Dynia
Dynia (Cucurbita L.) – rodzaj roślin jednorocznych z rodziny dyniowatych obejmujący około 20 gatunków. W stanie dzikim występują w strefach klimatu gorącego i ciepłego Ameryki. Gatunkiem typowym jest Cucurbita pepo L.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Łodyga
- Płożąca się, wytwarza wąsy czepne.
- Owoce
- Duże jagody, jadalne, osiągające masę do 200 kg. Owoce uprawianej dyni olbrzymiej mogą przekraczać te rozmiary osiągając w rekordowych przypadkach nawet ponad 800 kg masy[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pepo Mill.
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (2001...)
Rodzaj z rodziny dyniowatych z rzędu dyniowców, należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[1]. W obrębie rodziny: podrodzina Cucurbitoideae, plemię Cucurbiteae[5].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Takht.), nadrząd Cucurbitanae Reveal, rząd dyniowce (Cucurbitales Dumort.), podrząd Cucurbitineae Engl., rodzina dyniowate (Cucurbitaceae Juss.,podrodzina Cucurbitoideae Kostel., plemię Cucurbiteae Dumort., podplemię Cucurbitinae E.G.O. Müll. & Pax in Engl. & Prantl, rodzaj dynia (Cucurbita L.)[6].
- Gatunki flory Polski[7]
- dynia olbrzymia (Cucurbita maxima Duchesne) – gatunek uprawiany
- dynia piżmowa (Cucurbita moschata Duchesne) – gatunek uprawiany
- dynia zwyczajna (Cucurbita pepo L.) – gatunek uprawiany
- Pozostałe gatunki[5]
- dynia figolistna (Cucurbita ficifolia Bouche.)
- Cucurbita argyrosperma C. Huber
- Cucurbita cordata S. Watson
- Cucurbita digitata A. Gray
- Cucurbita ecuadorensis H. C. Cutler & Whitaker
- Cucurbita foetidissima Kunth
- Cucurbita lundelliana L. H. Bailey
- Cucurbita okeechobeensis (Small) L. H. Bailey
- Cucurbita palmata S. Watson
- Cucurbita pedatifolia L. H. Bailey
- Cucurbita radicans Naudin
- Cucurbita ×scabridifolia L. H. Bailey
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Sztuka kulinarna. Dynie często są spożywane jako warzywa. Tłuszcze zawarte w pestkach dyni zaliczają się do pełnowartościowych tłuszczów roślinnych. Około 80% kwasów tłuszczowych to kwasy nienasycone, z czego 50-60% to wielokrotnie nienasycone.
- Rośliny ozdobne. Niektóre gatunki są uprawiane dla ozdobnych owoców.
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
Jan Styra ze Zdzieszowic, wielokrotny mistrz Polski w hodowli dyń gigantów, rozpoczął swoją działalność w roku 2006[8]. Już w pierwszym roku upraw wyhodował największą dynię w Polsce[9].
W roku 2017 aktywista Miejskiej Partyzantki Ogrodniczej, Witold Szwedkowski zorganizował Światowy Dzień Siania Dyni w Miejscach Publicznych[10][11][12]. W roku 2018 termin wydarzenia ustalony został na 16 maja, a w propagowanie go i w sianie dyni zaangażowało się 900 osób[13]. W roku 2019 do imprezy włączyła się grupa ogrodników miejskich z Gandawy i Park Śląski.
Od 2004 roku w miejscowości Bikschote w Belgii odbywają się mistrzostwa Europy w Punkin Chunkin, czyli dyscyplinie sportu polegającej na wystrzeliwaniu dyni w dal za pomocą takich urządzeń jak armaty, katapulty, czy proce[14].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-01-03].
- ↑ C. Linnaeus: Species plantarum: exhibentes plantas rite cognitas, ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus trivialibus, synonymis selectis, locis natalibus, secundum systema sexuale digestas. T. 2. Holmiae: Impensis Laurentii Salvii, 1753, s. 1010. (łac.)
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ Paweł: Największa dynia na świecie i w Polsce. rekordyguinessa.pl/. [dostęp 2013-10-25].
- ↑ a b Cucurbita (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Cucurbita (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Jan Styra i jego dynie olbrzymie (pol.). Radio Opole. [dostęp 2018-06-06].
- ↑ Jan Styra ze Zdzieszowic wyhodował największą dynię w Polsce (pol.). Nowa Trybuna Opolska. [dostęp 2018-06-06].
- ↑ Katarzyna Głowacka: Dynia połączy sąsiadów (pol.). Silesion. [dostęp 2018-06-06].
- ↑ Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego: Sadzenie ma znaczenie! (pol.). slaskie.pl. [dostęp 2018-06-06].
- ↑ Kamil Nowak: Międzynarodowy dzień siania dyni w miejscach publicznych (pol.). TVP Katowice. [dostęp 2018-06-06].
- ↑ Miejska Partyzantka Ogrodnicza: Międzynarodowy dzień siania dyni w miejscach publicznych (pol.). Facebook. [dostęp 2018-06-06].
- ↑ MojaRola.pl, Uprawa dyni w Polsce – coraz większe uznanie plantatorów i konsumentów, 26 października 2018 [dostęp 2018-10-29] (pol.).
