Osoczynowate
| ||
 Kadzidla Cartera | ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | różowe | |
| Rząd | mydleńcowce | |
| Rodzina | osoczynowate | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Burseraceae Kunth Ann. Sci. Nat. (Paris) 2: 346. Jul 1824, nom. cons. | ||
.jpg)
Osoczynowate (Burseraceae Kunth) – rodzina roślin należąca do rzędu mydleńcowców (w systemach klasyfikacyjnych preferujących podział na drobne rodziny i rzędy zaliczana do rzędu Burserales). Do rodziny należy 19 rodzajów z 755 gatunkami występującymi w strefie tropikalnej. Przedstawiciele rodziny występują na obu kontynentach amerykańskich od południowo-zachodniej części Stanów Zjednoczonych po południową Brazylię, w Afryce subsaharyjskiej, w południowej Azji, północnej Australii i na wyspach Oceanii[2]. Należące tu rośliny wyróżniają się obecnością kanałów żywicznych wypełnionych bezbarwnymi lub białymi żywicami, zwykle silnie aromatycznymi. Znacznie użytkowe mają dostarczające jadalnych owoców różne gatunki z rodzaju kanarecznik Canarium, lokalnie spożywane są także owoce Dacryodes edulis. Drzewa z rodzaju kadzidla Boswellia dostarczają żywicy olibanum, a z rodzaju balsamowiec Commiphora – mirry. Żywice o różnych zastosowaniach pozyskuje się także z Bursera simaruba i Dacryodes excelsa. Drzewa wielu rodzajów z tej rodziny stanowią źródło wartościowego drewna[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa i krzewy, w przypadku niektórych gatunków epifityczne i wspinające się[2].
- Liście
- Skrętoległe, pierzasto złożone, choć czasem zredukowane tak, że na osi liścia (czasem oskrzydlonej) pozostaje tylko pojedynczy listek szczytowy, albo dwa lub trzy listki. Ogonek liściowy u nasady z poduszeczkowatym zgrubieniem, zwykle bez przylistków. Listki liścia złożonego o brzegu ząbkowanym osadzone są zwykle na osi naprzeciwlegle (tylko u Boswellia skrętolegle)[2].
- Kwiaty
- Niepozorne[3], promieniste, zebrane są w wyrastających w kątach liści, pozornie szczytowo lub rzadko bezpośrednio z pnia (kaulifloria) kwiatostany otwarte wyglądające jak kłosy, pęczki i wiechy[2]. Kwiaty są na ogół funkcjonalnie jednopłciowe – męskie mają zredukowaną zalążnię, a żeńskie pręciki[3], rzadko zdarzają się kwiaty obupłciowe. Działki kielicha występują w liczbie od trzech do pięciu i są częściowo zrośnięte. Są trwałe i podczas owocowania mogą się powiększać. W takiej samej liczbie występują płatki korony, które są wolne lub u nasady zrośnięte. Pręcików jest tyle co płatków lub wyrastają w podwojonej liczbie w dwóch okółkach. Ich nitki u niektórych przedstawicieli zrastają się u dołu. Pylniki nie są wyraźnie odgraniczone od nitki i często mają kształt strzałkowaty. Otwierają się podłużnym pęknięciem. Zalążnia w kwiatach żeńskich jest górna lub wpół dolna i tworzona jest przez dwa do pięciu (rzadko do 12) zrośniętych owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę. Pojedyncza szyjka słupka na szczycie rozgałęzia się. Znajdujące się na jej końcu znamię jest główkowate lub podzielone na tyle łatek ile owocolistków[2].
- Owoce
- Suche lub mięsiste złożone pestkowce lub fałszywe torebki[2].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina siostrzana dla nanerczowatych Anacardiaceae, umieszczana w rzędzie mydleńcowców Sapindales reprezentującym klad różowych w obrębie okrytonasiennych[1].
| mydleńcowce |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rutanae Takht., rząd Burserales Baskerville, rodzina osoczynowate (Burseraceae Kunth)[4].
- Ambilobea Thulin et al.
- Aucoumea Pierre
- Beiselia Forman
- Boswellia Roxb. ex Colebr. – kadzidla, boswelia
- Bursera Jacq. ex L. – osoczyn
- Canarium L. – kanarecznik, komiężnik
- Commiphora Jacq. – balsamowiec
- Crepidospermum Benth. & Hook.f.
- Dacryodes Vahl
- Garuga Roxb.
- Haplolobus H.J.Lam
- Protium Burm.f.
- Pseudodacryodes Pierlot
- Rosselia Forman
- Santiria Blume
- Scutinanthe Thwaites
- Tetragastris Gaertn.
- Triomma Hook.f.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2018-11-02].
- ↑ a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 367-368. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 310-313. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Crescent Bloom: Burseraceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-19].
- ↑ List of Genera in Burseraceae (ang.). Vascular Plant Families and Genera, APWeb. [dostęp 2018-11-02].
