Fregaty rakietowe typu 31

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Arrowhead 140)
Fregaty rakietowe typu 31
ilustracja
Kraj budowy

 Wielka Brytania

Użytkownicy

 Royal Navy
 Marynarka Wojenna Indonezji
 Marynarka Wojenna

Stocznia

Babcock International[1]

Wejście do służby

2027 (plan.)[2]

Planowane okręty

10[3]

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

5700 t

Długość

138,7 m

Napęd

typu CODAD[4]:
4 × silnik diesla Rolls Royce/MTU 20V 8000 M71 (8.2 MW)[5]
4 × generator Rolls Royce/MTU 16V 2000 M41B (900 kW)

Prędkość

28 węzłów

Zasięg

9000 Mm

Załoga

80-100

Uzbrojenie

do 24 pionowych wyrzutni rakiet przeciwlotniczych Sea Ceptor[6]
1 × działo 57 mm Mk 110
2 × 40 mm działka automatyczne Mk 4
4 × uniwersalny karabin maszynowy 7.62 mm
4 × M134 Minigun
opcjonalnie wyrzutnie pionowego startu Mark 41

Wyposażenie lotnicze

1 śmigłowiec AW159 Wildcat lub 1 AW101

Fregaty rakietowe typu 31 (znane też jako fregaty typu Inspiration oraz pod nazwą handlową Arrowhead 140) – planowane brytyjskie fregaty rakietowe ogólnego przeznaczenia budowane przez stocznię Babcock International. Ich konstrukcja bazuje na projekcie kadłuba fregat rakietowych typu Iver Huitfeldt[7].

Mają wejść na uzbrojenie Royal Navy w 2027 roku wraz z fregatami rakietowymi typu 26 do zwalczania okrętów podwodnych i docelowo zastąpić fregaty rakietowe typu 23[8]. Projekt fregat typu 31 jest częścią narodowej strategii przemysłu okrętowego Wielkiej Brytanii.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Strategiczny Przegląd Obrony i Bezpieczeństwa (SDSR) z 2010 roku zatwierdził program Global Combat Ship (GCS), który miał na celu zastąpienie trzynastu fregat typu 23 będących w służbie Royal Navy. Wcześniej w tym samym roku Ministerstwo Obrony przyznało BAE Systems czteroletni kontrakt o wartości 127 milionów funtów na wykonanie projektu jednostek nowego typu[9]. Planowano budowę dwóch wariantów: pięciu fregat ogólnego przeznaczenia i ośmiu fregat do zwalczania okrętów podwodnych. Obydwa podtypy miały się od siebie tylko nieznacznie różnić, między innymi zastosowaniem Sonaru 2087. Pierwotnie oczekiwano, iż budowa nowych jednostek rozpocznie się w 2016 roku, a okręty będą stopniowo zastępować fregaty typu 23 do połowy lat 30. XXI wieku. Jednakże przeprowadzony w 2015 roku przegląd obronny zadecydował o zamówieniu tylko ośmiu fregat nowego typu 26 do zwalczania okrętów podwodnych, natomiast pozostałe pięć fregat ogólnego przeznaczenia miało powstać według odrębnego projektu tak, aby oddać co najmniej 13 fregat brytyjskiej marynarce wojennej[10].

Fregata ogólnego przeznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Według nowych założeń programowych powstający typ fregat ogólnego przeznaczenia (ang. General Purpose Frigate, GPFF) miał być lżejszy, bardziej elastyczny i tańszy od analogicznych typów tej klasy okrętów[11]. Brytyjski przegląd strategicznej obrony i bezpieczeństwa z 2015 roku sugerował, że niższy koszt tych fregat może doprowadzić do zakupienia więcej niż pięciu okrętów przez Royal Navy, co zwiększy w ten sposób ogólną liczbę fregat i niszczycieli do jej dyspozycji[12]. Podczas wykładu na temat obronności i bezpieczeństwa z lipca 2016 roku Pierwszy Lord Morski, adm. Sir Philip Jones nadał powstającym GPFF nazwę typ 31[13]. Stwierdził on również, że nowe fregaty mogą stale operować „na wschód od Suezu”; od regionu Zatoki Perskiej do rejonów Azji i Pacyfiku[13]. W tym samym miesiącu firma BAE Systems ujawniła dwa własne projekty fregat ogólnego przeznaczenia: typ Avenger oparty na okrętach patrolowych typu River oraz typ Cutlass scharakteryzowany jako „znacznie rozciągnięta i ulepszona pochodna projektu korwet typu Asz-Szamich”[14]. The Sunday Times stwierdził również, iż Babcock International i BMT również przedłożyły po jednym projekcie nowych fregat[15][16].

