Łopian pajęczynowaty

Łopian pajęczynowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	łopian
Gatunek	łopian pajęczynowaty
	Nazwa systematyczna
	Arctium tomentosum Mill.; Gard. dict. ed. 8: Arctium no. 3. 1768
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łopian pajęczynowaty (Arctium tomentosum) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Rośnie dziko w całej Europie (bez Wysp Brytyjskich) oraz w Azji Środkowej, Chinach i na Syberii^[3]. W Polsce występuje na całym terytorium aż po niższe położenia górskie.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Wzniesiona, bruzdowana, osiągająca wysokość do 2 m. Jest silnie rozgałęziona i cała omszona.

Liście: Liście odziomkowe tworzą różyczkę. Liście te są duże, sercowatookrągłe i mają długie, pełne ogonki. Na spodniej stronie pokryte są gęstym kutnerem. Liście łodygowe mają krótsze ogonki i są mniejsze.

Kwiaty: Purpurowoczerwone drobne kwiaty zebrane są w koszyczki o średnicy 2-3 cm, wyrastające na długich, rozgałęzionych szypułkach z kątów liści na szczycie łodygi. Koszyczki te mają na zewnątrz zielone, haczykowate łuski okrywy i całe osnute są długimi włoskami przypominającymi pajęczynę. Wewnętrzne łuski okrywy purpurowe, na szczycie zaokrąglone i wycięte z krótkim ostrzem. Dno kwiatowe również ma szczeciniaste plewinki (bez haczyków), ok. 2 razy krótsze od łusek okrywy.
Owoc: Niełupka. Owoce rozsiewane są głównie przez zwierzęta (zoochoria), do sierści których koszyczki kwiatowe przyczepiają się haczykowatymi łuskami okrywy koszyczka.
Korzeń: Gruby, palowy i rozgałęziony.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Siedlisko: zarośla, brzegi wód i lasów. Roślina ruderalna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Artiemisietea, Ass. Arctio- Artemisietum^[4]. Kwiaty są przedprątne, zapylane przez owady^[5]. Roślina miododajna, kwitnie od lipca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n = 36^[6].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Tworzy mieszańce z łopianem gajowym, łopianem mniejszym, łopianem większym.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza[edytuj | edytuj kod]

Surowiec zielarski: Wykorzystuje się głównie korzenie (Radix Bardanae). Zawierają one cukier inulinę, białka, tłuszcze, związki poliacetylenowe, fitosterole, nieduże ilości olejków eterycznych, glikozydy, saponiny, dużo siarki, fosforu, witaminę C.
Działanie: wykazuje silne działanie antybakteryjne, grzybobójcze, przeciwzapalne. Działa także moczopędnie i napotnie. Zmniejsza wydzielanie soku żołądkowego, zwiększa natomiast wydzielanie śluzów w przewodzie pokarmowym. Dlatego też korzeń łopianu stosowany jest wewnętrznie w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego, w stanach zapalnych dróg moczowych i woreczka żółciowego, w niewydolności wątroby, zaburzeniach przemiany materii. Wykazuje też pozytywne działanie na skórę. Zewnętrznie stosowany jest do leczenia czyraków, trądziku, świądu skóry, łupieżu. Zapobiega również wypadaniu włosów i łupieżowi.
Zbiór i suszenie: Korzenie wykopuje się już jesienią pierwszego roku wegetacji, gdy roślina nie wytworzyła jeszcze łodygi kwiatowej, lub na drugi rok na wiosnę. Korzeń myje się, suszy, kroi na mniejsze kawałki i suszy w temperaturze 50-60 stopni Celsjusza.

Inne zastosowania[edytuj | edytuj kod]

Korzeń łopianu, łodygi i ogonki liściowe są jadalne (na surowo). Można je też kisić,
Indianie Irokezi suszyli korzenie łopianu przy ogniu i gromadzili na zimę. Jedli je po dłuższym moczeniu w wodzie,
W Japonii uprawia się go jako warzywo.
Wytwarza się też olej z łopianu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
↑ Arctium tomentosum na Flora of North America [dostęp 2014-01-23].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Anna Mazerant-Leszkowska: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].

[4] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[5] Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.

[6] Arctium tomentosum na Flora of North America [dostęp 2014-01-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]