Baji chiński
| Lipotes vexillifer[1] | |
| G.S. Miller, 1918[2] | |
| |
.jpg) Porównanie wielkości baji chińskiego z człowiekiem (Homo sapiens) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Parvordo | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Lipotes |
| Gatunek |
baji chiński |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Baji chiński[5], delfin chiński[6] (Lipotes vexillifer) – gatunek ssaka wodnego z rodziny Lipotidae w obrębie infrarzędu waleni (Cetacea); jedyny przedstawiciel rodzaju Lipotes. Krytycznie zagrożony wyginięciem, prawdopodobnie wymarły.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1918 roku amerykański zoolog Gerrit Smith Miller, nadając im odpowiednio nazwy Lipotes[3] i Lipotes vexillifer[2]. Holotyp pochodził z jeziora Tung Ting, około 600 km w górę rzeki Jangcy, w prowincji Hunan, w Chińskiej Republice Ludowej[7][8]. Okazem typowym były czaszka i kręgi szyjne dorosłego samca zebrane 18 lutego 1916 roku przez Charlesa M. Hoya i zdeponowane w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju baji[5] (Lipotes)[8][7][9][10].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[10].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Lipotes: gr. λιπος lipos „tłuszcz zwierzęcy, słonina, łój”; przyrostek -της -tēs „działanie, sprawczość”[11].
- vexillifer: łac. vexillum „flaga, sztandar”, od velum „żagiel”; przyrostek zdrabniający -illum; -fera „noszący”, od ferre „nosić”[11].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Baji chiński występował w środkowym i dolnym biegu rzeki Jangcy w Chińskiej Republice Ludowej, w tym w jeziorach Dongting Hu i Poyang Hu[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała samic 200–253 cm, samców 180–229 cm; masa ciała maksymalnie do 167 kg[9]. Występuje widoczny dymorfizm płciowy – samice są o 8% dłuższe od samców[9]. Noworodki obu płci osiągają długość ciała 91 cm[9]. Ubarwienie – ciemnoszaro-niebieskie, strona brzuszna jaśniejsza.
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
- Pożywienie – ryby słodkowodne.
- Rozród – słabo poznany, młode rodzą się w okresie między lutym i kwietniem; noworodek ma ok. 95 cm długości.
- Siedlisko – wody płynące z piaszczystymi łachami.
Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii CR (ang. critically endangered „krytycznie zagrożony”)[4]. W 1997 roku żyło jeszcze 13 osobników, a ostatniego żywego widziano w 2002 roku[4]. W 2007 roku został uznany za prawdopodobnie wymarły[12]. W trakcie kilkutygodniowych poszukiwań delfinów chińskich przeprowadzonych przez grupę biologów w 2007 nie odnaleziono ani jednego osobnika[13], jednak sporadyczne niepotwierdzone doniesienia o obserwacjach oznaczają, że gatunek powinien pozostać jako krytycznie zagrożony (lub prawdopodobnie wymarły), a nie wymarły[4].
Za główne czynniki, jakie mogły spowodować wymarcie gatunku, uznaje się nadmierny połów ryb w rejonie jego występowania oraz zbyt duży ruch statków i łodzi w ich środowisku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lipotes vexillifer, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Miller 1918 ↓, s. 2, fig. 1, ryc. 1–13.
- ↑ a b Miller 1918 ↓, s. 2.
- ↑ a b c d B.D. Smith i inni, Lipotes vexillifer, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-04] (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 43, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lipotes vexillifer. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-04].
- ↑ a b c P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 12, 1966. (ang.).
- ↑ a b c d B. Smith: Family Lipotidae (Baiji). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 385. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 288. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b R.L. Brownell, Jr. & E.S. Herald. Lipotes vexillifer. „Mammalian Species”. 10, s. 1–4, 1972. DOI: 10.2307/3503836. (ang.).
- ↑ S.T. Turvey, R.L. Pitman, B.L. Taylor, J. Barlow, T. Akamatsu, L.A. Barrett, X. Zhao, R.R. Reeves, B.S. Stewart, K. Wang, Z. Wei, X. Zhang, L.T. Pusser, M. Richlen, J.R. Brandon & D. Wang. First human-caused extinction of a cetacean species?. „Biology Letters”. 3 (5), s. 537–540, 2007. DOI: 10.1098/rsbl.2007.0292. (ang.).
- ↑ "Yangtze river dolphin driven to extinction", The Guardian, 8 sierpnia 2007
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- G.M. Miller. A new river-dolphin from China. „Smithsonian miscellaneous collections”. 68 (9), s. 1–12, 1918. (ang.).