Narodowa Strategia Przemysłu Okrętowego[edytuj | edytuj kod]

W październiku 2017 roku dziennik „Financial Times” w swoim artykule stwierdził, że „..urzędnicy w Ministerstwie Obrony, Skarbu i Królewskiej Marynarce Wojennej od dawna nie zgadzają się z ustanowionym dekadę temu obowiązkiem utrzymania zdolności do budowania okrętów w stoczniach BAE nad rzeką Clyde, niezależnie od potrzeb marynarki”. Cytowano w nim Francisa Tusa, analityka obrony, który twierdził, że konkurs wydaje się mieć na celu przełamanie dominacji BAE w dziedzinie budowy okrętów: „Gdyby złożyli ofertę jako BAE Systems, nie wygraliby. To absolutnie oczywiste. Faktem jest, że konkurs na typ 31 jest stronniczy, prawdopodobnie w celu wykluczenia jakiejkolwiek oferty, która obejmuje BAE”[17]. Zaprzeczyło temu Ministerstwo Obrony twierdząc, że konkurs ma na celu poprawę szybkości dostaw i obniżenie kosztów produkcji[17].

W celu utrzymania krajowych zdolności stoczniowych, Narodowa Strategia Przemysłu Okrętowego z 2017 roku zawierała propozycję zamówienia pierwszej partii pięciu fregat typu 31e, zakładając ich wejście do służby już w 2023 roku, przy czym ich koszt miał być ograniczony do maksymalnie 250 mln GBP za pojedynczy okręt, a następnie zamówienie drugiej partii typu 31 dla Royal Navy[18]. Typ 31 ma być zaprojektowany do budowy w formie modułowej, podobnie jak lotniskowce typu Queen Elizabeth – poszczególne elementy miałyby powstawać w kilku stoczniach handlowych tak, by finalnie zostały złożone w jednej centralnej stoczni[19].

Przetargi projektowe[edytuj | edytuj kod]

W 2017 roku kilka firm zgłosiło swoje projekty na planowany typ fregat typu 31. BAE przedstawiło dwa projekty: Avenger, zasadniczo ulepszony okręt patrolowy typu River trzeciej serii[20] oraz Cutlass, znacznie wydłużony i ulepszony projekt korwety typu Asz-Szamich[21]. BMT przedstawiło projekt o nazwie Venator 110[22], Steller Systems zaprezentowało projekt Spartan[23], a Babcock zaproponował projekt o nazwie Arrowhead 120[24].

W październiku 2017 roku BAE Systems ogłosiło, że wycofa się z konkursu na nowy typ 31e jako główny wykonawca. Firma powołała się na ograniczenia zdolności produkcyjnych swoich stoczni na Clyde, zajętych w tym czasie pracami nad nowymi okrętami patrolowymi typu River i fregatami typu 26. Zamiast tego ogłosili oni partnerstwo ze stocznią Cammell Laird, w ramach którego BAE zapewniało swoją wiedzę w zakresie projektowania i integracji systemów, a Cammell Laird miało być głównym wykonawcą, odpowiedzialnym za montaż statków w swojej stoczni w Birkenhead. Planowany projekt został nazwany Leander, nawiązując do istniejących poprzednio typów lekkich krążowników i fregat w służbie Royal Navy[25].

W dniu 20 lipca 2018 konkurs na fregaty typu 31 został zawieszony z powodu niesatysfakcjonującego wypełnienia wymogów projektowych przez oferentów, jednak dziennik „The Times” sugerował, że wstrzymanie postępowania było spowodowane kryzysem finansowym[26]. Konkurs został wznowiony w sierpniu 2018 roku[27].

Wybór wykonawcy[edytuj | edytuj kod]

10 grudnia 2018 roku wybrano trzy projekty do konkurencyjnej fazy projektowania:

  • konsorcjum BAE Systems i Cammell Laird z projektem Leander,
  • konsorcjum Babcock, BMT i Thales z projektem Arrowhead 140,
  • konsorcjum Atlas Elektronik UK z ThyssenKrupp Marine Systems z projektem bazującym na istniejącej fregacie MEKO A-200.

