Dynia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Dynia
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny zielone
Nadgromada rośliny telomowe
Gromada rośliny naczyniowe
Podgromada rośliny nasienne
Nadklasa okrytonasienne
Klasa Magnoliopsida
Nadrząd różopodobne
Rząd dyniowce
Rodzina dyniowate
Rodzaj dynia
Nazwa systematyczna
Cucurbita L.
Sp. Pl. 1010. 1753[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Dojrzałe dynie
Nasiona dyni

Dynia (Cucurbita L.) – rodzaj roślin jednorocznych z rodziny dyniowatych obejmujący około 20 gatunków. W stanie dzikim występują w strefach klimatu gorącego i ciepłego Ameryki. Gatunkiem typowym jest Cucurbita pepo L.[4]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga
Płożąca się, wytwarza wąsy czepne.
Owoce
Duże jagody, jadalne, osiągające masę do 200 kg. Owoce uprawianej dyni olbrzymiej mogą przekraczać te rozmiary osiągając w rekordowych przypadkach nawet ponad 800 kg masy[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Synonimy taksonom.[4]

Pepo Mill.

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (2001...)

Rodzaj z rodziny dyniowatych z rzędu dyniowców, należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]. W obrębie rodziny: podrodzina Cucurbitoideae, plemię Cucurbiteae[6].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Takht.), nadrząd Cucurbitanae Reveal, rząd dyniowce (Cucurbitales Dumort.), podrząd Cucurbitineae Engl., rodzina dyniowate (Cucurbitaceae Juss.,podrodzina Cucurbitoideae Kostel., plemię Cucurbiteae Dumort., podplemię Cucurbitinae E.G.O. Müll. & Pax in Engl. & Prantl, rodzaj dynia (Cucurbita L.)[7].

Gatunki flory Polski[8]
Pozostałe gatunki[6]

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

  • Sztuka kulinarna. Dynie często są spożywane jako warzywa. Tłuszcze zawarte w pestkach dyni zaliczają się do pełnowartościowych tłuszczów roślinnych. Około 80% kwasów tłuszczowych to kwasy nienasycone, z czego 50-60% to wielokrotnie nienasycone.
  • Rośliny ozdobne. Niektóre gatunki są uprawiane dla ozdobnych owoców.

Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]

Jan Styra ze Zdzieszowic, wielokrotny mistrz Polski w uprawie dyń gigantów, rozpoczął swoją działalność w roku 2006[9]. Już w pierwszym roku upraw wyhodował największą dynię w Polsce[10].

W roku 2017 aktywista Miejskiej Partyzantki Ogrodniczej, Witold Szwedkowski zorganizował Światowy Dzień Siania Dyni w Miejscach Publicznych[11][12][13]. W roku 2018 termin wydarzenia ustalony został na 16 maja, a w propagowanie go i w sianie dyni zaangażowało się 900 osób[14]. W roku 2019 włączenie się do imprezy zadeklarowały grupy ogrodników miejskich z Gandawy, Kaliningradu i kilku miast amerykańskich oraz Park Śląski[15].

Od 2004 roku w miejscowości Bikschote w Belgii odbywają się mistrzostwa Europy w Punkin Chunkin, czyli dyscyplinie sportu polegającej na wystrzeliwaniu dyni w dal za pomocą takich urządzeń jak armaty, katapulty, czy proce[16].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-03] (ang.).
  3. ↑ C. Linnaeus: Species plantarum: exhibentes plantas rite cognitas, ad genera relatas, cum differentiis specificis, nominibus trivialibus, synonymis selectis, locis natalibus, secundum systema sexuale digestas. T. 2. Holmiae: Impensis Laurentii Salvii, 1753, s. 1010. (łac.)
  4. ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-28].
  5. ↑ Paweł: Największa dynia na świecie i w Polsce. rekordyguinessa.pl/. [dostęp 2013-10-25].
  6. ↑ a b Cucurbita (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03].
  7. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Cucurbita (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-28].
  8. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  9. ↑ Jan Styra i jego dynie olbrzymie (pol.). Radio Opole. [dostęp 2018-06-06].
  10. ↑ Jan Styra ze Zdzieszowic wyhodował największą dynię w Polsce (pol.). Nowa Trybuna Opolska. [dostęp 2018-06-06].
  11. ↑ Katarzyna Głowacka: Dynia połączy sąsiadów (pol.). Silesion. [dostęp 2018-06-06].
  12. ↑ Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego: Sadzenie ma znaczenie! (pol.). slaskie.pl. [dostęp 2018-06-06].
  13. ↑ Kamil Nowak: Międzynarodowy dzień siania dyni w miejscach publicznych (pol.). TVP Katowice. [dostęp 2018-06-06].
  14. ↑ Miejska Partyzantka Ogrodnicza: Światowy dzień siania dyni w miejscach publicznych 2018 (pol.). Facebook. [dostęp 2018-06-06].
  15. ↑ Miejska Partyzantka Ogrodnicza: Światowy dzień siania dyni w miejscach publicznych 2019 (pol.). Facebook. [dostęp 2019-04-30].
  16. ↑ MojaRola.pl, Uprawa dyni w Polsce – coraz większe uznanie plantatorów i konsumentów, 26 października 2018 [dostęp 2018-10-29] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dynia&oldid=65007581”