Bornheim (Nadrenia Północna-Westfalia)

Bornheim

Herb Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Nadrenia Północna-Westfalia
Rejencja	Rejencja Kolonia
Powiat	Powiat Rhein-Sieg
Zarządzający	Christoph Becker↗
Powierzchnia	82,70 km²
Wysokość	46,6-164,8 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2010) • liczba ludności • gęstość	48 531 587 os./km²
Nr kierunkowy	02222, 02227, 02236
Kod pocztowy	53332
Tablice rejestracyjne	SU
Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii Bornheim
Położenie na mapie Niemiec Bornheim
50°46′N 7°00′E
Strona internetowa

Bornheim – miasto w zachodnich Niemczech, w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia, w rejencji Kolonia, w powiecie Rhein-Sieg.

Geografia

Miasto położone jest nad Renem, w regionie Zatoka kolońska (niem. Kölner Bucht), w obszarze metropolitarnym Ren-Ruhra, ok. 20 km na południe od Kolonii i ok. 10 km na północny zachód od Bonn.

Bornheim ma 82,70 km² powierzchni i zamieszkuje je 48 531 mieszkańców (2010), co wiąże się z faktem, iż, ma status średniego miasta należącego do powiatu (niem. mittlere kreisangehörige Stadt), co daje drugi rezultat w powiecie.

Miasto otaczają wyżyny Vorgebirge, na wschodzie oraz Ville na zachodzie. Najwyższym punktem jest Hennesenberg w dzielnicy Brenig o wysokości 164,8 m n.p.m., najniższym zaś Ren w Widdig (46,6 m n.p.m.).

Dzielnice

W skład gminy wchodzi 14 dzielnic:

Dzielnica	Ludność
Bornheim	7870
Brenig	2328
Dersdorf	1212
Hemmerich	1498
Hersel	4527
Kardorf	1803
Merten	5565
Roisdorf	5996
Rösberg	1444
Sechtem	5243
Uedorf	951
Walberberg	4761
Waldorf	3368
Widdig	1920

Demografia

Data	Liczba ludności
17 maja 1939	39 348
29 października 1946	37 250
31 grudnia 1973 (przed reformą administracyjną)	41 961
1 stycznia 1974 (po reformie administracyjnej)	56 818
31 grudnia 2007	48 530

Struktura wiekowa

Przedział wiekowy	Liczba osób	Udział w %
poniżej 5 lat	2771	5,55
od 6 do 16	6176	12,50
od 17 do 62	30 590	63,29
powyżej 63 lat	8914	18,66

Historia

Dzisiejsze tereny miasta zostały zasiedlone już w czasach prehistorycznych. Na terenach między dzisiejszymi Bornheim i dzielnicą Sechtem odkryto duże pokłady lessu. Zostały tutaj odnalezione kurhany z kamiennymi narzędziami, które udowadniają zasiedlenie tych terenów w przeszłości. W dzielnicy Hersel została zlokalizowana zagroda z czasów epoki żelaza.

Później w pobliżu odkryto dwa grody. Były one właściwie tylko ogrodzeniami wzniesionymi przez Germanów lub Celtów by chronić mieszkańców siedliska.

Także obecność Rzymian w okresie od 50 p.n.e. do 450 n.e. poparta jest budynkami. W Bornheim znajdują się pozostałości po akwedukcie Eifel biegnącego od Eifel do Kolonii. W czasach rzymskich na okolicznych terenach znajdowały się sady dla miast Bonna (Bonn) i Colonia Claudia Ara Agrippinensium (Kolonia).

Wiele nazw miejscowości wywodzi się od Franków. Merowingowie często do nazw dołączali przyrostek Heim (pol. dom). Np. Bornheim, Mehlheim, Mülheim (Bonn), Schweinheim, Stockheim, Holzem, Nieder-/Oberbachem, Ließem, Hochheim, Stockem.

Udokumentowane jest, że Bornheim jako Brunheim w Bonngau zostało pierwszy raz nazwane w 2 sierpnia 945. Wówczas miejscowość należała do hrabstwa Ehrenfried. Dzisiejsza ulica Königstraße była już we wczesnym średniowieczu ważnym szlakiem transportowym między Bonn a Akwizgranem. Została ona po raz pierwszy wspomniana w 1272 jako Connixstroß. Najstarsze wzmianki o jakiejkolwiek dzielnicy pochodzą z 804, jest to Wittheich (obecnie Widdig).