Propozycje BAE Systems i Babcock International były już prezentowane przed czasowym zawieszeniem konkursu. Trzecią propozycję zgłosiło konsorcjum pod przewodnictwem brytyjskiego oddziału Atlas Elektronik. Zarówno propozycja Babcock, jak i Atlasa, zakładała wykorzystanie stoczni Ferguson Marine i Harland and Wolff[28], jednak do sierpnia 2019 roku obydwie stocznie ogłosiły, iż mają trudności finansowe[29][30].

Pierwowzór fregat typu 31 – duński „Niels Juel” typu Iver Huitfeldt

12 września 2019 roku ogłoszono, iż projekt Arrowhead 140 został wybrany dla przyszłych fregat typu 31[31]. Kontrakt został formalnie przyznany firmie Babcock 15 listopada 2019 roku, przy średnim koszcie produkcji 250 milionów funtów na okręt. Całkowity koszt programu ustalono na 2 miliardy funtów, przy czym 1,25 miliarda funtów przypadnie zakładom Babcock[32]. Projekt Arrowhead 140 został oparty zmodyfikowanym projekcie duńskich fregat rakietowych typu Iver Huitfeldt[33]. W tym celu konsorcjum pod kierunkiem Babcock zawarło porozumienie z duńskim OMT, zyskując prawa do projektu[33].

W dniu 20 stycznia 2020 roku Komitet ds. Rachunków Publicznych został poinformowany przez Stałego Sekretarza Obrony, że pierwszy okręt zostanie zwodowany do 2023 roku, ale jego wejście do służby odbędzie się w 2027 roku[34]. Kontrastuje to z wcześniejszymi zapowiedziami, że nowe okręty rozpoczną służbę w 2023 roku[35].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

W trakcie posiedzenia komisji do spraw obrony Pierwszy Lord Morski adm. Sir Philip Jones opisał nowo projektowany okręt jako „niebędący aż tak wysokiej klasy. To nadal zaawansowana jednostka zdolna w dalszym ciągu chronić, bronić i wywierać wpływ na całym świecie, lecz jest on celowo tworzony z wyciągnięciem lekcji z szerokiego przemysłu i wykorzystaniu gotowej technologii w celu... uczynienia go bardziej odpowiednim do wykonywania operacji Royal Navy na nieco niższym poziomie”[36]. Specjalizujące się w białym wywiadzie IHS Janes opisało okręt jako „godną zaufania fregatę” będącą w stanie zapewnić „bezpieczeństwo na morzu, antypirackie i antyterrorystyczne morskie operacje oraz wykonywać zadania eskortowe przy wsparciu ogniowym lokującym się pomiędzy wysokimi możliwościami fregat typu 26 i niszczycieli typu 45 a pełniącymi zadania patrolowe planowanymi okrętami patrolowymi typu River drugiej serii”[37]. Ocenia się, że brytyjska wersja fregat jest stosunkowo uboga pod względem wyposażenia, z racji ich „oszczędnościowego” charakteru i przeznaczenia głównie do misji patrolowych z nadrzędną funkcją zwalczania okrętów podwodnych, niemniej, modułowa konstrukcja umożliwia w razie potrzeby wymianę konfiguracji sensorów i uzbrojenia, w zależności od potrzeb[38].

Wypuszczona przez Royal Navy we wrześniu 2017 roku wizualizacja okrętu akcentowała jego modułowość i elastyczną konstrukcję tworzoną pod kątem możliwości eksportowych. Podstawowymi wymaganiami stawianymi dla typu 31e było posiadanie armaty średniego kalibru, systemów obrony punktowej, hangaru wraz z pokładem lotniczym dla śmigłowca Wildcat lub innego typu o masie 10 ton oraz załogi liczącej około stu marynarzy z miejscem dla kolejnych czterdziestu[39]. W tym samym miesiącu rząd brytyjski wydał wniosek o udzielenie informacji (RFI) uszczegółowiający wymagane wyposażenie jednostek eksportowych o między innymi kaliber działa na powyżej 57 mm (2,2 in), punktowy system obrony przeciwlotniczej oraz opcjonalną możliwość operowania z okrętu bezzałogowych statków powietrznych[40]. Serwis Forces News raportował, że nowe fregaty będą wyposażone w rakiety Sea Ceptor, zaawansowany radar dozorujący i wskazujący cele na lądzie i w powietrzu taki jak Thales NS100[41] oraz będą w stanie z nich operować śmigłowce AgustaWestland Wildcat HMA2 oraz AgustaWestland Merlin HM2[42]. 1 października 2020 roku BAE Systems ogłosiło, że zgodnie z umową zapewni dla pierwszych pięciu okrętów nowego typu armaty Bofors 57 Mk3 oraz Bofors 40 Mk4[43].

