Cerkiew św. Bazylego we Włodzimierzu
 nr rej. 07-102-0004
| |||||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||||
 Widok od strony zachodniej | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
1/14 stycznia | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||||||
| 50,84806°N 24,32222°E/50,848056 24,322222 | |||||||||||
Cerkiew św. Bazylego, zw. Rotundą – cerkiew prawosławna we Włodzimierzu, w jurysdykcji Kościoła Prawosławnego Ukrainy (wcześniej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego).
Według miejscowych legend w 992 Włodzimierz Wielki, powracając z wojny, zatrzymał się na terenie dzisiejszego miasta Włodzimierz i wspólnie z towarzyszącymi mu drużynnikami osobiście wzniósł rotundową cerkiew pod wezwaniem św. Bazylego Wielkiego[1]. Dokładna data budowy cerkwi nie jest jednak jednoznacznie ustalona – rejestr zabytków podaje XIII w.[2], jednak wg badań W.Antonowycza i A.Prachowa cerkiew powstała w XIV–XV wieku. Z kolei M. Walicki porównując ornamentykę północnego portalu z portalem Opactwa Cystersów w Wąchocku uznał, że cerkiew powstała w XIII wieku[3]. Świątynię wzniesiono z dobrze wypalonej cegły palcówki o przeciętnych wymiarach 26-27 × 12 × 8-8,5 cm układanej w wątku wendyjskim. Do 1914 w jej północnej ścianie znajdowała się deska z napisem w języku cerkiewnosłowiańskim, z którego możliwe do odczytania były jedynie słowa Boże dopomóż... kniaź oraz data 670 (odpowiadająca dacie rocznej 1194)[1]. Jednak źródła pisane wspominają o istnieniu cerkwi na miejscu zachowanego do naszych czasów obiektu dopiero w pierwszej połowie XVI wieku; w tym okresie budynek jest opisywany w dokumentach jako zapuszczony i wymagający remontu. Wiadomo również, że służący w świątyni duchowny imieniem Martyn sprzeciwił się aktowi unii brzeskiej i został z tego powodu ekskomunikowany przez biskupa włodzimierskiego i brzeskiego Hipacego Pocieja[1].
Remont porzuconej cerkwi został podjęty w 1844. W czasie renowacji zmienione zostało rozplanowanie świątyni. Do rotundy mieszczącej nawę i prezbiterium obiektu dobudowano dzwonnicę, przedsionek, przypory, a budynek otoczono murem. W cerkwi pojawiła się również ikona Matki Bożej przeniesiona ze spalonej w 1859 r. cerkwi Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni we Włodzimierzu Wołyńskim.
W latach 1900–1901 cerkiew przebudowano w stylu moskiewskim wg projektu K. Kozłowa, zwieńczając dach dwoma cebulastymi kopułami oraz dwoma portalami, których pierwotnie nie posiadała. Na podstawie badań archeologicznych prowadzonych w sąsiedztwie budynku ustalono, że na miejscu dzisiejszej świątyni znajdowała się najprawdopodobniej cerkiew znacznie starsza. W 1955 prof. M. Karher odkrył w tym miejscu ruiny nieznanego dotąd budynku sakralnego[1].
Cerkiew jest wpisana do rejestru zabytków o znaczeniu ogólnokrajowym[2].
-
Rekonstrukcja pierwotnego wyglądu -
Wygląd w 1888 r. -
Gotycki portal północny (1914) -
Romański portal zachodni (1931) -
Romański kapitel -
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Церква св.Василiя. [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ a b Державний реєстр національного культурного надбання
- ↑ Yurii Dyba, Dyba J. Kaplica na wieży w Stołpiu i jej wołyńskie analogie // Do pieńkna nadprzyrodzonego. Sesja naukowa na temat rozwoju sztuki sakralnej od X do XX wieku na terenie dawnych diecezji Chełmskich. – Chełm: В. w., 2003. – T. 1: Referaty. – S. 36–51. [online] [dostęp 2017-02-15] (ang.).