Arasari kędzierzawy
| Pteroglossus beauharnaisii | |||
| Wagler, 1831 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
arasari kędzierzawy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Arasari kędzierzawy[3] (Pteroglossus beauharnaisii) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Występuje w Amazonii, nie jest zagrożony wyginięciem.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Arasari kędzierzawy występuje w południowo-zachodniej Amazonii na południe od Amazonki – od północnego Peru (na południe od rzeki Marañón) i zachodniej Brazylii (na wschód do ujścia rzeki Madeira i dalej na południe, do górnego biegu rzeki Xingu, pojedyncza obserwacja w południowo-zachodnim stanie Pará) na południe po północną i środkową Boliwię (Pando, Cochabamba) i północne Mato Grosso[4][2][5].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisał niemiecki przyrodnik Johann Georg Wagler w 1832 roku na łamach „Isis von Oken”[6]. Autor użył nazwy Pteroglossus Beauharnaesii. Jako miejsce typowe Wagler wskazał błędnie Pará w Brazylii[6]; miejsce typowe określił w 1919 roku Charles Barney Cory na północny region Amazonii wschodniego Peru[7]. W 1850 roku Karol Lucjan Bonaparte zaproponował umieszczenie P. beauharnaesii w monotypowym rodzaju Beauharnaisius[8]. Rick Wright w 2015 roku[9] wskazał, że gatunek ten został opisany po raz pierwszy przez Waglera w czasopiśmie „Ausland” w 1831 roku pod nazwą Pteroglossus Beauharnaisii (co zostało przeoczone przez późniejszych autorów) i w takim razie epitet gatunkowy poprawnie powinien brzmieć beauharnaisii, tym bardziej że użyta przez Waglera w 1832 roku i dotąd będąca w użyciu nazwa beauharnaesii jest zwyczajną literówką[10]. Ta korekta nazwy została zaakceptowana przez systematyków[3][4][5].
Dane genetyczne wskazują, że gatunek ten jest blisko spokrewniony z arasari rdzawoszyim (P. bitorquatus)[11].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa: gr. πτερον pteron – pióro; γλωσσα glōssa – język[12]. Epitet gatunkowy honoruje Augusta Charles’a Eugène Napoléona de Beauharnaisa (1810–1835), 2. księcia Leuchtenberg, 2. księcia Eichstätt, księcia-małżonka Marii II, królowej Portugalii w latach 1834–1835, kolekcjonera i mecenasa nauki[12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 42–46 cm; masa ciała 164–280 g[4]. Charakterystyczny ptak, ze stosunkowo krótkim dziobem i bardzo długim ogonem. Obie płcie mają skręcone, błyszczące czarne pióra na czubku głowy, które tworzą charakterystyczną kędzierzawą „fryzurę”; grzbiet, barkówki i kuper czerwone, reszta górnych części ciała ciemnozielona. Gardło blade z żółto-białymi piórami z błyszczącymi czarnymi plamkami na końcach, czasami ciągnące się do żółtej piersi, na której występuje czerwony pas, brzuch żółty, pokrywy podogonowe żółte, ale mogą występować czerwone wstawki. Szczęka górna brązowo-pomarańczowa z bordowym paskiem pośrodku, żuchwa w kolorze kości słoniowej, przechodząca w pomarańczową w kierunku czubka. Naga skóra na bokach twarzy niebieska, rubinowa nad i za okiem, często ukryta w piórach; tęczówki koloru czerwonego. Samica ma krótszy dziób niż samiec. Młode ptaki ciemniejsze[4].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głos[edytuj | edytuj kod]
Odzywa się bardzo zmiennym, głębokim „rrek”, miękkim „rrr”, twardym, a nawet chrząkającym „grenk”, w seriach, szybciej lub wolniej, niektóre dźwięki akcentowane kłapaniem dziobem; grupa odzywa się miękkim „et-et” przed noclegiem; sporadycznie odzywa się tubowym „eet”[4]. Zmienne odgłosy prawdopodobnie powiązane z indywidualnymi interakcjami w obrębie grupy[4].
Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]
Arasari kędzierzawy jest najprawdopodobniej gatunkiem osiadłym, migracje odbywają się tylko lokalnie i na krótkie odległości[4]. Ptak ten zamieszkuje nizinne, wilgotne lasy, zarówno suche, jak i bagniste, brzegi lasów i polan, również niższe lesiste wzgórza[4]. Zwykle przebywa poniżej 500 m n.p.m., ale czasami spotykany na 900 m n.p.m., w szczególności w pobliżu Andów[4].
