Przejdź do zawartości

Antoni Stawarz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Stawarz
Ilustracja
Antoni Stawarz (ok. 1918)
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1889
Tuchów

Data i miejsce śmierci

19 maja 1955
Kraków

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

57 Pułk Piechoty
93 Pułk Piechoty
78 Pułk Piechoty

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi (II RP)
Tablica upamiętniająca A. Stawarza

Antoni Józef Stawarz (ur. 4 stycznia 1889 w Tuchowie, zm. 19 maja 1955 w Krakowie) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, organizator oswobodzenia Krakowa w 1918.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Tadeusza Stawarza, ślusarza kolejowego i Genowefy z domu Gonciarz. Wychowywał się w Bieczu. Po ukończeniu szkoły powszechnej kontynuował naukę w gimnazjum w Nowym Sączu, gdzie w 1910 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. Po maturze odbył służbę wojskową jako jednoroczny ochotnik w c.k. 7 pułku piechoty w Grazu, gdzie ukończył szkołę oficerską i złożył egzamin oficerski. Po przeniesieniu do rezerwy studiował prawo na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (1912-1914). W latach 1914–1916 walczył w szeregach 57 Pułku Piechoty na froncie serbskim. W 1916 awansowany na podporucznika i skierowany na front włoski. Od 1917 porucznik.

W styczniu wraz z Józefem Badziochem założył w Krakowie Polską Organizację Dywersyjną. Od czerwca 1918 komendant plutonu przy batalionie 93 Pułku Piechoty w Krakowie, prowadził patriotyczną agitację wśród żołnierzy polskich.

Na tajnym spotkaniu w dniu 30 października 1918 obwieścił obecnym początek powstania w Twierdzy Kraków, a następnie przy pomocy zebranych kolejarzy rozesłał depeszę do najważniejszych placówek kolejowych w Galicji. Depesza ta obwieszczała prowincji informację o udanej rewolucji w Krakowie. Kolejarze mieli polecenie kierować pociągi z austriackimi żołnierzami do stacji Kraków – Płaszów.

31 października 1918 wczesnym rankiem oddziały Stawarza zajęły dworzec w Płaszowie, bez jednego wystrzału rozbrajano żołnierzy austriackich z pomocą harcerzy prokocimskich, a następnie zajęto koszary w Podgórzu. W tryumfalnym pochodzie żołnierze przeszli do Rynku Głównego w Krakowie. Wydarzenia tego dnia można uznać za początek niepodległości Polski. Po podporządkowaniu się rozkazom Bolesława Roi zajął opuszczone przez Austriaków obiekty wojskowe w Krakowie. Awansowany na kapitana (1 listopada 1918).

Od końca listopada 1918 brał udział w walkach z Ukraińcami o Lwów, następnie – po sformowaniu ochotniczego batalionu z ziemi tarnowskiej – wziął udział w walkach o Przemyśl (marzec 1919).

W latach 1920–1921 służył w żandarmerii wojskowej, także podczas walk z Sowietami. W marcu 1920 roku został przeniesiony z Kierownictwa Organizacji Żandarmerii w Warszawie do Dywizjonu Żandarmerii Nr 9 w Grodnie[1]. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 427. lokatą w korpusie oficerów piechoty[2].

Podczas przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządowej. W 1928 roku pełnił służbę w 78 Pułku Piechoty w Baranowiczach[3]. Z dniem 30 września 1929 roku został przeniesiony w stan spoczynku[4]. W 1934 roku, jako oficer stanu spoczynku piechoty, pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień w Kraków Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[5].

W latach 30. pracownik krakowskiego magistratu. W okresie okupacji niemieckiej działał w konspiracji. Po zakończeniu wojny pracował m.in. w towarzystwach ubezpieczeniowych. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim (kwatera LXV-11-39)[6].

Żonaty z Marią z Torońskich, miał syna Włodzimierza (1922-1940) oraz dwie córki - Wandę (1920-1994) zamężną Dunikowską i Janinę (1923-1998) zamężną Huk.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 6 marca 1920 roku, poz. 310.
  2. Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8 czerwca 1922 roku, Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1922, s. 44.
  3. Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 92, 185.
  4. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 15 z 23 sierpnia 1929 roku, s. 308.
  5. Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 328, 939.
  6. Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-05-06].
  7. M.P. z 1937 r. nr 213, poz. 356 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • A. Kostrzewski, Antoni Stawarz, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XLII, 2003–2004.
  • Mariusz Lesław Krogulski, Od Legionów do Armii Polskiej. Żołnierze niepodległości z ziemi tuchowskiej 1914-1921, tom I, Tuchów 2020.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]