Alice Ball
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 grudnia 1916 |
| Zawód, zajęcie | |
| Uczelnia | |
Alice Augusta Ball (ur. 24 lipca 1892 w Seattle, zm. 31 grudnia 1916 tamże) – amerykańska chemiczka, która opracowała metodę uzyskiwania ekstraktu z oleju czaulmugrowego (ang. chaulmoogra oil) używanego do wstrzykiwań w leczeniu trądu do 1940 roku. Była pierwszym Afroamerykaninem i pierwszą kobietą, która uzyskała tytuł magistra na Uniwersytecie Hawajskim. Była również pierwszą kobietą-wykładowcą chemii na tym uniwersytecie.
Wczesne życie i edukacja[edytuj | edytuj kod]
Alice Augusta Ball urodziła się 24 lipca 1892 roku w Seattle, w stanie Waszyngton. Jej rodzicami byli James Presley i Laura Louise (Howard) Ball[1]. Alice była jednym z czworga dzieci. Miała dwóch starszych braci, Williama i Roberta oraz młodszą siostrę Addie[2]. Jej rodzina należała do klasy średniej i wyższej średniej. Ojciec był redaktorem gazety, fotografem i prawnikiem, a dziadek, James Ball senior – znanym fotografem i jednym z pierwszych Afroamerykanów w USA, który posiadł umiejętność dagerotypowania, tzn. otrzymywania zdjęć na metalowych płytkach[3].
Rodzina Alice Ball przeniosła się z Seattle do Honolulu w nadziei, że ciepły klimat pomoże jej dziadkowi cierpiącemu na zapalenie stawów. Zmarł on jednak wkrótce po przeprowadzce i rodzina powróciła do Seattle po roku spędzonym na Hawajach[4]. Po powrocie do Seattle, Ball rozpoczęła szkołę średnią, gdzie uzyskała dobre oceny w nauce. Szkołę średnią ukończyła w 1910 roku[5].
Ball studiowała chemię na University of Washington[6], uzyskując tytuł licencjata w dziedzinie chemii farmaceutycznej, a dwa lata później z farmacji. Wraz ze swoim wykładowcą farmacji wydała 10-stronicowy artykuł w prestiżowym Journal of the American Chemical Society pod nazwą „Benzoilacje w roztworze eteru”[7].
Po zakończeniu studiów Ball dostała wiele ofert stypendiów. Miała możliwość studiowania na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley i Uniwersytecie Hawajskim[8]. Postanowiła wrócić na Hawaje na studia magisterskie w dziedzinie chemii, gdzie badała olej czaulmugrowy i jego właściwości chemiczne. Olej ten był już wcześniej używany jako środek do leczenia trądu, ale Alice Ball zrewolucjonizowała go poprzez umożliwienie wstrzykiwania dzięki odkryciu eteru etylowego, formy rozpuszczalnej w wodzie, a co za tym idzie, zdolnej do rozpuszczenia we krwi. W 1915 roku została pierwszą kobietą i pierwszym Afroamerykaninem, który uzyskał tytuł magistra na Uniwersytecie Hawajskim[9]. Alice Ball była również pierwszym Afroamerykaninem i pierwszą kobietą-wykładowcą chemii na Uniwersytecie Hawajskim[5].
Badania[edytuj | edytuj kod]
Na potrzeby swojej pracy magisterskiej na Uniwersytecie Hawajskim Ball badała skład chemiczny i substancje czynne Piper methysticum (cava)[5].
W latach 1866–1942 pacjenci w USA z postawioną diagnozą trądu byli separowani i wysyłani na hawajską wyspę Molokaʻi. W tym czasie dr Harry T. Hollmann ze szpitala Kalihi na Hawajach był jednym z niewielu lekarzy niezadowolonych z wyników leczenia olejem czaulmugrowym w naturalnej postaci. Hollmann potrzebował asystenta, który mógłby mu pomóc opracować metodę wyodrębniania aktywnych związków chemicznych z oleju czaulmugrowego[3]. Skontaktował się z Alicją Ball, która przygotowywała pracę magisterską pt. „Skład chemiczny Piper methysticum”[5].
