Dendrocollybia racemosa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dendrocollybia racemosa
Ilustracja
Owocniki sfotografowane na Mount Tamalpais w Kalifornii
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

incertae sedis

Rodzaj

Dendrocollybia

Gatunek

Dendrocollybia racemosa

Nazwa systematyczna
Dendrocollybia racemosa (Pers.) R.H. Petersen & Redhead
Mycol. Res. 105(2): 169 (2001)
Multimedia w Wikimedia Commons
Rycina przedstawiająca Dendrocollybia racemosa, zamieszczona w dziele Esenbecka Das System der Pilze und Schwämme (1816)

Dendrocollybia racemosa – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales), jedyny przedstawiciel rodzaju Dendrocollybia[1]. Owocniki tego gatunku zwykle wyrastają na rozkładających się owocnikach innych grzybów kapeluszowych. Mają szarobiałe lub szarobrązowe kapelusze o średnicy do 1 cm, osadzone na charakterystycznych trzonkach z krótkimi poziomymi odgałęzieniami. Odgałęzienia te często zakończone są konidioforami: grzyb może rozmnażać się płciowo lub bezpłciowo. Dlatego obserwuje się niekiedy owocniki z niewykształconymi kapeluszami. Owocniki wyrastają z czarnej skleroty wielkości ziarna grochu. Postać anamorficzna grzyba znana jest jako Tilachlidiopsis racemosa; wyróżnia się zdolnością do wzrostu w stosunkowo niskich temperaturach.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Dendrocollybia został utworzony w 2001 roku, dla gatunku znanego wcześniej jako Collybia racemosa. Przedtem był zaliczany do rodzaju pieniążek (Collybia) liczącego cztery gatunki po rewizji rodzaju z 1997 roku, w której większość gatunków zaliczono do rodzajów Gymnopus i Rhodocollybia[2]. C. racemosa został opisany przez Christiaana Hendrika Persoona jako Agaricus racemosus w 1797 roku[3], i usankcjonowany przez Eliasa Magnusa Friesa w 1821[4]. Fries w swojej pracy Systema Mycologicum zebrał różne małe grzyby o wysklepionym kapeluszu i delikatnym trzonie w „plemię” Collybia, do którego zaliczył także omawiany gatunek. Lucien Quélet w 1873 roku podniósł plemię Collybia do rangi rodzaju. Samuel Frederick Gray w swojej pracy z 1821 roku wprowadził nazwę Mycena racemosa[5], jednak ani nazwa łacińska, ani zaproponowana przez Graya angielska nazwa zwyczajowa („racemelike high-stool”) nie przyjęły się.

W czwartym wydaniu Agaricales in Modern Taxonomy Rolfa Singera Collybia racemosa umieszczono w sekcji Collybia, wspólnie z trzema gatunkami zaliczanymi do tego rodzaju do dziś: C. tuberosa, C. cirrhata i C. cookei[6]. Na podstawie analizy filogenetycznej fragmentów ITS (ang. internal transcribed spacer) w rDNA wykazano, że istotnie C. tuberosa, C. cirrhata i C. cookei tworzą monofiletyczną grupę w obrębie większego kladu, zawierającego liczne gatunki Lyophyllum, Tricholoma, Lepista, Hypsizygus a także C. racemosa. W oparciu o wyniki tej analizy, a także unikalne cechy jak odgałęzienia trzonków, zabarwienie owocników i ich charakterystyczne reakcje na próby chemiczne, utworzono nowy, monotypowy rodzaj Dendrocollybia[7].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy[8]:

  • Agaricus racemosus Pers. 1797
  • Collybia racemosa (Pers.) Quél. 1873
  • Microcollybia racemosa (Pers.) Lennox. 1979
  • Mycena racemosa (Pers.) Gray. 1821
  • Sclerostilbum septentrionale Povah. 1932
  • Sclerotium lacunosum Pers. 1794
  • Tilachlidiopsis racemosa Keissl 1924

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Grupa owocników, widoczne odgałęzienia trzonów z konidiami

