Dubie (województwo małopolskie)
50°09′10″N 19°41′35″E/50,152778 19,693056
| wieś | |
 Dubie: Wapienne ściany skalne Słupek u wylotu Doliny Racławki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
243[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-064[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0324139 |
Położenie na mapie gminy Krzeszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
| 50°09′10″N 19°41′35″E/50,152778 19,693056[1]
| |
Dubie – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice[4][5].
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Wieś leży w kotlinie rzek: Szklarki, Racławki i Rudawki. Otoczona jest nieomal ze wszystkich stron zalesionymi wzgórzami o wysokości względnej przekraczającej 100 metrów: od południa Wielka Skała, od północy i wschodu Widoma nazywana też Lubartowską Górą, od zachodu Łysa Góra (419 m). Z Dubia wychodzą dolinki: Dolina Racławki i Dolina Szklarki.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Dawne nazwy wsi: 1381 – Dup, 1394 – Dub, 1398 – Dupe, 1399 – Dube, 1403 – Dupp, Duppe, Dupye, 1412 – Dupie, Dupy, 1413 – Dupya, 1421 – Dubije, Dupije, Duppye, 1469 – Duppp, 1490 – Dyvp, 1494 – Duph, 1503 – Dupyh, 1581 – Dupl[6].
W średniowieczu na wzgórzu Zamczysko nad wsią wznosiła się murowana wieża obronna o boku 7,5 m[7].
Od początku wieku XIV najbliższa okolica stanowiła obszar zainteresowań gospodarczych rodu Toporów, których własność między innymi w częściach wsi Dubie i w pobliskich Pisarach poświadczona jest od schyłku XIV stulecia. W latach 1397–1409 z Dubia i Pisar pisał się chorąży krakowski Żegota herbu Topór[7].
Na przełomie XV i XVI w. na Rudawce w zbudowano dwa młyny: Chechło i Dupp. W 1528 r. Dubie były w posiadaniu Seweryna Bonera, później Katarzyny Tęczyńskiej-Bonerowej i jej drugiego męża Stanisława Barziego[8].
Nocą, 2 lutego 1929 r., temperatura powietrza spadła do -42 °C. Była to najzimniejsza noc w historii polskiej meteorologii[9].
Na terenie miejscowości istnieje Kopalnia Odkrywkowa Dolomitu Dubie w wąwozie Zbrza. Znajduje się też najstarsze w regionie krakowskim skały osadowe ze środkowego dewonu, które są odsłonięte na powierzchni ziemi.
W 1995 r. w Dubiu w Dolinie Racławki kręcono sceny do filmu Dwa światy, a wiosną 2004 w kamieniołomie do filmu Vinci[10].
Na wzgórzu Widoma mieści się mogiła czterech partyzantów AL z oddziału im. Bartosza Głowackiego i 28 żołnierzy radzieckich z oddziału kpt. „Iwana Iwanowicza” poległych w tutejszych lasach 23–24 sierpnia 1944 r. w boju z Niemcami[11]. Wydarzenie upamiętnia pamiątkowy głaz znajdujący się nad potokiem.
W Dolinie Szklarki znajduje się założona w 1851 r. przez Jana Radziwońskiego pstrągarnia Rózin wraz z zabudowaniami w stylu szwajcarskim z drugiej połowy XIX wieku. Pstrągarnia ta, należąca do rodziny Potockich, była pierwszą w Galicji i całej monarchii austriackiej sztuczną wylęgarnią i hodowlą pstrągów[12][13].
W Dolinie Szklarski znajduje się również pomnik przyrody – skałka dolnokarbońskiego wapienia przecięta żyłą porfiru. Na północny zachód od wsi na wzgórzu Zamczysko można zauważyć pozostałości po dawnym budowli obronnej w Dubiu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 26724
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 236 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu
- ↑ a b Michał Wojenka, Archaeologia Historica Polona, tom 26, 2018, s.353 i n.
- ↑ Osadnictwo i krajobraz od schyłku średniowiecza po współczesność. Kraków: ZZJPK w Krakowie, 1997, s. 32.
- ↑ Na podstawie tablicy informacyjnej zamontowanej przy Kopalni Dolomitu w Dubiu
- ↑ Juliusz Machulski: Dziękuje, było super; onet.film. [dostęp 2014-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-12)].
- ↑ Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 382
- ↑ Rózin Pstrągarnia – Pstrągi z naturalnej hodowli [online] [dostęp 2022-09-09] (pol.).
- ↑ Jan Radziwoński [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2023-03-14] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Osada leśna | |
| Integralne części wsi |
|
