Fidesz
| ||
| ||
| Skrót | Fidesz | |
| Lider | Viktor Orbán | |
| Data założenia | 30 marca 1988 | |
| Adres siedziby | 1088 Budapeszt, VIII. Szentkirályi utca 18. | |
| Ideologia polityczna | narodowy konserwatyzm[1] | |
| Poglądy gospodarcze | solidaryzm, protekcjonizm[1] | |
| Grupa w Parlamencie Europejskim |
Europejska Partia Ludowa | |
| Obecni posłowie | 117 / 199 | |
| Obecni eurodeputowani | 12 / 21 | |
| Strona internetowa | ||
Fidesz – Magyar Polgári Szövetség (pol. Fidesz – Węgierska Unia Obywatelska, wym. [ˈfidɛs][2]), dawnej Fidesz – Magyar Polgári Párt (pol. Fidesz – Węgierska Partia Obywatelska). Fidesz to skrótowiec nazwy Fiatal Demokraták Szövetsége (pol. Związek Młodych Demokratów) – narodowa, konserwatywna i umiarkowanie eurosceptyczna partia polityczna działająca na Węgrzech[3]. Brzmienie skrótowca fidesz jest także identyczne z łacińskim słowem fides, oznaczającym pewność, wiarygodność.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Fidesz został założony 30 marca 1988 r. przez grupę studentów i intelektualistów jako niezależna organizacja młodzieżowa. Program i statut organizacji przyjęto podczas I kongresu w październiku i listopadzie. Wtedy też powołano władze organizacji. Rok później podczas II kongresu większość delegatów zdecydowała, że ich ugrupowanie weźmie udział w wolnych wyborach parlamentarnych. Za swój symbol partia przyjęła pomarańczę, symbolizującą zmianę pokoleniową w węgierskiej polityce. W wyborach 25 marca i 8 kwietnia 1990 r. Fidesz uzyskał 8,55% głosów i 22 mandaty[4]. Partia była podzielona. Wyraźnie zaznaczały swoją obecność dwie frakcje. Pierwsza uważała, że można i warto zbudować koalicję z postkomunistami, druga, radykalna i o bardziej liberalnych poglądach, kierowana przez Viktora Orbána wykluczała jakąkolwiek współpracę z postkomunistami. W wyniku tego podziału doszło do rozłamu: dwaj wiceprzewodniczący i współzałożyciele partii Gábor Fodor i Péter Molnár opuścili Fidesz w 1993 r. i zrezygnowali z członkostwa wraz z ok. 500. innymi członkami – w większości przypadków przechodząc do Związku Wolnych Demokratów. W następnych wyborach, w maju 1994 na Fidesz zagłosowało 7 procent wyborców, co dało partii 20 mandatów[5].
W kolejnych wyborach, w maju 1998 r. Fidesz zdobył 29% poparcia i największą ilość mandatów. Wieloletni działacz partii Viktor Orbán został premierem. Rząd V. Orbána zakończyło zwycięstwo w wyborach 2002 roku Węgierskiej Partii Socjalistycznej, która utworzyła rząd wspólnie ze Związkiem Wolnych Demokratów.
Na początku 2003 podjęto gruntowną reformę partii: na kongresie w maju 2003 r zmieniono statut i nazwę partii. Odtąd nazywa się ona Fidesz – Magyar Polgári Szövetség. Zmiany te były elementem przygotowań do wyborów do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2004 r. Wybory te partia zdecydowanie wygrała, zdobywając 47,4% głosów. W 2006 roku partia ponownie przegrała wybory parlamentarne z Węgierską Partią Socjalistyczną, jednak kilka miesięcy później z powodu antyrządowych zamieszek poparcie dla Fideszu zaczęło rosnąć. W kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku Fidesz również zdecydowanie wygrał odnosząc jeszcze lepszy wynik niż pięć lat temu zdobywając 56,36% głosów.
Partia wygrała wybory parlamentarne w 2010 roku, a następnie wybory parlamentarne w 2014 roku (ponownie uzyskując większość kwalifikowaną) oraz wybory samorządowe, które odbyły się 12 października 2014 roku. W największych miastach partia zdobyła 22 z 23 mandatów burmistrzowskich (w tym m.in. w stołecznym Budapeszcie)[6]. Viktor Orbán w wyniku wygranej z 6 kwietnia 2014 r. utworzył swój trzeci rząd.
21 marca 2019 r. Fidesz został zawieszonych w prawach członka Europejskiej Partii Ludowej. Za zawieszeniem opowiedziało się 190 członków zgromadzenia politycznego, trzy osoby były przeciwko. Fidesz stracił prawo udziału w spotkaniach EPL i prawo do głosowania z ramienia ugrupowania w Parlamencie Europejskim. Partia została również pozbawiona możliwości wystawiania kandydatów na stanowiska unijne. Ta decyzja była spowodowana kampanią Fideszu na Węgrzech oczerniającą Przewodniczącego Komisji Europejskiej Jean'a Claude Juncker'a i atakującą Unię Europejską w sprawie polityki migracyjnej[7].
W wyborach parlamentarnych[edytuj | edytuj kod]
- 1990 – 22 mandaty na 386 – 8,95%
- 1994 – 20 mandatów na 386 – 7,02%
- 1998 – 148 mandatów na 386 – 28,18%
- 2002 – (Fidesz-MPS) 188 (164 sam Fidesz) mandatów na 386 – 42,48%
- 2006 – (Fidesz-MPS) 164 (141 sam Fidesz) mandaty na 386 – 42,48%
- 2010 – (Fidesz-KDNP) 263 (227 sam Fidesz) mandaty na 386 – 68,13%
- 2014 – (Fidesz-KDNP) 133 (117 sam Fidesz) mandaty na 199 – 66,83%
- 2018 - (Fidesz-KDNP) 133 (117 sam Fidesz) mandaty na 199 - 44,87% głosów, 66,83% mandatów
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Dr Vít Hloušek, Dr Lubomír Kopecek (2013). Origin, Ideology and Transformation of Political Parties: East-Central and Western Europe Compared. Ashgate Publishing. ps. 177.
- ↑ Fidesz – wymowa węgierska
- ↑ http://web.archive.org/web/20160303220540/http://www.policysolutions.hu/userfiles/elemzesek/Euroszkepticizmus%20Magyarorsz%C3%A1gon.pdf
- ↑ Debreczeni 2015 ↓, s. 58,62.
- ↑ Debreczeni 2015 ↓, s. 62.
- ↑ Fidesz wygrywa. 22 burmistrzów w 23 największych miastach Węgier (pol.). PAP. [dostęp 2014-10-14].
- ↑ Fidesz zawieszona w EPL. Decyzja Europejskiej Partii Ludowej, Onet Wiadomości, 20 marca 2019 [dostęp 2019-03-21] (pol.).
| ||||
