Awantury mołdawskie

Awantury mołdawskie – ogólna nazwa stosowana na określenie działań wojennych na terytorium pogranicza polsko-mołdawskiego i w Mołdawii. Termin został spopularyzowany książką Zdzisława Spieralskiego o tym tytule (Awantury Mołdawskie. Wiedza Powszechna, 1967).

Wojny prowadziły najpierw Korona Królestwa Polskiego z Hospodarstwem Mołdawskim o tron mołdawski, potem Rzeczpospolita i Turcja o zwierzchność lenną i prawo do wyznaczania hospodara, następnie magnaci polscy lub tureccy na czele prywatnych armii usiłujący osadzać swoich władców w Jassach, a w końcu i Kozacy w czasach Hetmanatu. Ostatnią „awanturą mołdawską” była wojna polsko-turecka za panowania Jana III Sobieskiego.

Mołdawia lennem polskim

• wojna polsko-węgiersko-mołdawska 1377 – walki o tron mołdawski, Polacy i Węgrzy, pod dowództwem Władysława Opolczyka, wsparli Stefana II przeciwko Piotrowi I

• wojna polsko-mołdawska (1431) – wyprawa Aleksandra Dobrego na Polskę (Ruś Czerwoną, Podole i Pokucie)

• wojna polsko-mołdawska (1450) – walki o tron mołdawski, Kazimierz IV Jagiellończyk poparł starania Aleksandra II przeciwko Bogdanowi II

• wojna polsko-turecka (1485–1503) – wojna toczona przez Polskę, wspieraną przez Litwę, Mazowsze i Krzyżaków z Turcją posiłkowaną przez Tatarów, Mołdawię i Wołoszczyznę.

• • 1487 – bitwa pod Kopystrzyniem
  • 1491 – bitwa pod Zasławiem
  • 1494 – wyprawa bukowińska – wojna Jana Olbrachta przeciwko Stefanowi Wielkiemu
  • 1497 – bitwa pod Koźminem

Mołdawia lennem tureckim

• wojna polsko-mołdawska (1501–1510) – walka ze Stefanem Wielkim i jego następcą Bogdanem III
  • 1509 – bitwa pod Chocimiem

• wojna polsko-mołdawska (1530–1538) – wyprawy Piotra Raresza na Pokucie
  • 1530 – bitwa pod Chocimiem
  • 1531 – bitwa pod Gwoźdźcem
  • 1531 – bitwa pod Obertynem
  • 1535 – 2 wyprawy Piotra Raresza na Pokucie
  • 1538 – wyprawa Piotra Raresza na Podole
  • 1538 – bitwa nad Seretem

• wojna polsko-mołdawska (1572) – wyprawa Mikołaja Mieleckiego

• wojna polsko-mołdawska (1595) – wyprawa Jana Zamoyskiego
  • 1595 – bitwa pod Suczawą
  • 1595 – bitwa pod Cecorą

Mohyliady

• I Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1595) – wyprawa Jana Zamoyskiego
  • 1595 – bitwa pod Suczawą
  • 1595 – bitwa pod Cecorą

• II Mohyliada – walki z Michałem Walecznym (1599–1600) – walki Rzeczypospolitej Obojga Narodów z Siedmiogrodem oraz Hospodarstwem Wołoskim i Mołdawskim
  • 1599 – bitwa pod Șelimbărem
  • 1600 – bitwa pod Bukowem
  • 1600 – bitwa nad rzeką Argeș

• III Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1607) – walki tron mołdawski, I wyprawa Stefana Potockiego
  • 1607 – bitwa pod Ștefănești

• IV Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1612) – walki tron mołdawski, II wyprawa Stefana Potockiego
  • 1612 – bitwa pod Sasowym Rogiem

• V Mohyliada – wojna polsko-mołdawska (1615–1616) – walki tron mołdawski, wyprawa Samuela Koreckiego
  • 1615 – bitwa pod Chocimiem
  • 1616 – bitwa pod Benderami
  • 1616 – bitwa pod Sasowym Rogiem

Wojny z Turcją i Tatarami

• wojna polsko-turecka (1620–1621)
  • 1620 – bitwa pod Cecorą
  • 1621 – bitwa pod Chocimiem

• Wojna z Abazy paszą – III wojna polsko-turecka w latach 1633-1634
  • 1633 – bitwa pod Sasowym Rogiem
  • 1633 – bitwa pod Paniowicami

Powstanie Chmielnickiego

• Wojna o tron mołdawski 1653
  • 1653 – bitwa pod Fintą
  • 1653 – bitwa pod Suczawą

Wojny z Turcją i Tatarami

• wojna polsko-turecka (1672–1676)
  • 1672 – bitwa pod Ładyżynem (lub pod Czetwertynówką)
  • 1672 – bitwa pod Humaniem
  • 1672 – oblężenie Kamieńca Podolskiego
  • 1672 – bitwa pod Korcem (1672)
  • 1672 – oblężenie Lwowa
  • 1672 – Wyprawa Sobieskiego na czambuły tatarskie
  • 1672 – bitwa pod Krasnobrodem
  • 1672 – bitwa pod Narolem
  • 1672 – bitwa pod Niemirowem
  • 1672 – bitwa pod Komarnem
  • 1672 – bitwa pod Petranką
  • 1672 – bitwa pod Kałuszem
  • 1673 – bitwa pod Chocimiem
  • 1675 – bitwa pod Lesienicami
  • 1675 – oblężenie Trembowli
  • 1676 – bitwa pod Wojniłowem
  • 1676 – bitwa pod Żurawnem

• wojna polsko-turecka 1683-1699
  • 1683 – wyprawa Kunickiego do Mołdawii
  • 1684 – bitwa pod Jazłowcem
  • 1685 – bitwa pod Bojanem
  • 1685 – bitwa przy Wale Trajana
  • 1686 – bitwa pod Jassami
  • 1687 – oblężenie Kamieńca Podolskiego
  • 1688 – bitwa pod Smotryczem
  • 1689 – wyprawa hetmana Jabłonowskiego do Mołdawii
  • 1690 – zajęcie Suczawy przez jazdę Nikodema Żaboklickiego
  • 1691 – wyprawa Jana III Sobieskiego do Mołdawii
  • 1691 – bitwa pod Pererytą
  • 1694 – bitwa pod Uścieczkiem
  • 1695 – bitwa pod Lwowem
  • 1698 – bitwa pod Podhajcami
  • 1699 – bitwa pod Martynowem

Bibliografia

• Zdzisław Spieralski: Awantury mołdawskie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967.brak strony w książce
• Leszek Podhorodecki: Sławne bitwy Polaków. Warszawa: Mada, 1997. ISBN 83-86170-24-7.brak strony w książce
• Leszek Podhorodecki: Chanat krymski i jego stosunki z Polską w XV–XVII w. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987. ISBN 83-05-11618-2.brak strony w książce
• Mariusz Kowalski, Księstwa Rzeczpospolitej: państwo magnackie jako region polityczny, Warszawa, IGiPZ PAN, 2013
• Jakub Witczak, ''Mohyliady, czyli sarmacka wojenka'', Focus Historia, nr 2/2015. https://web.archive.org/web/20150527184543/http://historia.focus.pl/polska/mohyliady-czyli-sarmacka-wojenka-1702

Linki zewnętrzne

• Historia polskich awanturników w Mołdawii. historia.focus.pl. [dostęp 2015-06-23].