Chamaebatiaria millefolium
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
Chamaebatiaria | ||
Gatunek |
Chamaebatiaria millefolium | ||
Nazwa systematyczna | |||
Chamaebatiaria millefolium (Torrey) Maximowicz Trudy Imp. S.-Peterburgsk. Bot. Sada. 6: 225. 1879[3] | |||
Synonimy | |||
|
Chamaebatiaria millefolium – gatunek z monotypowego rodzaju roślin Chamaebatiaria Porter ex W. H. Brewer & S. Watson) Maximowicz, 1879 z rodziny różowatych[3]. Występuje w zachodniej części USA, gdzie rośnie w stanach: Arizona, Kalifornia, Idaho, Nevada, Oregon i Utah[4]. Rośnie na rzędnych od 900 do 3400 m n.p.m., w siedliskach suchych i skalistych, w zbiorowiskach z bylicami, w zaroślach i luźnych lasach z jałowcami, sosnami, w górskich lasach iglastych i zbiorowiskach subalpejskich[3], także na półpustyniach[5].
Gatunek uprawiany jest jako ozdobny[6]. Ceniony ze względu na odporność na susze[5]. Wymaga gleb przepuszczalnych i próchnicznych oraz stanowisk słonecznych. W warunkach Europy Środkowej rośliny wymagają dokładnego okrycia w celu ochrony przed mrozem. Tu w uprawie krzew ten spotykany jest rzadko, głównie w kolekcjach botanicznych[7].
Rodzajowa nazwa naukowa pochodzi od nazwy krzewu – Chamaebatia oraz łacińskiego przyrostka -aria; utworzona została ze względu na wielkie podobieństwo tych roślin[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Ogruczolone (czasem aż lepkie) i pachnące, szeroko rosnące krzewy, pędy silnie rozgałęziające się, osiągające do 2 m wysokości[3][5].
- Liście
- Skrętoległe, przylistki wolne, lancetowate i całobrzegie[3]. Liście dwukrotnie pierzasto podzielone na bardzo delikatne, drobne odcinki. Odcinków pierwszego rzędu jest od 13 do 25 po każdej stronie liścia. Podzielona blaszka jest owłosiona, osiąga zazwyczaj od 2,6 do 7 cm długości i jest jajowata[3].
- Kwiaty
- Obupłciowe, pięciokrotne, zebrane zwykle po 20 do 400 w wiechowate kwiatostany na szczytach ulistnionych pędów[3]. Kwiaty osiągają średnicę od 10 do 13 mm. Hypancjum lejkowate, o średnicy do 4 mm[3]. Działki kielicha w liczbie 5, odgięte, jajowato-trójkątne[3]. Płatków korony pięć, białych, zaokrąglonych, u nasady z krótkim paznokciem[3]. Pręcików jest od 70 do ponad 110 i są one krótsze od płatków[3]. Zalążnia tworzona jest przez pięć owocolistków zwieńczona szyjką z rozszerzonym znamieniem[3].
- Owoce
- Mieszki skupione po 5 o długości do 5 mm, owłosione, osadzone w trwałym hypancjum z działkami[3]. Każdy z owoców zawiera po kilka nasion[5].
- Rodzaj podobny
- Także w Ameryce Północnej występuje uderzająco podobny rodzaj Chamaebatia o jednak nieco większych kwiatach, zalążni złożonej z jednego owocolistka i owocach zawierających pojedyncze nasiono[5]. Podobieństwo tych roślin, zwłaszcza w kontekście przynależności do zupełnie różnych podrodzin, określane jest jako „kłopotliwe”[8] i „uderzające”[3].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek z monotypowego rodzaju należący do plemienia Sorbarieae Rydberg w obrębie podrodziny Amygdaloideae Arnott w rodzinie różowatych Rosaceae[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o James Henrickson: Chamaebatiaria. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-20].
- ↑ a b Chamaebatiaria millefolium (Torr.) Maxim.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-20].
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 245. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ David J. Mabberley , Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 186, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 288. ISBN 83-01-13434-8.
- ↑ James Henrickson: Chamaebatia Bentham. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].
- EoL: 229999
- Flora of North America: 220002660
- GBIF: 3026352
- identyfikator iNaturalist: 76236
- IPNI: 722139-1
- ITIS: 25142
- NCBI: 32222
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): rjp-3446
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:722139-1
- identyfikator Tropicos: 27800236
- USDA PLANTS: CHMI2