Prawie wszystkie wsie w X i XI wieku zostały włączone jako posiadłości do kapituł w Bonn i Kolonii.

Pod lennem arcybiskupstwa Kolonii na okolicznych terenach powstało wiele zamków i dworków z parkami. Do dzisiaj istnieje zamek Bornheim.

Zmiany administracyjne

Do czasów elektorskich utworzono pierwsze granice miasta, dzisiejsze tereny były podzielone na osiem części.

Z wkroczeniem do miasta francuskiej armii rewolucyjnej jego podział został zniesiony. Francuzi obiecywali dzięki temu zyski militarne i gospodarcze. Cała władza leżała po stronie obcokrajowców. W 1798 nadszedł czas podziału administracyjnego zajętych terenów, rokowano nadzieje na sprawniejsze działanie przyłączonej Nadrenii. Nowa granica między departamentem Ren-Mozela a departamentem Roer biegła na lewym brzegu Renu między Hersel a Bonnem i stamtąd w kierunku zachodnim do granicy Alfter i Rosidorf. Miejscowość Roisdorf została oddzielona od Alfter i tak Roisdorf stało się samodzielną gminą. Również Dingstuhl Waldorf zostało rozdzielne między gminy Waldorf i Kardorf Hemmerich.

Terytorium Bornheim pozostało niezmienione a później z niego i trzech innych gmin utworzono gminę Bornheim. Jej siedziba znajdowała się w Bornheim przy ulicy Burgstraße, w 1740 gmina miała 3633 mieszkańców. Merten, Rösberg, Sechtem i Walberberg zostały połączone w gminę Sechtem z 2880 mieszkańcami. Z Hersel, Uedorf, Widdig, Urfeld, Keldenich i Wesseling stworzono gminę Hersel z 2328 mieszkańcami. Te trzy gminy z łączną ilością 8841 mieszkańców należały do kantonu Brühl, w okręgu Kolonia, w departamencie Roer z prefekturą w Akwizgranie. Gminy Hersel, Sechtem i Bornheim w krótkim czasie zostały przemianowane na odpowiednio mairie: Hersel, Sechtem i Waldorf.

Podczas XIX wieku wielokrotnie przenoszono kancelarię wójta Waldorf ponieważ każdy nowy chciał mieć ją w swojej okolicy. Wszystkich jedenastu wójtów miało za urząd gminy inne miejsce, w burzliwej dyskusji większość przychylna była propozycji stałego urzędu w Bornheim, miejscowość ta była już wówczas największa i leżała w centrum gminy. Ostatecznie w 1883 wybudowano ratusz w Bornheim.

Podczas światowego kryzysu gospodarczego w 1929 większość miast i gmin zadłużyło się (np. Bonn, Hersel i Sechtem) ponieważ upadający przemysł generował bezrobotnych. Wyjątek stanowiło Bornheim (gmina Waldorf), gmina miała solidną politykę finansową, panowało względnie niskie bezrobocie a gmina miała duże oszczędności. W gminie Sechtem panowała trudna sytuacja gospodarcza, spowodowane było to przez niedawne wybudowanie ratusza w Merten (1927), kryzysy w większości fabryk, zamykanie kopalń i problemy firmy Berggeist AG. W sytuacji naglących oszczędności gmina Sechtem 16 maja 1931 zniosła unię personalną z urzędem w Waldorf. 20 czerwca 1931 interesy urzędu Sechtem przejął ówczesny burmistrz Bornheim, Ditz. W wyniku braku miejsca zakupiono willę obok ratusza i przebudowano ją do celów biurowych.

W ostatniej, trzeciej gminie również postanowiono, że wybuduje się urząd gminy. Pytaniem pozostało czy urząd powinien być zlokalizowany w Hersel czy w gminie Wesseling, z którą Hesrel od kilku lat była w urzędzie (niem. Amt). Wesseling złożyło propozycję ponieważ wybudowano tam port rzeczny na Renie i miejscowość osiągnęła duże znaczenie przez rozwijający się przemysł.

Latem 1932 rozeszła się plotka, że gminy Wesseling i Keldenich powinny zostać oddzielone od wspólnoty Hersel w powiecie Bonn i zostać przyłączone do powiatu Kolonia. Informacja ta potwierdziła się i 1 października 1932 gminy Keldenich i Wesseling połączyły się z gminą Berzdorf z urzędem Brühl. W wyniku tych zmian powstał urząd Wesseling. Urząd Hersel pozostał w tej sytuacji bez budynku urzędu, burmistrza i personelu. Gminy Hersel, Uedorf, Widdig i Urfeld przeszły więc do urzędu Waldorf i były zarządzane przez Bornheim.

