Buteogallus

	Buteogallus
	Lesson, 1830
	; Przedstawiciel rodzaju – urubitinga czarna (B. urubitinga)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Buteogallus
	Typ nomenklatoryczny
	Buteogallus cathartoides Lesson, 1830 (= Falco aequinoctialis J.F. Gmelin, 1788)
Synonimy
	Harpyhaliaetus Lafresnaye, 1842; Urubitinga Lafresnaye, 1842; Hypomorphnus Cabanis, 1844; Spizageranus Kaup, 1844; Urubitornis J. Verreaux, 1856; Spizigeranus G.R. Gray, 1869; Heterospizias Sharpe, 1874; Plangus Sundevall, 1874; Alectromorphnus Heine, 1890; Wetmoregyps Miller, 1928; Miraquila Campbell, 1979; Amadonastur Raposo do Amaral, Sheldon, Gamauf, Haring, Riesing, Silveira & Wajntal, 2009;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Buteogallus – rodzaj ptaków z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w rodzinie jastrzębiowatych (Accipitridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce^[15].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 41–85 cm, rozpiętość skrzydeł 85–183 cm; masa ciała 455–3000 g^[15].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Buteogallus: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Buteo Lacépède, 1799 (myszołów) oraz Gallus Brisson, 1766 (kur)^[16].
Harpyhaliaetus: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Harpia Vieillot, 1816 (harpia) oraz Haliaeetus de Savigny, 1809 (bielik)^[16]. Gatunek typowy: Harpyia coronata Vieillot, 1817.
Urubitinga: epitet gatunkowy Falco urubitinga J.F. Gmelin, 1788; tupi nazwa Urubú tinga „wielki czarny ptak”, dla ptaków drapieżnych zbitka^[16]. Gatunek typowy: Falco urubitinga J.F. Gmelin, 1788.
Hypomorphnus: gr. ὑπο hupo „związany z”; rodzaj Morphnus Dumont, 1816 (harpia)^[16]. Gatunek typowy: Falco urubitinga J.F. Gmelin, 1788.
Spizageranus: gr. σπιζιας spizias „jastrząb”, od σπιζα spiza „zięba”, od σπιζω spizō „ćwierkać”; πιαζω piazō „chwytać”; γερανος geranos „żuraw”^[16]. Gatunek typowy: Falco urubitinga J.F. Gmelin, 1788.
Urubitornis: rodzaj Urubitinga Lafresnaye, 1842; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”^[16]. Gatunek typowy: Circaetus solitarius von Tschudi, 1844.
Heterospizias: gr. ἑτερος heteros „inny, różny”; σπιζιας spizias „jastrząb”, od σπιζα spiza „zięba”, od σπιζω spizō „ćwierkać”; πιαζω piazō „chwytać”^[16]. Gatunek typowy: Falco meridionalis Latham, 1790.
Plangus: łac. plangus „orzeł”, od gr. πλαγγος plangos „orzeł”^[16]. Gatunek typowy: Plangus neogaeus Sundevall, 1874 (= Harpyia coronata Vieillot, 1817).
Alectromorphnus: gr. αλεκτρυων alektruōn, αλεκτρυονος alektruonos „kogucik”; μορφνος morphnos „orzeł”^[16]. Nowa nazwa dla Buteogallus Lesson, 1830 ze względu na puryzm.
Wetmoregyps: dr Frank Alexander Wetmore (1886–1978), amerykański ornitolog; rodzaj Gyps Savigny, 1809 (sęp)^[16]. Gatunek typowy: †Morphnus daggetti Miller, 1915.
Miraquila: łac. mirus „zadziwiający”; aquila „orzeł”^[16]. Gatunek typowy: †Miraquila terrestris Campbell, 1979.
Amadonastur: dr Dean Amadon (1912-2003), amerykański ornitolog; łac. astur, asturis „jastrząb”, od gr. αστεριας asterias „jastrząb”, od αστηρ astēr, αστερος asteros „gwiazda”^[16]. Gatunek typowy: Falco lacernulatus Temminck, 1827.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[17]:

