Cerkiew św. Jerzego w Topoli

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cerkiew św. Jerzego w Topoli
Црква Светог Ђорђа на Опленцу
Ilustracja
Cerkiew w 2010 roku
Państwo

 Serbia

Miejscowość

Topola

Wyznanie

prawosławne

Wezwanie

św. Jerzy

Historia
Data budowy

1910–1912, 1923–1930

Data poświęcenia

23 września 1912
8 września 1930

Dane świątyni
Architekt

Kosta Jovanović

Styl

serbsko-bizantyjski

Budulec

biały marmur

Położenie na mapie Serbii
Mapa konturowa Serbii, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cerkiew św. Jerzego w Topoli”
Ziemia44°14′50″N 20°41′01″E/44,247222 20,683611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Cerkiew św. Jerzego w Topoli (serb. Црква Светог Ђорђа на Опленцу, Crkva Svetog Đorđa na Oplencu) – cerkiew na wzgórzu Oplenac w pobliżu Topoli w regionie Szumadia w Serbii, pełniąca funkcję mauzoleum dynastii Karadziordziewiciów[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Krypta cerkwi

Cerkiew została ufundowana w 1910 roku przez Piotra I i zaprojektowana przez architekta Kostę Jovanovicia w stylu serbsko-bizantyjskim. W 1912 roku budynek został praktycznie ukończony, jednakże dekorację wnętrza uniemożliwiły wojny bałkańskie oraz wybuch I wojny światowej[2]. Mimo to 23 września 1912 kościół został poświęcony przez patriarchę Dymitra[3]. Wnętrze świątyni wypełniono mozaiką w latach 1923–1930 z prywatnych funduszy Aleksandra I[2], prace nad kryptą zakończono natomiast w 1932 roku[4]. Łącznie w cerkwi znajduje się 725 kompozycji mozaik, z czego 513 w samej świątyni i 212 w krypcie, stworzonych z około 40 mln elementów. Są to głównie reprodukcje fresków z ponad 60 średniowiecznych monasterów i cerkwi, wyjątek stanowi wizerunek króla Piotra I autorstwa Pai Jovanovicia. Większość mozaik przedstawia historie biblijne, z wyjątkiem portretów średniowiecznych władców serbskich w chórze południowym oraz świętych wojowników, symbolizujących strażników grobowca, w chórze północnym[2]. 8 września 1930 patriarcha Barnaba ponownie poświęcił, tym razem już w pełni ukończoną, świątynię[3]. 22 czerwca 1982 cerkiew została wpisana do serbskiego rejestru zabytków, na listę dziedzictwa narodowego o wyjątkowym znaczeniu (serb. културна добра од изузетног значаја, kulturna dobra od izuzetnog značaja)[5][6]. Jest położona na wysokości 337 m n.p.m.[2][3]

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Grób Piotra I

Cerkiew jest budowlą pięciokopułową. Kopuła centralna ma wysokość 30 metrów, a pozostałe po 27 metrów[2]. Świątynia została zbudowana z białego marmuru wydobytego z góry Venčac[4]. W centralnej nawie powieszony jest żyrandol z odwróconym do góry nogami krzyżem, symbolizującym żałobę narodu serbskiego po upadku Carstwa Serbskiego w wyniku bitwy na Kosowym Polu[2].

Mauzoleum[edytuj | edytuj kod]

W cerkwi zostało pochowanych 29 członków dynastii Karadziordziewiciów. W południowym chórze spoczywa założyciel dynastii, Jerzy Czarny, w północnym chórze – Piotr I, natomiast pozostałe 27 osób pochowano w krypcie, gdzie znajduje się 12 pustych grobowców bez inskrypcji, w których mogą zostać pochowani wyłącznie kolejni członkowie rodu[2].

W październiku 2012 roku pochowano tam Pawła Karadziordziewicia[7], a w maju 2013 roku – Piotra II wraz z matką i żoną[8][9]. Trzy lata później w mauzoleum odbył się pogrzeb księcia Aleksandra Karadziordziewicia(inne języki)[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Tomasz Stryjek: Współczesna Serbia i Chorwacja wobec własnej historii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2020, s. 405. ISBN 978-83-65390-77-6.
  2. ↑ a b c d e f g Grozdana Pašin: Crkva Svetog Đorđa na Oplencu. Udruženje turističkih novinara Vojvodine, 2014-12-21. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
  3. ↑ a b c Crkva Sv. Đorđa. Oplenac. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
  4. ↑ a b Ljubica D. Trajković (red.): Jugoslavija: turistička enciklopedija. T. 1. Beograd: Turistička štampa, 1958, s. 209. (serb.).
  5. ↑ Карађорђева Топола са Опленцом. Споменици културе у Србији. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
  6. ↑ Црква-маузолеј на Опленцу. [w:] Информациони систем непокретних културних добара [on-line]. Републички завод за заштиту споменика културе. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
  7. ↑ Ostaci Karađorđevića na Oplencu. B92, 2012-10-05. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
  8. ↑ Sahrana kralja Petra Drugog 26 maja. Radio-Televizija Srbije, 2013-04-23. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
  9. ↑ Serbia: W mauzoleum w Oplenacu pochowano ostatniego króla Jugosławii. Interia, 2013-05-26. [dostęp 2024-01-09].
  10. ↑ Danas sahrana kneza Aleksandra Karađorđevića. B92, 2016-05-20. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cerkiew_św._Jerzego_w_Topoli&oldid=73137237”