Dodatkowo rozwiązano urzędy stanu cywilnego w Sechtem, Waldorf i Hersel, w zamian powołano nowy w Bornheim. Czas ten można przyjmować za początkowe fazy formowania się dzisiejszego miasta.

Na wniosek członków pruskiego rządu 7 maja 1934 nazwa urzędu Waldorf została zmieniona na urząd Bornheim. Połączenie urzędów Bornheim i Sechtem zostało przyjęte przez władze z Kolonii 1 kwietnia 1935. Wszystkie te zabiegi przyczyniały się do zaoszczędzenia pieniędzy, a zarazem wzmocnienia pozycji Bornheim. Urząd Hersel został przyłączony do Bornheim 1 lipca, z dniem tym miejsce gmin Bornheim-Brenig, Kardorf-Hemmerich, Roisdorf, Dersdorf i Waldorf zajęła jedna Bornheim, z gmin Hersel, Uedorf, Widdig i Urfeld uformowano gminę Hersel, a z Merten, Rösberg, Sechtem i Walberberg gminę Sechtem.

Z trzech nowych gmin Bornheim, Sechtem i Hersel utworzono urząd Bornheim.

1 sierpnia 1969 nastąpiła reforma administracyjna w regionie Bonn (tzw. Bonn-Gesetz), w wyniku której gminy Bornheim, Hersel (bez dzielnicy Urfeld) i Sechtem zostały połączone pod nazwą tej pierwszej.

Prawa miejskie gminie Bornheim zostały nadane 1 stycznia 1981.

Herb

Na złotym tle czerwony pas w srebrną kratę, który przykrywa ognisty miecz.

Istnienie rodu Bornheim zostało po raz pierwszy udokumentowane w 1107. W roku 1147 wspomina się, że zamek Bornheim jest ich pierwszą siedzibą. Kraciasta belka jest herbem rodziny i od 1319 znajduje się w pieczęci ławnika Breniger.

Ognisty miecz z dzisiejszego herbu miasta był używany jako znak ławnika z Waldorf od 1380. Miecz jest symbolem patrona kościoła w Waldorf, Michała Archanioła.

Zabytki

Zamek Bornheim

• zamek Bornheim – prawdopodobnie powstał w latach 1728–1732, został wybudowany w stylu barokowym, zbliżonym do maison de plaisance według projektów Johanna Conrada Schlauna. Z pozostałych budów pozostało jedynie przedzamcze, na którym nie zachowała się jednak brama wjazdowa i most zwodzony. W zamian została wybudowana nowa brama wjazdowa, kamienny most i dzwonnica. Reszta przedzamcza koło dzwonnicy spłonęła w pożarze 4 lutego 1972. Właściciele zamku w XIX wieku zmieniali się kilkukrotnie. Nabywcami byli: w 1826 Gerhard von Carnap, w 1859 Wenzel Graf von Boos-Waldeck i w 1872 Heinrich von Diergardt. Obecnie zamek Bornheim znajduje się w posiadaniu barona Diergardta.

Zamek Hemmerich

Zamek Roesberg

Kościół pw. św. Idziego w Hersel

• wyspa rzeczna Herseler Werth, rezerwat przyrody
• pozostałości po akwedukcie rzymskim Eifel
• kościół pw. św. Evergislusa (St. Evergislus) z 1895/1896 w Brenig, wybudowany na planach X-wiecznego kościoła
• wieża ciśnień z 1908/1909 w Brenig
• Schornshof
• neobarokowy dom Haus Rankenberg
• kościół pw. św. Alberta w Dersdorf
• ruiny zamku Hemmerich
• kościół pw. św. Idziego w Hemmerich
• kościół pw. św. Idziego w Hersel
• klasztor i szkoła urszulanek w Hersel
• kościół pw. św. Wincentego w Merten
• kaplica przycmentarna w Merten
• kościół pw. św. Marka w Rösberg
• wieża ciśnień w Rösberg
• zamek Wolfsburg z XVII w.
• Haus Wrede z 1873 w Roisdorf
• willa Anna z 1870 w Roisdorf
• kościół pw. św. Sebastiana w Roisdorf
• dom Haus Custor w Roisdorf
• kościół pw. św. Garwazego i Protazego w Sechtem
• kaplica pw. św. Mikołaja w Sechtem
• zamek Graue
• zamek Weiße Burg, obecnie w prywatnym posiadaniu
• zamek Rheindorf
• zamek Kitzburg
• Hexenturm (Wieża Czarownic)
• kościół pw. św. Walpurgii w Walberbergu
• rezerwat przyrody Schulwald
• kościół pw. św. Jerzego w Widdig