Buteogallus schistaceus (Sundevall, 1850) – czarnostrząb śniady
Buteogallus anthracinus (Deppe, 1830) – czarnostrząb leśny
Buteogallus gundlachii (Cabanis, 1855) – czarnostrząb brunatny – takson wyodrębniony ostatnio z B. anthracinus^[18]
Buteogallus aequinoctialis (J.F. Gmelin, 1788) – czarnostrząb rdzawoskrzydły
Buteogallus meridionalis (Latham, 1790) – czarnostrząb rdzawy
Buteogallus lacernulatus (Temminck, 1827) – białogłowiec
Buteogallus urubitinga (J.F. Gmelin, 1788) – urubitinga czarna
Buteogallus solitarius (von Tschudi, 1844) – urubitinga górska
Buteogallus coronatus (Vieillot, 1817) – urubitinga czubata
Buteogallus royi Suárez, 2020 – wymarły, plejstoceński gatunek^[19]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Buteogallus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux, ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. T. 1. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 83. (fr.).
↑ F. de Lafresnaye. Description d’un nouveau genre d’Oiseau de proie. „Revue Zoologique”. 5, s. 173, 1842. (fr.).
↑ F. de Lafresnaye: Dictionnaire universel d'historie naturelle. T. II. Paris: Au Bureau Principial de l’Éditeur, 1842, s. 786. (fr.).
↑ J. Cabanis. Avium conspectiis quae in Republica Pernana reperiuntur et pleraeqnc obser vatae vel collectae sunt in itinere. „Archiv für Naturgeschichte”. 10 (1), s. 263, 1844. (łac.).
↑ J.J. Kaup: Classification der säugethiere und vögel. Darmstadt: C. W. Leske, 1844, s. 120. (niem.).
↑ J. Verreaux. Note sur un Nouveau Genre des Oiseaux de Proie. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 24, s. 145, 1856. (ang.).
↑ G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds, distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 1. London: Printed by order of the Trustees, 1869, s. 9. (ang.).
↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 1: Accipitres or Diurnal Birds of Prey. London: Printed by order of the Trustees, 1874, s. 160. (ang.).
↑ C.J. Sundevall. Förnyad anordning av Dagrovfoglarna (Dispositio nova Accipitrum Hemeroharpagorum). „Öfversigt Konglica Svenska Vetenskaps-Akademiens nya Handlingar”. 31 (2), s. 28, 1874. (szw.).
↑ F. Heine: Subfam. Spizaetinae. W: F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 271. (niem.).
↑ L. Miller. Generic Re-assignment of Morphnus Daggetti. „The Condor”. 30 (4), s. 255, 1928. DOI: 10.1093/condor/30.4.255. (ang.).
↑ K.E. Campbell: The non-passerine Pleistocene avifauna of the Talara Tar Seeps, northwestern Peru. Toronto: Royal Ontario Museum, 1979, s. 74, seria: Life sciences contributions, nr 118. ISBN 0-88854-230-5. (ang.).
↑ F. Raposo do Amaral, F.H. Sheldon, A. Gamauf, E. Haring, M. Riesing, L.F. Silveira & A. Wajntal. Patterns and processes of diversification in a widespread and ecologically diverse avian group, the buteonine hawks (Aves, Accipitridae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (3), s. 713, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.07.020. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.accipi1.01. [dostęp 2020-06-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-05].
↑ J.W. Wiley & O.H. Garrido. Taxonomic Status and Biology of the Cuban Black-Hawk, Buteogallus anthracinus gundlachii (Aves: Accipitridae). „Journal of Raptor Research”. 39 (4), s. 351-364, 2005. (ang.).
↑ W. Suárez. The fossil avifauna of the tar seeps Las Breas de San Felipe, Matanzas, Cuba. „Zootaxa”. 4780 (1), s. 1–53, 2020. DOI: 10.11646/zootaxa.4780.1.1. (ang.).

[itis-1] Buteogallus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Lesson-2] R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux, ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. T. 1. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 83. (fr.).

[Lafresnaye-3] F. de Lafresnaye. Description d’un nouveau genre d’Oiseau de proie. „Revue Zoologique”. 5, s. 173, 1842. (fr.).

[Lafresnaye1842-4] F. de Lafresnaye: Dictionnaire universel d'historie naturelle. T. II. Paris: Au Bureau Principial de l’Éditeur, 1842, s. 786. (fr.).

[Cabanis-5] J. Cabanis. Avium conspectiis quae in Republica Pernana reperiuntur et pleraeqnc obser vatae vel collectae sunt in itinere. „Archiv für Naturgeschichte”. 10 (1), s. 263, 1844. (łac.).

[Kaup-6] J.J. Kaup: Classification der säugethiere und vögel. Darmstadt: C. W. Leske, 1844, s. 120. (niem.).

[Verreaux-7] J. Verreaux. Note sur un Nouveau Genre des Oiseaux de Proie. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 24, s. 145, 1856. (ang.).

[Gray-8] G.R. Gray: Hand-list of genera and species of birds, distinguishing those contained in the British Museum. Cz. 1. London: Printed by order of the Trustees, 1869, s. 9. (ang.).

[Sharpe-9] R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 1: Accipitres or Diurnal Birds of Prey. London: Printed by order of the Trustees, 1874, s. 160. (ang.).

[Sundevall-10] C.J. Sundevall. Förnyad anordning av Dagrovfoglarna (Dispositio nova Accipitrum Hemeroharpagorum). „Öfversigt Konglica Svenska Vetenskaps-Akademiens nya Handlingar”. 31 (2), s. 28, 1874. (szw.).

[Heine-11] F. Heine: Subfam. Spizaetinae. W: F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 271. (niem.).

[Miller-12] L. Miller. Generic Re-assignment of Morphnus Daggetti. „The Condor”. 30 (4), s. 255, 1928. DOI: 10.1093/condor/30.4.255. (ang.).

[Campbell-13] K.E. Campbell: The non-passerine Pleistocene avifauna of the Talara Tar Seeps, northwestern Peru. Toronto: Royal Ontario Museum, 1979, s. 74, seria: Life sciences contributions, nr 118. ISBN 0-88854-230-5. (ang.).

[Raposo&inni-14] F. Raposo do Amaral, F.H. Sheldon, A. Gamauf, E. Haring, M. Riesing, L.F. Silveira & A. Wajntal. Patterns and processes of diversification in a widespread and ecologically diverse avian group, the buteonine hawks (Aves, Accipitridae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (3), s. 713, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.07.020. (ang.).

[Winkler&inni-15] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.accipi1.01. [dostęp 2020-06-05]. (ang.).

[Jobling-16] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-17] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-05].

[Wiley&Garrido-18] J.W. Wiley & O.H. Garrido. Taxonomic Status and Biology of the Cuban Black-Hawk, Buteogallus anthracinus gundlachii (Aves: Accipitridae). „Journal of Raptor Research”. 39 (4), s. 351-364, 2005. (ang.).

[Zootaxa47801-19] W. Suárez. The fossil avifauna of the tar seeps Las Breas de San Felipe, Matanzas, Cuba. „Zootaxa”. 4780 (1), s. 1–53, 2020. DOI: 10.11646/zootaxa.4780.1.1. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]