Skład diety jest słabo poznany, spożywa głównie owoce takie jak figi i wawrzynowate z rodzaju Ocotea[4]. Żywi się również jajami i młodymi ptakami, najprawdopodobniej wtedy, gdy odbywają się lęgi i potrzebuje białka dla piskląt[4]. Pokarm zdobywa niemal całkowicie przebywając w grupach liczących od 3 do 12 ptaków, głównie w baldachimie lasu, czasami również w krzewach, które porastają polany[4]. Obserwowano również energicznie ataki i niszczenie gniazd kacyków żółtosternych (Cacicus cela)[4]. W niewoli podobno nie są tak agresywne i drapieżne jak inne gatunki z rodzaju Pteroglossus[4].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Obserwacje i dane ze schwytanych ptaków wskazują, że sezon rozrodczy przypada na okres od maja do sierpnia, okazjonalnie do listopada, a nawet lutego[4]. Kopulację odnotowano w czerwcu, zarówno w Mato Grosso, jak i w Pará[4]. Prawdopodobnie gniazduje w grupach. Gody obejmują głębokie skłony i nawoływanie, z gonitwą wśród drzew[4]. Brak informacji na temat wielkości lęgu, czasu inkubacji czy wychowu młodych[4].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Globalna wielkość populacji nie została ilościowo oszacowana, ale gatunek ten jest opisany jako „rzadki”[13]. Zasadniczo gęstość występowania w lesie ocenia się na około 1 ptaka na 10–12 ha lub 8 ptaków na 100 ha[4]. Potrzeba więcej danych na temat biologii tego gatunku, która jest niezbędna w przypadku podjęcia działań ochronnych; obserwacje interakcji tego ptaka z arasari czarnoszyim (P. aracari) i arasari brązowouchym (P. castanotis) mogą dostarczyć użytecznych informacji[4]. Zagrożeniem dla arasari kędzierzawego jest łowiectwo ze strony ludzi: gdy jeden z członków stada zostaje schwytany przez myśliwego lub drapieżnika, reszta grupy nie ucieka, wszystkie ptaki pozostają w pobliżu, nawołując głośno[4]. Podejrzewa się, że ptak ten straci 16,3–20,6% odpowiednich siedlisk w miejscu jego występowania w ciągu trzech pokoleń (21 lat) na podstawie modelu wylesiania Amazonii i jego populacja spadnie o 25% lub więcej w ciągu trzech pokoleń[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pteroglossus beauharnaesii, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-08-08] (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Pteroglossus beauharnaisii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-09-25] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ramphastinae Vigors, 1825 - tukany (Wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-08].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u L.L. Short, A. Bonan: Curl-crested Araçari (Pteroglossus beauharnaisii). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
- ↑ a b J.G. Wagler. Mittheilungen über einige merkwürdige Thiere. „Isis von Oken”. 1832, s. kol. 280, 1832. (niem.).
- ↑ Ch.B. Cory. Catalogue of birds of the Americas. „Publication. Field Museum of Natural History. Zoological series”. 13 (2), s. 373 (przypis), 1919. (ang.).
- ↑ Ch.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 95. (łac.).
- ↑ R. Wright. The Correct Name of the Curl-crested Aracari (Pteroglossus beauharnaisii) and the Date of Its Publication. „The Wilson Journal of Ornithology”. 127 (3), s. 547–549, 2015. DOI: 10.1676/14-155.1. (ang.).
- ↑ J.G. Wagler. Einiges über die von Sr. Durchlaucht dem Hrn. Herzoge August von Leuchtenberg aus Brasilien zurückgebrachte, in Eichstädt aufgestellte Naturaliensammlung (Schluß). „Das Ausland”. 4, s. 470, 1831. (niem.).
- ↑ S.L. Pereira, A. Wajntal. The historical biogeography of Pteroglossus aracaris (Aves, Piciformes, Ramphastidae) based on Bayesian analysis of mitochondrial DNA sequences. „Genetics and Molecular Biology”. 31 (4), s. 964–973, 2008. (ang.).
- ↑ a b Beauharnaesii, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
- ↑ D.F. Stotz, J.W. Fitzpatrick, T.A. Parker, D.K. Moskovits: Neotropical birds: ecology and conservation. Chicago: University of Chicago Press, 1996, s. 192. (ang.).
- ↑ J. Ekstrom, S. Butchart: Curl-crested Araçari Pteroglossus beauharnaesii. BirdLife International. [dostęp 2016-09-27].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).