Działalność nierejestrowa

Działalność nierejestrowa, działalność nierejestrowana (działalność nieewidencjonowana) – działalność prowadzona przez osobę fizyczną i dająca niski dochód. Przepis jej dotyczący został wprowadzony ustawą z dnia 6 marca 2018 roku "Prawo przedsiębiorców" (zwaną "Konstytucją biznesu"), która weszła w życie 30 kwietnia 2018 r. (Dz. U. 2018 poz. 646)

Uprawnienia

Działalność nierejestrowa może być prowadzona, jeśli dana osoba:

• jest osobą fizyczną, a przychody z tytułu jej działalności nie przekroczą w żadnym miesiącu 50% kwoty płacy minimalnej (w 2022 roku - kwoty 1505 zł)
• nie prowadziła w okresie ostatnich 60 miesięcy działalności gospodarczej, albo prowadziła ją, ale przed 30 kwietnia 2017 roku dana firma została wykreślona z ewidencji przedsiębiorców i od tego momentu dana osoba nie rejestrowała jej ponownie.

Jeśli miesięczny limit przychodu (50% płacy minimalnej) zostanie przekroczony, to dana działalność zostanie uznana za działalność gospodarczą. Wówczas w ciągu siedmiu dni należy zarejestrować działalność gospodarczą w CEIDG i w terminie sześciu miesięcy przystąpić do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W tym celu należy wypełnić wniosek CEIDG-1, mający na celu nadanie numeru REGON oraz zgłoszenie identyfikacyjne NIP do naczelnika Urzędu Skarbowego, oświadczenie o wyborze formy opodatkowania, a także zgłoszenie lub zmianę płatnika składek do ZUS. Konieczne jest również złożenie oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników. Informacja o dokonanej rejestracji zostanie automatycznie przesłana do GUS.

Działalności nierejestrowanej nie można prowadzić, pomimo spełnienia powyższych warunków, w:

• ramach umowy spółki cywilnej,
• przypadku branż, do których prowadzenia wymagana jest koncesja, licencja albo pozwolenie na prowadzenie określonej działalności,
• przypadku działalności określonych w ustawie Prawo przedsiębiorców.

Korzyści

Prowadzenie działalności nierejestrowej wiąże się z następującymi korzyściami:

• brak obowiązku zgłaszania działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS (nie ma również potrzeby posiadania numerów identyfikacyjnych NIP i REGON),
• brak obowiązku opłacania comiesięcznych lub kwartalnych zaliczek na podatek dochodowy, ponieważ podatek płacony jest dopiero na koniec roku,
• brak obowiązku prowadzenia księgowości, ponieważ wystarczy prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży,
• brak obowiązku stosowania kas rejestrujących (kas fiskalnych), z pewnymi wyjątkami,
• brak obowiązku wysyłania co miesiąc pliku JPK (jednolitego pliku kontrolnego) - przychody z działalności nierejestrowanej wykazuje się w zeznaniu rocznym PIT-36 w wierszu 9 - "Działalność niezarejestrowana",
• brak obowiązku wystawiania faktur dla nabywców (oprócz wyjątku, gdy klient zgłosi takie żądanie),
• bycie czynnym podatnikiem VAT nie jest obowiązkowe, ale jest możliwe.

Obowiązki

Osoby prowadzące działalność nierejestrową są zobowiązane do:

• prowadzenia ewidencji sprzedaży dla celów podatku dochodowego. W działalności nierejestrowanej nie ma potrzeby prowadzenia księgowości, jednakże należy prowadzić prostą ewidencję. Wszelkie dokonane zapłaty lub wykonanie pracy (ale jeszcze bez zapłaty) należy wpisać do ewidencji przychodów, a więc rejestru sprzedaży.
• przestrzegania praw konsumentów, w tym dotyczących reklamacji, zwrotów, napraw
• wystawienia rachunku na życzenie klienta, który powinien zawierać numer (np. 1/2018), datę wystawienia, nazwę sprzedawcy i nabywcy, nazwę usługi, kwotę do zapłaty
• wystawienia faktury w ciągu 3 miesięcy zgodnie ze zgłoszonym żądaniem nabywcy – licząc termin od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę albo otrzymano całość lub część zapłaty. Faktura ta powinna zawierać podstawowe elementy: datę wystawienia, numer kolejny, imiona i nazwiska nabywcy, nazwę towaru lub usługi, miarę i ilość towaru lub usługi, cenę i kwotę należności ogółem.

Dodatkowo w pewnych wyjątkach może wystąpić obowiązek rejestracji dla celów VAT, w szczególności gdy dana osoba fizyczna będzie świadczyła usługi prawnicze, doradcze lub jubilerskie, które podlegają obowiązkowej rejestracji dla celów VAT.

Niejasne zapisy ustawy

Niestety ZUS interpretuje świadczącego usługę jako osobę, która musi opłacać składki ZUS. Takie stanowisko można znaleźć w opinii ZUS z dnia 24 lipca 2018 r.

Dodatkowo problemy mogą mieć zlecający usługę osobie prowadzącą nierejestrowaną działalność. Otóż wg ZUS "powinni siebie zarejestrować w ZUS jako płatnika składek".