Elektryon
| mityczny król Myken i Tirynsu | |
| Dane biograficzne | |
| Ojciec | |
|---|---|
| Matka | |
| Rodzeństwo | |
| Dzieci | |
Elektryon (gr. Ἠλεκτρύων Ēlektrýōn, łac. Electryon) – w mitologii greckiej król Myken i Tirynsu[1].
Ojcem Elektryona był Perseusz, a matką Andromeda[2]. Do jego rodzeństwa należeli Alkajos (ojciec Anakso i Amfitriona), Stenelos, Helejos, Mestor oraz Gorgofone. Przyszli oni na świat w Mykenach[3]. Inaczej jego rodowód widzi beocka wersja mitu, uznająca za jego rodziciela Itonosa[4].
Elektryon ożenił się z Anakso[2], córką swego brata Alkajosa. Urodziła mu ona 9 synów[3], w tym Likymnosa, a także córkę Alkmenę[2], najpiękniejszą z kobiet jej czasów[5]. Beocka wersja mitu wymienia wśród jego synów uczestnika wojny trojańskiej Lejtosa[4]. Z kolei brat Elektryona Mestor doczekał się córki Hippotoe, z którą Posejdon spłodził Tafiosa, późniejszego władcę Teleboejczyków[3] i ojca Pterelaosa[6].
Po odejściu Perseusza na tronie Tirynsu zasiadł Alkajos[3], Elektryon zaś władał Mykenami[2]. Jego prawa podważyli Teleboejczycy[7], synowie Pterelaosa. Uznali, że jego królestwo należy im się z racji zasad dziedziczenia. Elektryon nie uznał ich racji. W związku z tym synowie Pterelaosa napadli go[2]. Chociaż nie zdołali jednak pokonać władcy Myken i odebrać mu miasta, pozbawili życia 8 synów władcy, pozostawiając przyżyciu jedynie Likymniosa[2]. Tylko Likymnios, jako zbyt młody, nie brał udziału w zmaganiach wojennych i dzięki temu ocalił swe życie. Również Teleboejczycy w większości nie wrócili żywi. Przetrwał pozostawiony do pilnowania okrętów Eweres, który zabrał monarsze Myken bydło[7]. Porwane zwierzęta oddano na przechowanie Polikenosowi, władającemu Elejczykami[8].
Wtedy na scenę wydarzeń wkroczył Amfitrion, zakochany w Alkmenie. Udało mu się zorganizować okup za bydło, dzięki czemu odzyskał dla Elektryona jego trzodę. W nagrodę władca Myken obiecał mu rękę swej córki, a także ustanowił swym zastępcą na czas swej nieobecności – opuszczał bowiem Mykeny, by wyruszyć na wojnę przeciwko Pterelaosowi[2]. Inna wersja mitu mówi, że to sam Elektryon odzyskał bydło, kupując je od króla Elejczyków. Na czas swej nieobecności ustanowił bratanka Amfitriona swym zastępcą, zobowiązał go również do opieki nad swą córką Alkmeną. Tarcza Heraklesa sugeruje, że obiecał już mu wcześniej rękę swej córki, a być może nawet odbyły się już zaślubiny. Syn Alkajosa nie mógł jednak skonsumować związku, nim nie zostanie pomszczona śmierć braci Alkmeny, co właśnie planował uczynić Elektryon[8]. Nie dane było mu jednak najechać wroga: zginął w dniu planowanego wyjazdu[2]. Oto należąca do jego bydła krowa, pochyliwszy swą głowę, pobiegła na króla. Amfitrion rzucił maczugą[8] czy też kijem we ściekłą krowę, kij odbił się od jej rogów, uderzając Elektryona w głowę i powodując śmierć monarchy[2]. Odmienną wersję zdarzeń sugeruje Tarcza Heraklesa. Opowiada ona w wersach 11 i 12 o sporze o krowy, być może o to, jaka część odzyskanego bydła powinna należeć się Amfitrionowi. Utwór ten wspomina też, że szlachetnemu Elektryonowi Amfitrion odebrał życie przemocą. Niezależnie od tego, jakie były jego intencje, Amfitrion został za zabójstwo wypędzony z Argolidy przez Stenelosa, brata zabitego, i wraz z Alkmeną osiedlił się w Beocji[8].
Własną wersję podaje Robert Graves w Mitach greckich. Opowiada on, że Amfitrion, dowiedziawszy się, że zrabowane zwierzęta przebywają u króla Elidy, zapłacił mu haracz pokaźnej wartości, a następnie zwrócił się do Elektryona, by potwierdził, że to jego bydło. Amfitrion liczył na zwrot poniesionych kosztów, monarcha zdenerwował się jednak, że Elida handluje skradzioną trzodą, oskarżając kandydata na zięcia o udział w oszustwie. W gniewie Amfitrion rzucił pałką w krowę, która oddaliła się od stada, a odbiwszy się od rogów zwierzęcia, zabiła ona króla Myken[9]. Ponadto Graves widzi podobieństwo pomiędzy ośmiu poległymi synami Elektriona z Myken z ośmioma Alakidami wykonującymi taniec z mieczami, kończący się wskrzeszeniem ofiary, a nawet z uczestnikami angielskiego bożonarodzeniowego przedstawienia[10].
Rodowód
[edytuj | edytuj kod]Drzewo rodowe Elektryona[11][12][13]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 115. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ a b c d e f g h i Schmidt 206 ↓, s. 89.
- ↑ a b c d Kubiak 1997 ↓, s. 440.
- ↑ a b Grimal 2008 ↓, s. 83.
- ↑ Kubiak 1997 ↓, s. 442.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 334.
- ↑ a b Kubiak 1997 ↓, s. 440-441.
- ↑ a b c d Kubiak 1997 ↓, s. 441.
- ↑ Graves 1992 ↓, s. 398-399.
- ↑ Graves 1992 ↓, s. 415.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 215.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 366.
- ↑ Grimal 2008 ↓, s. 384.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 2006, seria: Słowniki Encyklopedyczne Książnicy. ISBN 978-83-7132-841-1.
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo we Wrocławiu, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.
- Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-585-5.
- Robert Graves: Mity greckie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 182. ISBN 83-06-02284-X.