Łaskun

Łaskun
	Paradoxurus
	F. Cuvier, 1821
	; Przedstawiciel rodzaju – P. philippinensis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Infrarząd	Viverroidea
Rodzina	wiwerowate
Podrodzina	łaskuny
Rodzaj	łaskun
	Typ nomenklatoryczny
	Paradoxurus typus F. Cuvier, 1821 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777)
Synonimy
	Platyschista Otto, 1835; Bondar J.E. Gray, 1865; Macrodus J.E. Gray, 1865; Wagneria Jentink, 1886; Jentinkia Trouessart, 1904;
	Platyschista Otto, 1835; Bondar J.E. Gray, 1865; Macrodus J.E. Gray, 1865; Wagneria Jentink, 1886; Jentinkia Trouessart, 1904;
Gatunki
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łaskun^[7] (Paradoxurus) – rodzaj ssaków z podrodziny łaskunów (Paradoxurinae) w obrębie rodziny wiwerowatych (Viverridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej i południowo-wschodniej Azji (Chińska Republika Ludowa, Indie, Sri Lanka, Nepal, Bhutan, Mjanma, Laos, Wietnam, Kambodża, Tajlandia, Malezja, Singapur, Filipiny, Indonezja i Nowa Gwinea). Rozproszone obserwacje z Celebesu, Moluków i Wysp Aru pochodzą najprawdopodobniej od osobników introdukowanych^[8]^[9]^[10].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 42–71 cm, długość ogona 33–66 cm; masa ciała 2–5 kg^[9]^[11].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1821 roku francuski przyrodnik i paleontolog Frédéric Cuvier w publikacji, której współautorem był francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, poświęconej historii naturalnej ssaków^[1]. Na gatunek typowy Cuvier wyznaczył (oznaczenie monotypowe) Paradoxurus typus F. Cuvier, 1821 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777) (łaskun palmowy).

Etymologia

Paradoxurus: gr. παραδοξος paradoxos ‘niezwykły, nadzwyczajny’; ουρα oura ‘ogon’^[12].
Platyschista: gr. πλατυς platus ‘szeroki’; σχιστος skhistos ‘rozszczepiony, podzielony’, od σχιζω skhizō ‘podzielić’^[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Platyschista pallasii Otto, 1835 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777).
Bondar: rodzima, bengalska nazwa Bhondar dla łaskuna^[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Viverra bondar^[c] Desmarest, 1820.
Macrodus: gr. μακρος makros ‘długi’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’^[15]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Paradoxurus macrodus J.E. Gray, 1864 (= Viverra hermaphrodita Pallas, 1777).
Wagneria: Johann Andreas Wagner (1797–1861), niemiecki zoolog, archeolog i paleontolog^[16]^[17]^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Paradoxurus annulatus J.A. Wagner, 1841 (= Viverra musanga Raffles, 1821).
Jentinkia: dr Fredericus Anne Jentink (1844–1913), holenderski zoolog pracujący w Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie w latach 1875–1913^[19]^[20].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]^[8]^[21]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[7]	Podgatunki^[9]^[8]^[11]	Rozmieszczenie geograficzne^[9]^[8]^[11]	Podstawowe wymiary^[9]^[11]^[d]	Status IUCN^[22]
Paradoxurus hermaphroditus	(Pallas, 1777)	łaskun palmowy	2 podgatunki	Pakistan, Indie, Nepal, Bhutan, Bangladesz, południowa Chińska Republika Ludowa (włącznie z wyspą Hajnan), Mjanma, północny Wietnam, północny Laos, północna Tajlandia; introdukowany w Japonii i Sri Lance	DC: 42–71 cm DO: 33–66 cm MC: 2–5 kg	LC
Paradoxurus musanga	(Raffles, 1821)		2 podgatunki	południowy Wietnam, południowy Laos, Kambodża, południowa Tajlandia, Półwysep Malajski, Sumatra i Jawa, na wyspach dalej na wschód (do Wysp Aru) prawdopodobnie introdukowany	Brak danych	NE
Paradoxurus philippinensis	Jourdan, 1837		2 podgatunki	Wyspy Mentawai (Siberut, Północna Pagai i Południowa Pagai) i Borneo, Filipiny	Brak danych	NE
Paradoxurus jerdoni	Blanford, 1885	łaskun czarnonogi	2 podgatunki	Ghaty Zachodnie (Maharasztra na południe do Kareli)	DC: 51–61 cm DO: 44–50 cm MC: 2–4,3 kg	LC
Paradoxurus zeylonensis	(von Schreber, 1778)	łaskun cejloński	gatunek monotypowy	Sri Lanka	DC: 50–58 cm DO: 44–52 cm MC: około 3,6 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ Młodszy homonim Wagneria Robineau-Desvoidy, 1830 (Diptera).
↑ Nowa nazwa dla Wagneria Jentink, 1886.
↑ Podgatunek P. hermaphroditus.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b F. Cuvier: Martre des Palmiers. W: É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier: Histoire naturelle des mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d'aprèsdes animaux vivans. T. 2. Paris: Chez A. Belin, 1821, s. 5. (fr.).
↑ A. W. Otto. Über die Viverra hermaphrodita Pallas’s; oder die Platyschista Pallasii, mihi. „Nova acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 17, s. 1102, 1835. (niem.).
↑ Gray 1864 ↓, s. 531.
↑ Gray 1864 ↓, s. 536.
↑ F.A. Jentink. On Paradoxurus annulatus, Wagner. „Notes from the Leyden Museum”. 8, s. 129, 1886. (ang.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 3: Quinquennale supplementum anno 1904. Berolini: Friedländer, 1904, s. 184. (łac.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 229–230. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Paradoxurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-13].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 655. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 513.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 546.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 138.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 392.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 709.
↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 435.
↑ The Key to Scientific Names ↓, wagneri [dostęp 2023-12-15] .
↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 211–212.
↑ The Key to Scientific Names ↓, jentinki [dostęp 2023-12-15] .
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-02]. (ang.).