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz Dendrocollybia racemosa ma średnicę zazwyczaj 3 do 10 mm, i w zależności od stopnia dojrzałości może być stożkowaty lub wypukły, lub, w przypadku dojrzałych owocników, spłaszczony z wypukłością na środku. Powierzchnia kapelusza jest sucha i matowa, jedwabista w dotyku. Kolor jest ciemnoszarobrązowy, blednie stopniowo od środka kapelusza ku jego brzegom. Brzeg jest zwykle podwinięty w stronę blaszek; w starszych owocnikach może się wyprostować, ma też tendencję do kruszenia się i pękania. Na powierzchni kapelusza niekiedy obserwuje się delikatne rowki odpowiadające ułożeniu blaszek po spodniej stronie kapelusza; brzeg może być wtedy karbowany. Miąższ jest bardzo cienki i delikatny, bezbarwny, o słabo wyczuwalnym zapachu i smaku[9]. Blaszki są stosunkowo szerokie, ciasno przytwierdzone do trzonu, gęsto ustawione, szarawe lub szarobrązowe, nieco ciemniejsze niż kapelusz[10]. Dodatkowe blaszki, tzw. lamellulae niedochodzące do samego trzonu; są ustawione w trzech warstwach o równej długości. Niekiedy grzyb wykształca owocniki z „poronnymi” kapeluszami lub bez kapeluszy w ogóle[11].

Trzon ma długość 4 do 6 cm i około 1 mm średnicy. Trzon zwęża się u podstawy w dłuższy „korzeń”, zakończony czarną, mniej więcej okrągłą sklerotą[12]. Trzon może być głęboko osadzony w podłożu. Powierzchnia trzonu jest zbliżona barwą do kapelusza, lekko białawo oprószona w górnej części. W dolnej części trzon jest brązowawy, ma też delikatne pionowe rowki. Od dolnej połowy odchodzą nieregularnie pod kątem prostym krótkie gałązkowate wypustki, o wymiarach 2–3 na 0,5 mm. Mają cylindryczny kształt i zwężają się ku końcowi, pokrytemu śluzem zawierającym konidia. D. racemosa jest jedynym znanym gatunkiem grzyba, wykształcającym konidia na bocznych odgałęzieniach trzonu owocnika[13]. Sklerota z której wyrasta trzon jest wodnistoszara i homogenna na przekroju, z czarną osłonką. Ma średnicę od 3 do 6 mm[12].

Cechy mikroskopowe[edytuj | edytuj kod]

Zarodniki są wąsko elipsoidalne lub owoidalne, cienkościenne, hialinowe, o wymiarach 4–5,5 na 2–3 µm. Potraktowane odczynnikiem Melzera przybierają jasnoniebieski kolor. Podstawki z czterema zarodnikami, mają wymiary 16–20 na 3,5–4 µm, stopniowo zwężają się ku podstawie. Cystydy u tego gatunku nie wykształcają się. Powierzchnia kapelusza jest zbudowana ze zbitych, promieniście ułożonych, dość grubych strzępek.

Konidia mają rozmiary 8,5–12 na 4–5 µm, kształt orzechów ziemnych i są nieamyloidalne[14].

W przeciwieństwie do trzech gatunków rodzaju Collybia[7], D. racemosa daje negatywne wyniki w najczęściej stosowanych w mykologii do identyfikacji próbach chemicznych, w tym próby z aniliną, alfa-naftolem, gwajakiem, sulfoformolem i fenolem[14].

Szarawy kolor owocników wywołany jest przez złogi barwników, prawdopodobnie melaniny, zatopione w miąższu trzonu i kapelusza, w tym hymenoforu. Barwniki takie nie występują u rodzaju Collybia[7].

Postać anamorficzna[edytuj | edytuj kod]