2 listopada 2021 roku Pierwszy Lord Morski Tony Radakin ogłosił, że okręty będą mogły być opcjonalnie wyposażone w pionowe wyrzutnie Mark 41 Vertical Launching System[44].

Lista okrętów[edytuj | edytuj kod]

Pięć brytyjskich okrętów będzie znanych jako typ Inspiration. Ich imiona zostały ogłoszone 19 maja 2021 roku przez Pierwszego Lorda Morskiego; nazwy zostały wybrane tak, by reprezentowały kluczowe tematy dla planów rozwoju Royal Navy oraz Royal Marines[45]:

  • Active – nazwany po fregacie typu 21 służącej w trakcie wojny o Falklandy oraz wspierającej brytyjskie terytoria zamorskie; ma symbolizować rozmieszczanie okrętów poza granicami królestwa;
  • Bulldog – nazwany po niszczycielu typu B z czasów II wojny światowej, który eskortował konwoje płynące przez Atlantyk i przechwycił maszynę szyfrującą Enigmę z niemieckiego okrętu podwodnego; ma reprezentować operacje na północnej części tego akwenu;
  • Formidable – nazwany po lotniskowcu z czasów II wojny światowej operującym na Morzu Śródziemnym, Atlantyku i Pacyfiku; ma reprezentować operacje z udziałem lotniskowców;
  • Venturer – nazwany po okręcie podwodnym typu V z czasów II wojny światowej, który zatopił wrogi okręt podwodny będący w zanurzeniu; ma symbolizować technologię i innowacje;
  • Campbeltown – nazwany po niszczycielu typu Town, który brał udział w rajdzie na Saint-Nazaire; ma symbolizować program modernizacji brytyjskich Marines o nazwie Future Commando Force[46].

Planowo wszystkie jednostki mają wejść do służby do 2030 roku[47].

Pierwsze cięcie blach dla polskiej jednostki zostało zaplanowane na 16 sierpnia 2023 roku[48]. Według dziennikarzy portalu Defence 24 fregaty dla polskiej marynarki wojennej mają otrzymać następujące nazwy[48]:

Nazwa Numer burtowy Stocznia Zamówiony Położenie stępki Wodowanie Przyjęty do służby Status
 Royal Navy
HMS Venturer Babcock International, Rosyth 15 listopada 2019 26 kwietnia 2022[49] w budowie; pierwsze cięcie blach 23 września 2021[50][51]
HMS Active 16 września 2023 w budowie; pierwsze cięcie blach 24 stycznia 2023[52]
HMS Bulldog w budowie[53]
HMS Formidable planowany
HMS Campbeltown planowany
 Marynarka Wojenna Indonezji
nienazwany Babcock International, Rosyth
PAL Indonesia, Surabaja 		16 września 2021 25 sierpnia 2023 w budowie; pierwsze cięcie blach 9 grudnia 2022[54]
nienazwany planowany
 Marynarka Wojenna
ORP Wicher Babcock International, Rosyth
PGZ Stocznia Wojenna, Gdynia 		4 marca 2022 31 stycznia 2024[55][56] w budowie; pierwsze cięcie blach 16 sierpnia 2023[57]
ORP Burza planowany
ORP Huragan planowany

Eksport[edytuj | edytuj kod]

Indonezja[edytuj | edytuj kod]

30 czerwca 2021 roku dziennik „The Telegraph” informował, iż Babcock prowadzi negocjacje w sprawie potencjalnej sprzedaży nowych fregat z Grecją, Polską, Indonezją oraz dwoma innymi państwami[7]. Negocjacje te zakończyły się podpisaniem 16 września z PT PAL Indonesia umowy licencyjnej, wedle której indonezyjska stocznia może zaprojektować okręty bazujące na typie 31 dla Indonezyjskiej Marynarki Wojennej[58]. Zezwala ona również na budowę okrętów w stoczni w Surabaya oraz możliwość wdrożenia modyfikacji związanych z lokalnymi wymogami operacyjnymi[59].