Bibliografia

J.E. Gray. A revision of the genera and species of Viverrine animals (Viverridae) founded on the collection in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 502–579, 1864. (ang.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[5] Młodszy homonim Wagneria Robineau-Desvoidy, 1830 (Diptera).

[7] Nowa nazwa dla Wagneria Jentink, 1886.

[17] Podgatunek P. hermaphroditus.

[25] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Cuvier-1] F. Cuvier: Martre des Palmiers. W: É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier: Histoire naturelle des mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d'aprèsdes animaux vivans. T. 2. Paris: Chez A. Belin, 1821, s. 5. (fr.).

[Otto-2] A. W. Otto. Über die Viverra hermaphrodita Pallas’s; oder die Platyschista Pallasii, mihi. „Nova acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 17, s. 1102, 1835. (niem.).

[CITEREFGray1864[https://biodiversitylibrary.org/item/90417#page/623/mode/1up_531]-3] Gray 1864 ↓, s. 531.

[CITEREFGray1864[https://biodiversitylibrary.org/item/90417#page/628/mode/1up_536]-4] Gray 1864 ↓, s. 536.

[jen-6] F.A. Jentink. On Paradoxurus annulatus, Wagner. „Notes from the Leyden Museum”. 8, s. 129, 1886. (ang.).

[tro-8] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 3: Quinquennale supplementum anno 1904. Berolini: Friedländer, 1904, s. 184. (łac.).

[miiz-9] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 140. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 412. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[hmw-11] A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 229–230. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Paradoxurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-13].

[amw-13] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 655. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655669_513]-14] Palmer 1904 ↓, s. 513.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655702_546]-15] Palmer 1904 ↓, s. 546.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655294_138]-16] Palmer 1904 ↓, s. 138.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655548_392]-18] Palmer 1904 ↓, s. 392.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA709_709]-19] Palmer 1904 ↓, s. 709.

[CITEREFBeolensWatkinsGrayson2009435-20] Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 435.

[21] The Key to Scientific Names ↓, wagneri [dostęp 2023-12-15] .

[CITEREFBeolensWatkinsGrayson2009211–212-22] Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 211–212.

[23] The Key to Scientific Names ↓, jentinki [dostęp 2023-12-15] .

[mdd-24] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).

[26] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-02]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[b]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[c]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[d]

[22]