- długość ogona: 7,3–8,2 cm
- długość skrzydła: 7,2–7,9 cm
- długość dzioba: 1,5 cm
- masa ciała: 22,6–43,9 g[5]
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zaroślak ciemny jest spotykany na dosyć dużym obszarze w północno-zachodniej części Ameryki Południowej, na stokach Andów Północnych. Zasięg jego występowania rozciąga się od Serranía de Perijá w północnej Kolumbii i zachodniej Wenezueli do środkowego Ekwadoru, osobna populacja zamieszkuje środkowe Peru. Występuje na wysokości od 2500 do 3800 m n.p.m., czasami od 1800 m n.p.m. w Kolumbii i od 2000 m n.p.m. w Wenezueli[14][2][5]. Poszczególne podgatunki występują w[5]:
- A. s. fumidus – Serranía de Perijá na obszarze granicznym pomiędzy północną Kolumbią a zachodnią Wenezuelą.
- A. s. castaneifrons – Andy w Wenezueli (stany Trujillo, Mérida oraz środkowa i wschodnia część stanu Táchira).
- A. s. tamae – zachodnia Wenezuela (południowo-zachodnia Táchira) i przyległy obszar w departamencie Norte de Santander w Kolumbii.
- A. s. schistaceus – zachodnie i środkowe Andy w Kolumbii (na południe od departamentów Antioquia i Norte de Santander) oraz w północnym i środkowym Ekwadorze.
- A. s. taczanowskii – Andy w środkowym Peru.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Zaroślak ciemny jest gatunkiem osiadłym. Jego głównym habitatem są krzaczaste obrzeża wilgotnych lasów górskich i lasów mglistych, obszary zajęte przez rośliny z rodzaju Espeletia oraz wysokogórskie lasy Polylepis. Brak jest szczegółowych informacji o jego diecie, ale wiadomo, że w jej skład wchodzą owady i owoce. Żeruje w pasie do pięciu metrów nad ziemią, częściej w powietrzu niż na ziemi[5].
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Brak szczegółowych informacji o rozmnażaniu, gniazdach i jajach. Podloty obserwowano w Kolumbii w okresie od kwietnia do sierpnia w departamencie Cauca i w kwietniu w departamencie Cundinamarca. W Wenezueli podloty obserwowano w sierpniu, a dorosłe ptaki w kondycji rozrodczej w listopadzie. W północno-wschodnim Ekwadorze widziano podloty pod koniec grudnia[5].
Status[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN zaroślak ciemny klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (Least Concern). Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 498 tys. km²[14]. Liczebność populacji nie jest oszacowana, ale gatunek jest uznawany za dosyć pospolity. BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku[14].
Od 2016 roku IUCN klasyfikuje zaroślaka Taczanowskiego (A. s. taczanowskii) jako osobny gatunek i również zalicza go do kategorii najmniejszej troski. BirdLife International szacuje jego zasięg występowania na 21,7 tys. km², a trend liczebności populacji ocenia jako stabilny[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Atlapetes schistaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Atlapetes schistaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16. [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-06-19].
- ↑ a b c d e f g h i j Alvaro Jaramillo, Josep del Hoyo, Nigel Collar & Guy M. Kirwan: Slaty Brushfinch Atlapetes schistaceus, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman & B.K. Keeney) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-07-15]. (ang.).
- ↑ a b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-07-15].
- ↑ a b Denis Lepage: Slaty Brush-Finch Atlapetes schistaceus (Boissonneau, 1840). Avibase. [dostęp 2022-07-15]. (ang.).
- ↑ M. Boissonneau, Oiseaux nouveaux de Santa-Fé de Bogota, „Revue zoologique”, Paryż: Société cuvierienne, 1840, s. 69 (fr.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-07-06]. (ang.).
- ↑ a b Taczanowski’s Brush-finch, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-07-15] (ang.).
- ↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-15] (ang.).
- ↑ schistaceus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-15] (ang.).
- ↑ Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 590. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ a b c Slaty Brush-finch Atlapetes schistaceus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-07-15]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].