Polska[edytuj | edytuj kod]

W lipcu 2021 roku podpisano umowę ramową w celu pozyskania trzech fregat o kryptonimie „Miecznik” dla Marynarki Wojennej. 4 marca 2022 roku Babcock ogłosił zwycięstwo w prowadzonym przez polską Agencję Uzbrojenia w programie pozyskania brytyjska propozycja AH140PL pokonała konkurencyjny projekt niemiecki A-300PL oraz hiszpański F100PL[60][61][62]. Harmonogram prac przewiduje, że od marca 2022 do stycznia 2023 roku będzie trwała druga faza programu, w ramach którego na bazie wybranego projektu okrętu nastąpi przygotowanie i zatwierdzenie projektu wstępnego wraz z analizą techniczno-ekonomiczną. 16 sierpnia 2023 roku rozpoczęto budowę prototypowej jednostki[63]. Ma ona wejść do służby w 2028 roku. Budowa dwóch kolejnych jednostek ma zacząć się po zakończeniu badań eksploatacyjno-wojskowych prototypu, a zgodnie z harmonogramem mają one wejść do służby odpowiednio w 2033 i 2034 roku[64][65].

21 marca 2022 roku rzecznik Agencji Uzbrojenia ppłk Krzysztof Płatek ujawnił częściowo konfigurację przyszłych fregat „Miecznik”. Na uzbrojenie artyleryjskie okrętów składać się będzie armata morska kal. 76 mm oraz system OSU-35K kal. 35 mm polskiej produkcji, wykorzystywany na niszczycielach min projektu 258. Uzbrojeniem przeciwokrętowym będą pociski RBS15, zaś do obrony przeciwlotniczej służyć będą pociski krótkiego zasięgu z rodziny CAMM. Na okrętach zabudowane zostaną także wyrzutnie rakiet pionowego startu Mk 41 VLS oraz wyrzutnie torped MU90 Impact. Na zintegrowany system walki wybrano Tacticos[66].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Babcock Team 31 selected as preferred bidder for UK Type 31 frigate programme. Babcock International, 2019-09-12. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  2. ↑ George Allison: Type 31 Frigate in-service date slips by four years. UK Defence Journal, 2020-02-07data dostępu=2022-03-11. (ang.).
  3. ↑ Ministry of Defence, Office of the Secretary of State for Scotland: Ambitious future for Naval Shipbuilding in the UK. GOV.UK, 2017-09-06. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  4. ↑ MAN to supply propulsion for Royal Navy frigates. Riviera Maritime Media, 2020-04-27. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  5. ↑ Martin Manaranche: Rolls-Royce Seals Propulsion Systems Contract for Royal Navy’s Type 31 frigates. Naval News, 2020-05-29. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  6. ↑ Nick Childs: UK’s naval balancing act: getting the Type-31 frigate right. IISS, 2019-10-07. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  7. ↑ a b Alan Tovey: Babcock in talks to sell 'budget frigates' to five countries. The Telegraph, 2021-06-30. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  8. ↑ Oral evidence: Naval Procurement: Type 26 and Type 45, HC 221. UK Parliament, 2016-07-20. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  9. ↑ BAE signs £127m contract to design Navy warship. BBC, 2010-03-25. [dostęp 2022-03-27]. (ang.).
  10. ↑ National Security Strategy and Strategic Defence and Security Review 2015. HM Government, 2015-11. [dostęp 2022-03-27]. (ang.).
  11. ↑ Restoring the Fleet: Naval Procurement and the National Shipbuilding Strategy. House of Commons Defence Committee, 2016-11-21. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  12. ↑ National Security Strategy and Strategic Defence and Security Review 2015. HM Government, 2015-11. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  13. ↑ a b First Sea Lord’s defence and security lecture to the City of London. GOV.UK, 2016-07-22. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  14. ↑ Richard Scott: BAE unveils General Purpose Frigate concepts. IHS Janes, 2016-07-13. [dostęp 2022-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-30)]. (ang.).