Olej czaulmugrowy był już wcześniej stosowany w leczeniu trądu (choroby Hansena) z mieszanymi rezultatami, gdyż wszystkie formy leczenia miały skutki uboczne. W medycynie wschodniej już w 1300 roku olej czaulmugrowy uzyskany prosto z drzewa był aplikowany bezpośrednio na skórę. Jednak jego lepkość uniemożliwiała skuteczne wykorzystywane jako maść, a stosowanie w postaci zastrzyków było bardzo bolesne. Niektóre szpitale używały oleju w zastrzykach, pomimo lepkiej konsystencji, która powodowała podskórne guzki i pęcherze[10]. Pęcherze te tworzyły idealne rzędy i „wyglądały jakby skóra pacjenta została zastąpiona folią bąbelkową”[11]. Doustne stosowanie oleju nie było skuteczne, ponieważ jego gorzko-kwaśny smak powodował u pacjentów wymioty podczas próby połknięcia[3].
W wieku 23 lat Ball opracowała metodę, która pozwoliła na wstrzykiwanie oleju czaulmugrowego uzyskanego z nasion i jego przyswajanie przez organizm. Jej nowo opracowana metoda polegała na izolacji związków estru etylowego z kwasów tłuszczowych oleju czaulmugrowego[12]. Ta technika izolacji, znana jako „metoda Ball”, była jedyną skuteczną metodą leczenia trądu, która „nie pozostawiała żadnych wrzodów lub gorzkiego smaku”. Z powodu przedwczesnej śmierci, Alice nie opublikowała swoich rewolucyjnych wyników[13]. Arthur l. Dean, chemik i prezydent Uniwersytetu Hawajskiego, kontynuował jej pracę, opublikował wyniki i zaczął produkować duże ilości wyciągu czaulmugrowego gotowego do wstrzykiwania. Dean nie wspomniał o zasługach Ball i zmienił nazwę techniki na „metodę Deana”. Ball została zapomniana, mimo że w 1922 r., sześć lat po jej śmierci, Harry Hollman opublikował artykuł ujawniający jej faktyczny wkład[14][15]. W 1918 r. hawajski lekarz doniósł w czasopiśmie „Journal of the American Medical Association”, że 78 pacjentów zostało wypisanych ze szpitala Kalihi przez komisję medyczną po leczeniu zastrzykami[3]. Izolowany ester etylowy pozostał preferowaną metodą leczenia trądu aż do wynalezienia sulfonamidów w 1940 r[10].
Śmierć i spuścizna[edytuj | edytuj kod]
Alice Augusta Ball zmarła 31 października 1916 roku, w wieku 24 lat. Zachorowała w czasie pracy i na kilka miesięcy przed śmiercią wróciła na leczenie do Seattle. W 1917 roku artykuł w gazecie Pacific Commercial Advertiser sugerował, że przyczyną jej śmierci mogło być zatrucie chlorem w wyniku ekspozycji podczas pracy w laboratorium[16]. Stwierdzono, że Ball prezentowała, jak poprawnie posługiwać się maską przeciwgazową w razie ataku związanego z trwającą w Europie I wojną światową[17]. Jednak prawdziwa przyczyna jej śmierci nie jest znana, ponieważ oryginał aktu zgonu został zmieniony i podaje gruźlicę jako przyczynę[3].
