Czepiak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Czepiak
Ateles
É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – czepiak czarnoręki (Ateles geoffroyi)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Nadrodzina

małpy szerokonose

Rodzina

czepiakowate

Podrodzina

czepiaki

Rodzaj

czepiak

Typ nomenklatoryczny

Simia paniscus Linnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

7 gatunków – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Czepiak[7] (Ateles) – rodzaj nadrzewnych ssaków naczelnych z podrodziny czepiaków (Atelinae) w obrębie rodziny czepiakowatych (Atelidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w gęstych lasach Ameryki Środkowej i Południowej – od Meksyku po dorzecze Amazonki[8][9][10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała samic 30–66 cm, samców 37–70 cm, ogona 64–93 cm; masa ciała samic 5–10,5 kg, samców 7,4–10,4 kg[9][11]. Czepiaki z tego rodzaju charakteryzują się smukłą sylwetką przystosowaną do szybkiego przemieszczania się pomiędzy konarami drzew. Bardzo sprawnie poruszają się metodą brachiacji, wykorzystują również długi, chwytny ogon do przytrzymywania się gałęzi.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1806 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire na łąmach rocznika Annales du Muséum d’histoire naturelle[1]. Na gatunek typowy Geoffroy Saint-Hilaire wyznaczył czepiaka czarnegi (A. paniscus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Ateles (Ateleus): gr. ατελης atelēs „niedoskonały”; w aluzji do braku kciuka[12].
  • Paniscus: gr. Πανισκος Paniskos, od zdrobnienia Παν Pan, w mitologii greckiej syn Hermesa i Dryope, bóg opiekuńczy lasów i pól, strzegący pasterzy oraz ich trzód wywodzący się z Arkadii[13]. Gatunek typowy: Simia paniscus Linnaeus, 1758.
  • Mamatelesus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[14].
  • Montaneia: Luis Montané Dardé (1849–1936), kubański lekarz i antropolog[5]. Gatunek typowy: †Montaneia antropomorpha Ameghino, 1911.
  • Ameranthropoides: nowołac. Americanus „Amerykanin, z Ameryki”[15]; gr. ανθρωπος anthrōpos „człowiek”[16]; -οιδης -oidēs „przypominający”[17]. Gatunek typowy: Ameranthropoides loysi Montandon, 1929 (= Ateles hybridus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1829).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki[18][11][8][7]:

Takson o nieznanym lub wątpliwym zastosowaniu (nomen dubium)[19]:

  • Simia Sapajus variegatus Kerr, 1792

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nieuzasadniona poprawka Ateles É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806.
  2. ↑ Nomen nudum.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire Sur les Singes à main imparfaite ou les Atéles. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 7, s. 262, 1806. (fr.). 
  2. ↑ J. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 2. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1813, s. 529. (łac.).
  3. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature: or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 53. (fr.).
  4. ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 19. (hiszp.).
  5. ↑ a b F. Ameghino. Montaneia antropomorpha un género de monos hoy extinguido de la isla de Cuba. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 13, s. 317, 1911. (hiszp.). 
  6. ↑ G. Montandon. Un singe d’apparence anthropoide en Amérique du Sud. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 188, s. 817, 1929. (fr.). 
  7. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 43–44. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 216. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  9. ↑ a b A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, F.M. Cornejo, T.R. Defler, K.E. Glander, W.R. Konstant, L.P. Pinto & M. Talebi: Family Atelidae (Howlers, Spider and Woolly Monkeys and Muriquis). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 537–541. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ateles. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-07].
  11. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 140–141. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 127.
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 509.
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
  15. ↑ Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  16. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 18.
  17. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 152.
  18. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
  19. ↑ J.S. Zijlstra: Ateles. Hesperomys project. [dostęp 2022-11-22]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czepiak&oldid=71263335”