Ács

Ács
	; Ács z lotu ptaka
Herb	Flaga
Państwo	Węgry
Komitat	Komárom-Esztergom
Burmistrz	Béla Lakatos; (Fidesz-KDNP)
Powierzchnia	103,84 km²
Wysokość	122 m n.p.m.
Populacja (I 2015); • liczba ludności; • gęstość	; 6771; 68,47 os./km²
Nr kierunkowy	+(36)34
Kod pocztowy	2941
	Położenie na mapie Węgier Ács
	47°42′37″N 18°00′56″E/47,710278 18,015556
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Ács – miasto w północno-wschodnich Węgrzech, w komitacie Komárom-Esztergom, w powiecie Komárom; centrum administracyjne gminy miejskiej (város). Leży w europejskim regionie statystycznym (NUTS) środkowy kraj zadunajski (węg. Közép-Dunántúl). Na początku 2015 liczyło 6771 mieszkańców^[3].

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Ács leży na Małej Nizinie Węgierskiej 3 km na południe od Dunaju, przez który w tym miejscu przebiega granica ze Słowacją, 8 km na południowy zachód od Komárom. Ponadto miasto graniczy na zachodzie z komitatem Győr-Moson-Sopron. Średnia wysokość wynosi 122 m n.p.m.

Przez południowy kraniec miejscowości przebiega droga krajowa nr 1, biegnąca z Komárom do położonego na zachód Győr, zaś na południe od miasta autostrada M1. Drogi niższej kategorii łączą Ács z leżącymi na południu Nagyigmánd (12 km) i Bábolną (11 km). W mieście znajduje się stacja kolejowa na linii Budapest–Hegyeshalom–Rajka.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W pobliżu Ács znajdowały się dwa obozy rzymskich legionistów z czasów Trajana. W ich sąsiedztwie rozwinęła się osada cywilna.

Dzisiejsza miejscowość powstała w okresie dynastii Arpadów. Pierwsza wzmianka o ówczesnej wsi pochodzi z 1138. Nazwa Ács w języku węgierskim oznacza cieślę.

Wojska osmańskie dwukrotnie niszczyły Ács: w 1540 i 1639. W 1590 wieś zamieszkiwały tylko cztery rodziny. W XVII-XVIII wieku zaczęli się tu osiedlać niemieccy i węgierscy protestanci. Według spisu z 1784-1787 we wsi mieszkało 2895 osób. W 1848 ludność Ács liczyła 3800 osób, w tym 1128 katolików, 2435 protestantów oraz 287 Żydów.

2 lipca 1849 podczas powstania węgierskiego w okolicach wsi Węgrzy pod dowództwem Artúra Görgeya stoczyli bitwę z wojskami austriackimi Juliusa Jacoba von Haynau. Przegrane dla powstańców starcie było jedną z bitew pod Komárom w okresie tego zrywu narodowowyzwoleńczego. W wyniku walk spaliło się wiele domów w Ács.

W czasie II wojny światowej miejscowi Żydzi zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych (czerwiec 1944).

Po wojnie w Ács przeprowadzono kolektywizację. Tutejsza spółdzielnia rolna była nastawiona na uprawę buraków cukrowych oraz lnu i konopi. W miejscowości działała cukrownia, gorzelnia i młyn.

1 lipca 2007 osada otrzymała status miasta.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności Ács w ostatnich latach systematycznie spada:

2004 – 7 260
2010 – 7 005^[4]
2011 – 6 947
2015 – 6 771^[3]

Oprócz Węgrów niewielką mniejszość wśród mieszkańców stanowią Romowie (ok. 1%)^[3].

Pod względem wyznaniowym dominują rzymscy katolicy i kalwini. W 2011 spośród 6875 mieszkańców przynależność do katolicyzmu deklarowało 2499 (36,3%): 2485 w obrządku łacińskim, a 13 w greckokatolickim. Kalwinizm wskazało 1531 (22,3%), a luteranizm 41 (0,6%). Przynależność do innych związków religijnych deklarowały 54 osoby (0,8%), brak przynależności do określonego wyznania 899 (13,1%), a ateizm 47 (0,7%). Odpowiedzi nie udzieliły 1802 (26,2%)^[5]. Dziesięć lat wcześniej odnotowano 52% rzymskich katolików, 0,4% grekokatolików, 30,8% kalwinów, 0,8% luteran.