49°24′28″N 21°08′52″E/49,407778 21,147778Cegiełka
 Urząd gminy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Powiat | |
| Starosta |
Ľudovít Kravec[1] |
| Powierzchnia |
15,98[2] km² |
| Wysokość |
508[3] m n.p.m. |
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+421 54[3] |
| Kod pocztowy |
086 02[3] |
| Tablice rejestracyjne |
BJ |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°24′28″N 21°08′52″E/49,407778 21,147778
| |
| Strona internetowa | |
Cegiełka[6] (słow. Cigeľka; ukr. Цігелька, Cihelka; romski (vlax) Cigeľka) – wieś i gmina (obec) na Słowacji w kraju preszowskim, powiat Bardejów, przy granicy z Polską.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Cegiełka położona jest w historycznym regionie Szarysz, niespełna 2 km od granicy państwowej słowacko-polskiej. Leży w niewielkiej, śródgórskiej kotlinie, jaką wytworzył potok Oľchovec oraz jego spływające koncentrycznie dopływy. Od pn. i wsch. otacza ją główny grzbiet Karpat, od zach. wysoki wał Lackowej i Siwej Skały, zaś od pd. potężny masyw Busova. Tereny wsi leżą na wysokości 480-1002 m n. p. m., sięgając po szczyt Busova[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1414 roku[8], kiedy występowała jako Checleuagasa. Później nosiła nazwy Czygloka (1492), Czigelka (1618), Cigolka (1920), Cigelka (1927). W języku węgierskim występowała jako Cigelka lub Czigolka. Należała do feudalnego "państwa" z siedzibą na zamku Makowica. Mieszkańcy zajmowali się głównie pasterstwem i pracą w lasach. W roku 1787 było we wsi 69 domów z 409 mieszkańcami, a w roku 1828 82 domy i 598 mieszkańców. Od połowy XIX w. wzmożona emigracja[7], zwłaszcza do USA i Kanady. W końcu XIX w. miała tu swoje majątki rodzina Erdődych. W 1947 r. część ludności łemkowskiej wyjechała do Związku Radzieckiego[7].
W 1957 r. we wsi powstało państwowe gospodarstwo rolne (słow. Štátny Majetok). Obecnie większość mieszkańców pracuje w Bardejowie, Preszowie, a nawet w Koszycach[7].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Mieszkańcy są wyznania greckokatolickiego, należą do eparchii preszowskej. Parafia w Cegiełce do około 1998, później w parafii Kurov, od około 2008 w parafii Petrová. W Cegiełce znajduje się cerkiew świętych Kosmy i Damiana wzniesiona w 1816 roku.
Uzdrowisko[edytuj | edytuj kod]
Na terenie wsi istnieje szereg większych i mniejszych źródeł mineralnych, których lecznicze właściwości stwierdzono już w XVIII w. Są to szczawy alkaliczne, wodorowęglanowe, chlorkowo-sodowe i jodkowe. Charakteryzują się znaczną mineralizacją, sięgającą 29 284 mg/l. Były one stosowane w schorzeniach układu trawienia, przemiany materii, chorób żylnych, górnych dróg oddechowych i in. W ciągu XIX w. powstało tu niewielkie uzdrowisko, które jednak zostało w znacznej części zniszczone w początkowym okresie I wojny światowej. Zanikło ono krótko po II wojnie światowej, choć jeszcze w 1946 r. Cegiełka widniała w czechosłowackim wykazie uzdrowisk. Obecnie z dwóch ujęć czerpie się wodę, która następnie jest butelkowana jako "Cigeľska" i dostępna w sklepach nawet w Australii.[9]
Osoby związane z Cegiełką[edytuj | edytuj kod]
- Pavol Peter Gojdič OSBM – biskup preszowski obrządku bizantyjsko-słowackiego i męczennik słowacki
Przejście graniczne[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości do 21 grudnia 2007 znajdowało się turystyczne przejście graniczne ze Słowacją.
Ikonostas cerkwi świętych Kosmy i Damiana w Cegiełce
Tablica pamięci na murze cerkwi świętych Kosmy i Damiana
Szczyt Busov nad Cegiełką
.jpg)
.jpg)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-13]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce [om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter)]. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 263. [dostęp 2017-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ a b c d Wg portalu E-obce [1]
- ↑ Cigeľka - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-13]. (słow.).
- ↑ wg [2]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Čergov. Turistická mapa 1 : 50 000, 3. wydanie, VKÚ Harmanec, 2006, ISBN 80-8042-474-8;