  15. ↑ Defence in the Media: 7 August 2016. GOV.UK, 2016-08-07. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  16. ↑ John Collingridge: New frigate order will keep shipyards afloat. The Sunday Times, 2016-08-07. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  17. ↑ a b BAE Systems takes below-deck role on UK’s Type 31 frigate. Financial Times, 2018-07-25. [dostęp 2022-04-02]. (ang.).
  18. ↑ National Shipbuilding Strategy: the future of naval shipbuilding in the UK. Ministry of Defence, 2017-09-06. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  19. ↑ UK shipyards: Five frigates at centre of new strategy. BBC, 2017-09-06. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  20. ↑ George Allison: The Avenger, a possible yet unpopular contender for the Type 31 Frigate. UK Defence Journal, 2017-09-06. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  21. ↑ George Allison: The BAE Cutlass, could this be the new Type 31 Frigate?. UK Defence Journal, 2017-09-05. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  22. ↑ George Allison: BMT tout Venator-110 as the ‘natural design choice’ for the Type 31 Frigate. UK Defence Journal, 2017-09-06. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  23. ↑ George Allison: Spartan – A contender for the Type 31 Frigate?. UK Defence Journal, 2017-07-05. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  24. ↑ George Allison: Babcock unveil Arrowhead 120, a contender for the Type 31 Frigate. UK Defence Journal, 2017-09-08. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  25. ↑ BAE Systems teams with Cammell Laird for UK Type 31 frigate build. Naval Today, 2017-10-18. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  26. ↑ Deborah Haynes: Contest to build a ‘budget frigate’ on hold as MoD runs out of funds. The Times, 2018-07-25. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  27. ↑ Gleeson, Bill (23 August 2018). "Laird's bids for £1.25bn Navy ships contract". Liverpool Echo.
  28. ↑ Three bids for the Royal Navy Type 31e frigate competition formally accepted by the MoD. Navy Lookout, 2018-12-10. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  29. ↑ Clyde shipyard Ferguson set to go into administration. BBC, 2019-08-09. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  30. ↑ Iconic Belfast shipyard Harland & Wolff enters administration after 160 years. Ulster Business, 2019-08-15. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  31. ↑ Alan Tovey: Babcock set to build new cut-price frigates and weaken BAE shipbuilding monopoly. The Telegraph, 2019-08-24. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  32. ↑ Xavier Vavasseur: UK MoD Formally Awards Type 31 Frigate Contract to Babcock. Naval News, 2019-11-15. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  33. ↑ a b Dawid Kamizela. Miecznik – szansa na radykalną przebudowę MW RP czy przepis na „piękną katastrofę”?. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2021, s. 70-71, wrzesień 2021. Magnum-X. 
  34. ↑ Stephen Lovegrove: Type 31 Programme Accounting Officer Assessment. Ministry of Defence, 2020-01-20. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  35. ↑ Naval shipbuilding: February 2020 update. House of Commons Library, 2020-02-05. [dostęp 2022-04-03]. (ang.).
  36. ↑ Oral evidence: Naval Procurement: Type 26 and Type 45, HC 221. UK House of Commons Defence Select Committee, 2016-07-20. [dostęp 2022-03-18]. (ang.).
  37. ↑ Credible choices UK General Purpose Frigate programme. Janes 360, 2016-07-24. [dostęp 2016-07-24]. (ang.).
  38. ↑ Sławomir Lipiecki, Maciej Matuszewski. Brytyjskie „Groty” dla polskiej MW. „Bandera”. Nr 4-6/2022 (154/156), s. 27, kwiecień – czerwiec 2022. 
  39. ↑ Type 31e Launch folder. Royal Navy. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
  40. ↑ Request for information to support Type 31e market testing. GOV UK, 2017-09-15. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
  41. ↑ Richard Thomas: Naval review 2019: The never-ending Year of the (Royal) Navy. Shephard Media, 2019-12-27. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
