Dyrektor teatru (KV 486)
| Muzyka | |
|---|---|
| Libretto | |
| Liczba aktów |
1 |
| Język oryginału | |
| Prapremiera |
7 lutego 1786 w oranżerii Pałacu Schönbrunn, Wiedeń |
Dyrektor teatru (Der Schauspieldirektor, KV 486) – jednoaktowy singspiel z muzyką autorstwa Wolfganga Amadeusa Mozarta oraz librettem w języku niemieckim autorstwa Gottlieba Stephanie.
Pierwotnie został napisany z powodu „cesarskiego rozkazu” cesarza Józefa II, który zaprosił 80 gości na prywatny obiad[1]. Jest uważany za „parodię próżności śpiewaków”[1], którzy spierają się o status i płace.
Mozart, który określa utwór jako „komedię z muzyką”[2], napisał go w ramach swojego udział w konkursie muzycznym, w związku z którym odbyło się prywatne przedstawienie zorganizowane 7 lutego 1786 r. przez Józefa II w Pałacu Schönbrunn w Wiedniu[3]. W tym konkursie niemiecki singspiel, prezentowany na jednym końcu sali, zmierzył się z konkurującą z nim włoskim dziełem - była to opera buffa Antonio Salieriego, Prima la musica e poi le parole (Najpierw muzyka, potem słowa), która była wówczas przedstawiona na drugim końcu sali[1]. Po premierze odbyło się pierwszy z trzech publicznych przedstawień, które cztery dni później odbyły się 11 lutego w Theater am Kärntnertor w Wiedniu[3].
Historia utworu[edytuj | edytuj kod]
Utwór powstał w bardzo twórczym okresie życia Mozarta, w tym samym czasie, co jego Wesele Figara, którego premiera odbyła się jeszcze w tym samym roku, wraz z trzema koncertami fortepianowymi i „kilkunastoma ważniejszymi utworami”[1].
Oprócz uwertury w partyturze znajdują się tylko cztery numery wokalne, a treść muzyczną (około 30 minut)[4] dopełniają charakterystyczne dla swoich czasów mówione dialogi. Jednym z najważniejszych wydarzeń, które Erik Smith opisuje jako bardzo zabawne, jest to, że „każda dama śpiewa o szlachetności swojej sztuki, próbując pokonać rywalkę coraz wyższymi notami”[1]. Chociaż została ona opisana jako „głupiutka farsa”, wydaje się, że Mozart skorzystał z okazji, aby napisać poważne arie[2], a zatem „przesłuchanie” Madame Herz obejmuje jej arię „Da schlägt die Abschiedsstunde” („Tam bije godzina wyjazdu”), podczas gdy Mademoiselle Silberklang śpiewa eleganckie rondo „Bester Jüngling” („Droga młodość”).
Osoby[edytuj | edytuj kod]
| bohater | typ głosu | obsada podczas premiery 7 lutego 1786 |
|---|---|---|
| Frank - dyrektor teatru | rola mówiona | Johann Gottlieb Stephanie Jr. |
| Eiler - bankier | rola mówiona | Johann Franz Hieronymus Brockmann |
| Buff - śpiewak komiczny | bas | Joseph Weidmann |
| Monsieur Vogelsang - śpiewak | tenor | Valentin Adamberger |
| Madame Herz - śpiewaczka | sopran | Aloysia Weber |
| Mademoiselle Silberklang - śpiewaczka | sopran | Caterina Cavalieri |
| Herz - aktor | rola mówiona | Joseph Lange |
| Madame Pfeil - aktorka | rola mówiona | Anna Maria Stephanie |
| Madame Krone - aktorka | rola mówiona | Johanna Sacco |
| Madame Vogelsang - aktorka | rola mówiona | Maria Anna Adamberger |
Treść[edytuj | edytuj kod]
Impresario Frank (wraz z towarzyszącym mu Buffem) przesłuchuje dwie aktorki do swojej nowej grupy teatralnej. Podczas gdy oboje są zatrudnieni, kłócą się o to, kto otrzyma główną rolę i kto otrzyma najwięcej. Aby zilustrować ich mocne strony, każda z nich śpiewa uderzającą arię na poparcie swojego twierdzenia (Herz: "Da schlägt die Abschiedsstunde", Silberklang: "Bester Jüngling"). Porozumienie zostaje osiągnięte, gdy tenor Vogelsang interweniuje, w przezabawnym trio Juliana Rushtona: „Ich bin die erste Sängerin” ("Jestem primadonną") zostaje uzgodniony kompromis - każdym otrzymuje „duże pensje i rozliczenia gwiazd”[2]. Utwór kończy kwartet „Jeder Künstler strebt nach Ehre” (Każdy artysta dąży do chwały).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karol Stromenger, Iskier przewodnik operowy, Warszawa: Iskry, 1976.
- Smith, Erik (2001). "Der Schauspieldirektor". In Amanda Holden (ed.). The New Penguin Opera Guide. New York: Penguin Putnam. ISBN 0-14-029312-4.
- Rushton, Julian (1998). "Der Schauspieldirektor". In Stanley Sadie (ed.). The New Grove Dictionary of Opera. 4. London: Macmillan. ISBN 0-333-73432-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- libretto w oryginale (po niemiecku) [online], Karadar Classical Music [dostęp 2019-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2008-07-20].
- Dyrektor teatru – wyciąg fortepianowy w bibliotece Polona
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Amanda Holden, The new Penguin opera guide, London: Penguin, 2001, ISBN 0-14-029312-4, OCLC 48629111 [dostęp 2021-08-23].
- ↑ a b c Stanley Sadie, The New Grove dictionary of opera, London 1992, ISBN 0-935859-92-6, OCLC 26809899 [dostęp 2021-08-23].
- ↑ a b Der Schauspieldirektor - The Impresario [online], opera.stanford.edu [dostęp 2021-08-23].
- ↑ Schauspieldirektor - Libretto [online], opera.stanford.edu [dostęp 2021-08-23].