Choć jej kariera naukowa była krótka, metoda przez nią opracowana była główną metodą leczenia trądu aż do 1940 roku. Uniwersytet Hawajski nie uznał jej pracy przez prawie dziewięćdziesiąt lat. W 2000 roku była wicegubernator Hawajów, Mazie Hirono, ustanowiła dzień 29 lutego „Dniem Alicji Ball”, który obchodzony jest co cztery lata. W 2007 roku Ball otrzymała pośmiertnie Medal Wyróżnienia nadany przez Radę Regentów Uniwersytetu Hawajskiego oraz umieszczono tablicę pamiątkową na jej cześć na jedynym drzewie uśpianu różnolistnego na terenie kampusu[18]. W marcu 2016 r. Hawaiʻi Magazine umieścił Alicję Ball na liście najbardziej wpływowych kobiet w historii Hawajów[19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Miles Jackson. African Americans in Hawai’i. „Social Process in Hawai’i”. 43, s. 168–174, 2004. [dostęp 2018-09-12]. (ang.).
- ↑ Sibrina Nichelle Collins: Alice Augusta Ball. 12 maja 2016. (ang.).
- ↑ a b c d e Paul Wermager, Carl Heltzel. Alice A. Augusta Ball. „ChemMatters”. 25 (1), s. 16–19, February 2007. [dostęp 2018-09-12]. (ang.).
- ↑ Rachel Swaby: Headstrong: 52 Women Who Changed Science – and the World. New York: Broadway Books, 2015, s. 11–13. ISBN 978-0-553-44679-1. (ang.).
- ↑ a b c d Ball, Alice Augusta;, [w:] Scholar Space [online], University of Hawaii at Manoa (ang.).
- ↑ Jeannette Brown: African American Women Chemists. New York: Oxford University Press, 2012, s. 19–24. ISBN 978-0-19-974288-2. (ang.).
- ↑ William M. Dehn, Alice Ball, Benzoylations in ether solution, „Journal of the American Chemical Society”, 36, 10, 1914, s. 2091–2101, DOI: 10.1021/ja02187a015.
- ↑ Beverly Mendheim: Lost and Found: Alice Augusta Ball, an Extraordinary Woman of Hawai’i Nei. 2007. [dostęp 2018-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].
- ↑ Miles Jackson: Ball, Alice Augusta. Black Past. (ang.).
- ↑ a b Fernando Sergio Dumas dos Santos, Letícia Pumar Alves de Souza, Antonio Carlos Siani, O óleo de chaulmoogra como conhecimento científico: a construção de uma terapêutica antileprótica, „História, Ciências, Saúde-Manguinhos”, 15 (1), 2008, s. 29–46, DOI: 10.1590/S0104-59702008000100003.
- ↑ Esther Inglis-Arkell: We Had A Cure For Leprosy For Centuries, But Couldn’t Get It To Work. 8 maja 2015. (ang.).
- ↑ Ignotofsky, Rachel (2016). „Women in Science: 50 Fearless Pioneers Who Changed the World” Ten Speed Press: pp.45.
- ↑ Maggs, Sam (2016). „Wonder Women: 25 Innovators, Inventors, and Trailblazers Who Changed History.” Quirk Books: pp. 36–39.
- ↑ Harry T. Hollmann, The fatty acids of chaulmoogra oil in the treatment of leprosy and other diseases, „Archives of Dermatology and Syphilology”, 5 (1), 1922, s. 94, DOI: 10.1001/archderm.1922.02350260097010 (ang.).
- ↑ Erika Cederlind: A tribute to Alice Bell: a Scientist whose Work with Leprosy was Overshadowed by a White Successor. 29 lutego 2008. [dostęp 2018-09-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 sierpnia 2014)]. (ang.).
- ↑ How the Woman Who Found a Leprosy Treatment Was Almost Lost to History [online], 28 lutego 2018 [dostęp 2018-09-17].
- ↑ UWSOP alumni legend Alice Ball, Class of 1914, solved leprosy therapy riddle.
- ↑ ScholarSpace at University of Hawaii at Manoa: Ball, Alice Augusta [online], scholarspace.manoa.hawaii.edu [dostęp 2018-09-17] (ang.).
- ↑ Matthew Dekneef: 14 extraordinary women in Hawaii history everyone should know. 9 marca, 2016. (ang.).