Wykazano[15], że postacią anamorficzną Dendrocollybia jest Tilachlidiopsis racemosa (wcześniej znana pod nazwą Sclerostilbum septentrionale, opisana przez Alfreda Povaha w 1932 roku[16]). Synnemata Tilachlidiopsis racemosa zawsze rosną na trzonie Dendrocollybia. Anamorfy mają bardzo niski zakres optymalnej temperatury dla wzrostu (od 12 do 18 °C; zakres tolerowanej temperatury 3 do 22 °C). Uważa się, że jest to wyraz przystosowania, pozwalającego grzybni na szybki wzrost i wykształcenie owocników na bardzo nietrwałym podłożu, jakim są rozkładające się owocniki grzybów[17].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Dendrocollybia racemosa jest gatunkiem saprobiotycznym. Jego owocniki wyrastają na owocnikach pieczarkowców, zwykle mleczajów i gołąbków, w stadium posuniętego rozkładu. Spotykane są też rzadziej w małych skupiskach na ściółce z igliwia. Dendrocollybia jest jednym z czterech rodzajów pieczarkowców, których rozwój jest obligatoryjnie związany z owocnikami innych grzybów tej grupy – pozostałymi trzema są Squamanita, Asterophora i Collybia[7].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Dendrocollybia ma szeroki zasięg występowania, obejmujący strefę umiarkowaną[18]. Dane do rozmieszczenia tego grzyba są jednak niekompletne ze względu na rzadkość obserwacji. W Stanach Zjednoczonych zasięg ograniczony jest do Wybrzeża Północno-Zachodniego[19]. Występuje w Europie, także w Polsce[20]. Grzyb wykazany jest w Duńskiej Czerwonej Księdze jako narażony na wyginięcie[21].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Nie wiadomo czy jest jadalny[22] – owocniki są zbyt niepozorne i rzadkie[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-05-13] (ang.).
  2. ↑ Antonín V, Halling RE, Noordeloos ME. Generic concepts within the groups of Marasmius and Collybia sensu lato. „Mycotaxon”. 63, s. 359–68, 1997. 
  3. ↑ Persoon CH. Dispositio methodica fungorum. „Neues Magazin für die Botanik”. 1, s. 81–128, 1794. 
  4. ↑ Fries EM: Systema mycologicum. T. 1. Lundae: Ex Officina Berlingiana, 1821, s. 13.
  5. ↑ Gray SF: A Natural Arrangement of British Plants. 1821, s. 620.
  6. ↑ Singer R: The Agaricales in Modern Taxonomy (4th ed.). Koenigstein: Koeltz Scientific Books, 1986, s. 318. ISBN 3-87429-254-1.
  7. ↑ a b c d Hughes KW, Petersen RH, Johnson JE, Moncalvo J-E, Vilgalys R, Redhead SA, Thomas T, McGhee LL. Infragenic phylogeny of Collybia s. str. based on sequences of ribosomal ITS and LSU regions. „Mycological Research”. 105 (2), s. 164–72, 2001. 
  8. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
  9. ↑ California Fungi: Collybia racemosa. [dostęp 2010-09-05].
  10. ↑ Bas C, Kuyper Th W, Noordeloos ME, Vellinga EC, van Os J: Flora Agaricina Neerlandica. T. 3. Boca Raton, Florida: CRC Press, 1995, s. 109–10. ISBN 90-5410-616-6.
  11. ↑ a b Arora D: Mushrooms Demystified: a Comprehensive Guide to the Fleshy Fungi. Berkeley, California: Ten Speed Press, 1986, s. 213. ISBN 0-89815-169-4.
  12. ↑ a b Smith AH. Notes on agarics from the Western United States. „Bulletin of the Torrey Botanical Club”. 64 (7), s. 477–87, 1937. 
  13. ↑ Castellano MA, Cazares E, Fondrick B, Dreisbach T.: Handbook to additional fungal species of special concern in the Northwest Forest Plan (Gen. Tech Rep. PNW-GTR-572). Portland, OR: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Pacific Northwest Research Station, 2003, s. S3-51.
  14. ↑ a b Lennox JW. Collybioid genera in the Pacific Northwest. „Mycotaxon”. 9 (1), s. 117–231, 1979. 
  15. ↑ Watling R, Kendrick B. Dimorphism in Collybia racemosa. „Michigan Botanist”. 16, s. 65–72, 1977. 
  16. ↑ Povah AHW. New fungi from Isle Royale. „Mycologia”. 24 (2), s. 240–44, 1932. 
  17. ↑ Stalpers JA, Seifert KA, Samson RA. A revision of the genera Antromycopsis, Sclerostilbum, and Tilachlidiopsis (Hypomyces). „Canadian Journal of Botany”. 69 (1), s. 6–15, 1991. 
  18. ↑ Kirk PM, Cannon PF, Minter DW, Stalpers JA: Dictionary of the Fungi (10th ed.). Wallingford: CABI, 2008, s. 198. ISBN 978-85199-826-8.
  19. ↑ Kuo M: Dendrocollybia racemosa. MushroomExpert.Com. [dostęp 2010-09-05].
  20. ↑ pieniążek rozgałęzionotrzonowy – Collybia racemosa. 2005. [dostęp 2010-09-05].
  21. ↑ NERI – The Danish Red Data Book – Dendrocollybia racemosa (Pers.) R.H. Petersen & Redhead. [dostęp 2010-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-18)].
  22. ↑ Smith AH: A Field Guide to Western Mushrooms. Ann Arbor, Mich: University of Michigan Press, 1975, s. 108–09. ISBN 0-472-85599-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dendrocollybia_racemosa&oldid=73439662”