Polityka

Rada miasta

	CDU	SPD	FDP	Zieloni	UWG/Forum	Razem
2004	20	12	5	2	5	44 miejsca

W radzie miejskiej wytworzyła się koalicja SPD, Zielonych i UWG, która wraz z głosem burmistrza ma większość nad opozycją.

Współpraca

Bornheim posiada trzy miejscowości partnerskie:

• Bornem, Belgia, od 1989
• Mittweida, Saksonia, od 1991
• Zawiercie, Polska, od 2010

Komunikacja

Drogowa

Dzięki swojemu położeniu w obszarze metropolitarnym Ren-Ruhra miasto ma bardzo dobrze rozwiniętą komunikację. Przez teren miasta przebiega autostrada A555 (zjazd 5 Wesseling) i droga krajowa B9, dodatkowo miasto otaczają autostrady A553 (zjazd 3 Brühl/Bornheim) i A61 (zjazd '26 Swistall).

Kolejowa

Komunikacja kolejowa jest bardzo rozwinięta dzięki trzem liniom, wszystkie w kierunku Kolonia-Bonn. Zaczynając od wschodu (brzeg Renu) miasto przecina Rheinuferbahn, następnie Linke Rheinstrecke (Kolonia-Moguncja) i Vorgebirgsbahn. Najbardziej eksploatowana jest środkowa linia, po niej jeżdżą pociągi InterCity. Zewnętrzne linie administrowane są przez Kölner Verkehrs-Betriebe.

Na stacjach i przystankach zatrzymują się pociągi Regionalbahn, miasto obsługują również trzy linie kolei podmiejskich (Stadtbahn Köln i Stadtbahn Bonn). Są to linie 16, 18 i 68 przy czym dwie pierwsze obsługują dwa przedsiębiorstwa a linię 68 tylko S-Bahn Bonn.

Stacja kolejowa Sechtem

Stadtbahn

Vorgebirgsbahn ↑ Kolonia Walberberg Merten Waldorf Dersdorf Bornheim Bornheim Rathaus Roisdorf West ↓ Bonn Hauptbahnhof

Linke Rheinstrecke ↑ Köln Hauptbahnhof Sechtem Roisdorf ↓ Mainz Hauptbahnhof

Rheinuferbahn ↑ Kolonia Widdig Uedorf Hersel ↓ Bonn Hauptbahnhof

Przedsiębiorstwa

W Bornheim znajduje się około 2600 zakładów trudniących się w zakresie handlu i rzemiosła.

W Roisdorf swoją siedzibę ma firma Landgard, jest ona największym sprzedawcą owoców, warzyw i kwiatów w Niemczech. W tej samej dzielnicy znajduje się źródło wód mineralnych, z tej wody produkuje się napoje.

Osoby związane z miastem

• Heinrich Böll (ur. 21 grudnia 1917, zm. 16 lipca 1985), pisarz, noblista, przez długi czas mieszkał w Merten i tam został pochowany
• Paul Bellitzer von Russdorff (zm. 9 stycznia 1441), wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1422–1441, jego rodzina wywodziła się z Roisdorf
• Christian Knees (ur. 5 marca 1981), kolarz, mieszka w Bornheim
• Arnd Schmitt (ur. 13 lipca 1965), szermier, mistrz olimpijski 1988 w szpadzie, mieszka w Bornheim
• Günter Lamprecht (ur. 21 stycznia 1930), aktor, mieszka w Bornheim
• Johannes Baptist Kerner (ur. 9 grudnia 1964) diennikarz, w młodości mieszkał w Hersel
• Bernd Stelter (ur. 19 kwietnia 1961), kabareciarz, mieszka w Hersel
• Célia Šašić (ur. 27 czerwca 1988), piłkarka, pochodzi z Hersel
• Klaus Ludwig (ur. 5 października 1949), kierowca wyścigowy, mieszka w Bornheim
• Część rodziny Klemensa Lothara von Metternicha żyje do dzisiaj pod nazwiskiem Metternich, w Waldorf