  42. ↑ Babcock Set For Type 31 Contract To 'Bring Shipbuilding Home'. Forces, 2019-09-12. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
  43. ↑ BAE Systems awarded naval guns contract for U.K.’s Type 31 frigate program. BAE Sytems, 2020-10-01. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
  44. ↑ George Allison: Royal Navy looking to ‘increase lethality’ of Type 31 Frigates. UK Defence Journal, 2021-11-02. [dostęp 2022-03-22]. (ang.).
  45. ↑ Ships to inspire – names of Type 31 frigates revealed. Royal Navy, 2021=05-19. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  46. ↑ Royal Navy's Type 31 frigates have names; HMS Active recalls her predecessor and Falklands liberation. Merco Press, 2021-05-27. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  47. ↑ Royal Navy formally announces the names of the ‘inspiration class’ Type 31 frigates. Navy Lookout, 2021-05-19. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  48. ↑ a b Jarosław Ciślak: Znamy nazwy nowych polskich fregat. Defence 24, 2023-07-26. [dostęp 2023-07-26]. (pol.).
  49. ↑ Keel laying for Royal Navy’s Type 31 frigate showcases Babcock workforce. Babcock, 2022-04-26. [dostęp 2023-07-26]. (ang.).
  50. ↑ Steel cut for first Type 31 frigate – HMS Venturer. Navy Lookout, 2021-09-23. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  51. ↑ First steel cut for Royal Navy Type 31 programme. Government of the United Kingdom, 2021-09-23. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
  52. ↑ David Sivills-McCann, Simon Hunter: First steel cut on Royal Navy's second Type 31 frigate. Forces.net, 2023-01-24. [dostęp 2023-07-26]. (ang.).
  53. ↑ Navy News. Royal Navy, 2023-02-28. [dostęp 2023-07-26]. (ang.).
  54. ↑ Rangga Baswara Sawiyya: Pemotongan baja pertama Kapal Fregat Merah Putih telah dilakukan oleh PT PAL. Airspace Review, 2022-12-10. [dostęp 2023-07-26]. (indonez.).
  55. ↑ Jarosław Ciślak: Stępka prototypowego Miecznika czyli przyszłego Wichra [FOTO]. Defence 24, 2024-01-31. [dostęp 2024-01-31]. (pol.).
  56. ↑ Uroczystość położenia stępki pod przyszły ORP Wicher. PGZ Stocznia Wojenna, 2024-01-31. (pol.).
  57. ↑ Jarosław Ciślak: Pierwsza blacha pod przyszłą fregatę ORP Wicher już pocięta [RELACJA]. Defence 24, 2023-08-16. [dostęp 2023-08-16]. (pol.).
  58. ↑ Babcock sells first new frigate design licence to Indonesia. Babcock International, 2021-09-16. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  59. ↑ Rafał Muczyński: DSEI 2021: Fregaty Arrowhead 140 dla Indonezji. MILMAG, 2021-09-17. [dostęp 2022-04-04]. (pol.).
  60. ↑ MON wybrał dwie oferty w postępowaniu na fregaty. Miecznik na ostatniej prostej. Defence 24, 2022-02-15. [dostęp 2022-03-12]. (pol.).
  61. ↑ Miecznik wybrany. Brytyjskie firmy podpisują umowy z PGZ. Defence 24, 2022-03-04. [dostęp 2022-03-12]. (pol.).
  62. ↑ George Allison: British firm Babcock has won the Polish frigate competition. Poland has chosen the Type 31 Frigate design, known as ‘Arrowhead 140’, for their future frigate class.. UK Defence Journal, 2022-03-04. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  63. ↑ Budowa Mieczników ruszyła. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 09/2023, s. 49. Agencja Lotnicza Altair. 
  64. ↑ Przemysław Gurgurewicz: MSPO 2021: Harmonogram Miecznika. MILMAG, 2021-09-07. [dostęp 2022-04-04]. (pol.).
  65. ↑ Platforma i systemy fregat Miecznik wybrane. Zespół badań i analiz militarnych, 2022-03-04. [dostęp 2022-04-04]. (pol.).
  66. ↑ Jakub Link-Lenczowski: Uzbrojenie Miecznika ujawnione. MILMAG, 2022-03-22. [dostęp 2022-04-04]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Osborne, Richard (August 2021). Osborne, Richard (ed.). "Type 31 Frigates". Warships: Marine News Supplement. 75 (8): 434–440. ISSN 0966-6958.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fregaty_rakietowe_typu_31&oldid=73615057”