Ślepiec podolski

Ślepiec podolski
	Spalax zemni
	(Erxleben, 1777)
	; Czaszka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	ślepcowate
Podrodzina	ślepce
Rodzaj	ślepiec
Gatunek	ślepiec podolski
Synonimy
	Glis zemni Erxleben, 1777; Spalax diluvii Nordmann, 1858; Spalax podolica Trouessart, 1897; Spalax polonicus Méhely, 1909;
	Glis zemni Erxleben, 1777; Spalax diluvii Nordmann, 1858; Spalax podolica Trouessart, 1897; Spalax polonicus Méhely, 1909;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ślepiec podolski^[7] (Spalax zemni) – gatunek ssaka z podrodziny ślepców (Spalacinae) w obrębie rodziny ślepcowatych (Spalacidae); według IUCN jest narażony na wyginięcie^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1777 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Polycarp Erxleben nadając mu nazwę Glis zemni^[2]. Holotyp pochodził z obwodu tarnopolskiego, w Ukrainie^[8].

Często określany jako S. polonicus lub S. podolicus, ale zemni jest najstarszą dostępną nazwą^[9]. Obejmuje formę kopalną S. diluvii^[9]. Tworzy grupę siostrzaną z S. arenarius^[9]. Bywał łączony ze ślepcem stepowym (Spalax microphthalmus), ale obecnie jest uznawany za osobny gatunek. Garnitur chromosomowy tego zwierzęcia tworzy 31 par (2n=62) chromosomów (FN=124)^[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Spalax: gr. σπαλαξ spalax, σπαλακος spalakos „kret”^[10].
zemni: ros. земной zemnoj „ziemski, ziemny”^[2].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Ślepiec podolski występuje endemicznie w Ukrainie^[11]^[9] od granicy polskiej na zachodzie do Dniepru na wschodzie i do granicy mołdawskiej na południu^[6]^[8]. Ma rozległy obszar występowania, który jest jednak wybitnie nieciągły. Występuje przede wszystkim na dziewiczych stepach, ale także na obrzeżach dróg, lasów, na polach i na opuszczonych strzelnicach wojskowych. Nie unika gleb piaszczystych^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 200–310 mm, ogona niewidoczny; masa ciała 370–570 g^[11].

Zachowania[edytuj | edytuj kod]

Jak inne ślepcowate, ślepiec podolski prowadzi podziemny tryb życia. Jego zwyczaje żywieniowe nie są dobrze zbadane, ale w południowej i południowo-wschodniej części zasięgu stwierdzono, że zjada podziemne części lucerny, cykorii, powojowatych, ślazowatych i siewki drzew (np. dębu i morwy). Rozród i ekologia nie są zbadane^[6].

Populacja[edytuj | edytuj kod]

Nie wiadomo, jak liczny jest ślepiec podolski, ale od końca XIX wieku jest uznawany za gatunek rzadki na całym obszarze występowania. Jest to związane z zanikiem siedlisk stepowych, które są przeznaczane pod uprawy i zabudowywane. Gęstość populacji w optymalnych siedliskach to 1 do 8 osobników na hektar. Nie występuje w obszarach chronionych, z możliwym wyjątkiem Parku Narodowego „Podolskie Towtry”. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ślepca podolskiego za gatunek narażony na wyginięcie, jest on także wpisany do czerwonej księgi gatunków zagrożonych Ukrainy^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Spalax zemni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 370–371. (łac.).
↑ A. von Nordmann: Paleontologie Südrusslands. Helsingfors: 1858, s. 164. (niem.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1: Primates, Prosimiae, Chiroptera, Insectivora. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 570. (łac.).
↑ L. Méhely: Species generis Spalax: A földi kutyák fajai származás-és rendszertani tekintetben. Budapest: A Magyar Tudomos Akada Kiad, 1909, s. 194. (węg.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.K. Tsytsulina K.K., N.N. Formozov N.N., I. Zagorodnyuk & B.I.Z.& B. Sheftel I. Zagorodnyuk & B.I.Z.& B., Spalax zemni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Spalax zemni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 1378. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[itis-1] Spalax zemni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Erxleben-2] J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm. Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 370–371. (łac.).

[Nordmann-3] A. von Nordmann: Paleontologie Südrusslands. Helsingfors: 1858, s. 164. (niem.).

[Trouessart-4] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1: Primates, Prosimiae, Chiroptera, Insectivora. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 570. (łac.).

[Méhely-5] L. Méhely: Species generis Spalax: A földi kutyák fajai származás-és rendszertani tekintetben. Budapest: A Magyar Tudomos Akada Kiad, 1909, s. 194. (węg.).

[iucn-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.K. Tsytsulina K.K., N.N. Formozov N.N., I. Zagorodnyuk & B.I.Z.& B. Sheftel I. Zagorodnyuk & B.I.Z.& B., Spalax zemni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Species Spalax zemni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-05].

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).

[Norris-11] R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 1378. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]