Drobnołuszczak czarnożyłkowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
drobnołuszczak czarnożyłkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Pluteus umbrosus (Pers.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zerbst): 98 (1871) | |
Drobnołuszczak czarnożyłkowy (Pluteus umbrosus (Pers.) P. Kumm.) – gatunek grzybów należący do rodziny łuskowcowatych (Pluteaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pluteus, Pluteaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten po raz pierwszy opisał w 1798 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus umbrosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Paul Kummer[1].
- Agaricus umbrosus Pers. 1798
- Pluteus cervinus ** umbrosus (Pers.) P. Karst. 1879
- Pluteus cervinus var. umbrosus (Pers.) J.E. Lange 1938
- Pluteus umbrosus f. albus (Vellinga) Lécuru 2019
- Pluteus umbrosus var. albus Vellinga 1985
Franciszek Błoński opisał go w 1889 r. pod nazwą rumieniak cienisty, Alina Skirgiełło w 1999 r. jako łuskowiec cienisty[3], a Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę drobnołuszczak czarnożyłkowy[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–10 cm, u młodych okazów stożkowaty lub półkulisty, z wiekiem rozpościerający się, w stanie dojrzałym płaski z szerokim garbem. Powierzchnia na środku ciemnobrązowa, przy brzegu jaśniejsza, często promieniście żyłkowana. Na szczycie pokryta jest sterczącymi łuseczkami, które w kierunku do brzegu stają się coraz bardziej przylegające. Brzeg często płony[3].
Wolne, dość gęste, nieznacznie brzuchate, o szerokości do 7 mm, początkowo białe, potem różowawe z bardzo drobnymi brązowymi plamkami. Ostrza ciemnobrązowe, kosmkowate[3].
Wysokość 3–10 cm, grubość do 0,2–1 cm, walcowaty, przy podstawie nieznacznie zgrubiały, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia początkowo biała. Potem jasnobeżowa, pokryta brązowymi włókienkami i łuseczkami. Pierścienia brak[3].
Wstanie suchym biały, w stanie wilgotnym brązowoszarawy, w podstawie trzonu żółtobrązowy. Zapach słaby, nieprzyjemny, amoniakalny, smak niewyraźny, nieco rzodkwiowaty[3].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników różowobrązowy. Zarodniki 5–7 × 4–5 µm, szeroko elipsoidalne, elipsoidalne lub kuliste, czasami nieco butelkowate. Cheilocystydy o wymiarach 25–75 × 10–25 µm, liczne, zazwyczaj zawierające wewnątrz brązowy pigment. Pleurocystyd 45–80 × 13–24 µm, szeroko workowate, z szarobrązową zawartością, czasami z brązowym pigmentem Strzępki w skórce kapelusza mają szczytowe elementy maczugowate lub wrzecionowate, o okrągłych końcach. Zawierają brązowy pigment i są rzadko septowane. Na trzonie występują kępki kaulocystyd[3].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji i na Nowej Zelandii[5]. W. Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. podał wiele stanowiska z uwagą, że jego rozprzestrzenienie w Polsce i stopień zagrożenia nie są znane[4]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Drobnołuszczak czarnożyłkowy jest w nim zaliczony do gatunków rzadkich i wartych objęcia ochroną[6].
Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach, zaroślach i parkach na martwym drewnie drzew liściastych i iglastych. Owocniki od maja do października na pniakach i próchniejących pniach drzew[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Drobnołuszczak czarnoostrzowy (Pluteus atromarginatus) również ma ciemne ostrza blaszek, ale jego cheilocystydy są grubościenne i na końcach posiadają haki. Brązowe ostrza blaszek ma jeszcze drobnołuszczak brązowoostrzowy (Pluteus luctuosus), ale ma trzon z cystydami w łuseczkach trzonowych, zarodniki nieco większe i cheilocystydy bez haków[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-02-08] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-02-08] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Alina Skirgiełło, Grzyby (Mycota), podstawczaki (Basidiomycota), łuskowcowate (Pluteaceae), Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 1999, ISBN 83-85444-66-1.
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Pluteus umbrosus [online], Discover Life [dostęp 2021-02-08] (ang.).
- ↑ Aktualne stanowiska drobnołuszczka szarotrzonowego w Polsce [online], Discover Life [dostęp 2021-02-08] (ang.).