Eleonora Plutyńska

Eleonora Plutyńska
	; Eleonora Plutyńska w latach 60.
Data i miejsce urodzenia	12 listopada 1886 ; Wiedeń
Data i miejsce śmierci	23 marca 1969 ; Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Eleonora Plutyńska (ur. 12 listopada 1886 w Wiedniu, zm. 23 marca 1969 w Warszawie) – polska artystka plastyk.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 12 listopada 1886 roku w Wiedniu, w rodzinie Stanisława Szczepanowskiego i Heleny z Wolskich^[1]. Jej młodszą siostrą była artystka Wanda Szczepanowska^[2]. Od 1902 uczęszczała na trwające dwa lata Kursy Malarstwa i Rysunku dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego („Baraneum”), jej nauczycielem był m.in. prof. Józef Siedlecki. W 1910 wyjechała do Paryża i studiowała na Académie de la Grande Chaumière u Olgi Boznańskiej, od 1912 podróżowała po Europie i odwiedzając najsłynniejsze muzea czerpała wiedzę dotyczącą technik malarskich. Na drodze jej podróży znalazły się m.in. Włochy, Wielka Brytania, Holandia i Belgia.

W 1923 rozpoczęła studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u prof. Karola Tichego w Pracowni Tkaniny oraz u Józefa Czajkowskiego i Wojciecha Jastrzębowskiego na Wydziale Architektury Wnętrz, dyplom obroniła w 1934^[3]. Od 1926 należała do Spółdzielnia Artystów ŁAD, rok później została asystentem farbiarstwa w Pracowni Tkaniny Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1929 została zaangażowana do grupy organizatorów ekspozycji ŁADu na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Po ukończeniu studiów rozpoczęła prace związane z odrodzeniem tkactwa ludowego w Sokółce i Janowie Podlaskim^[4], zbierała doświadczenie, które postanowiła wykorzystać tworząc przy tworzeniu tkanin artystycznych. W 1934 uczestniczyła na zlecenie Katedry Etnografii Uniwersytetu Wileńskiego w reaktywacji ośrodka tworzącego dywany grodzieńskie z użyciem tkaniny dwuosnowowej. Od 1935 kierowała kursami farbiarstwa roślinnego w Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej i w Szkole Przemysłu we Lwowie.

Podczas II wojny światowej prowadziła warsztat tkacki w Zalesiu Górnym.

Od 1945 współpracowała z Wydziałem Wytwórczości Ministerstwa Przemysłu Lekkiego oraz z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji, równocześnie ponownie nawiązała współpracę z tkaczkami z okolic Białegostoku^[5]. W 1946 została zastępcą profesora i wykładowcą w Katedrze Tkaniny Artystycznej Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i pełniła tę funkcję do 1961. W 1948 zaangażowała się w utworzenie ośrodka tkackiego w Janowie k. Sokółki, dwa lata później dzięki jej kursom tkaczki z okolic Białegostoku zaczęły tworzyć nowy typ dywanów sokólskich w oparciu o tkaninę podwójną^[6]. W 1956 została profesorem nadzwyczajnym na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, trzy lata później była współautorką książki „Tkanina polska”. Ostatnim projektem artystki była seria wzorów z motywami ludowymi stworzona w 1968 dla Instytutu Wzornictwa Przemysłowego.

Była członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków.

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (dwukrotnie: 10 listopada 1928^[7], 19 lipca 1955^[8])
Złoty Krzyż Zasługi (15 lipca 1954)^[9]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1946)
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1966)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Wystawa "Eleonora Plutyńska. W poszukiwaniu zaginionych splotów" [online], Niepodległa - stulecie odzyskania niepodległości [dostęp 2021-06-06] (pol.).
↑ MagdalenaM. Stopa MagdalenaM., ZofiaZ. Stopa ZofiaZ., Eleonora Plutyńska - W poszukiwaniu zaginionych splotów, Dziecinne: Fundacja OKOLICA, 2019, s. 3-4, ISBN 978-83-954673-0-1, OCLC 1135396835 [dostęp 2021-06-06] .
↑ Eleonora Plutyńska: w poszukiwaniu zaginionych splotów – Heliotrop Vintage [online] [dostęp 2021-06-06] (pol.).
↑ Podlasie - Tkactwo dwuosnowowe, Regionalna Encyklopedia Kultury Ludowej. [dostęp 2013-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-09)].
↑ Martyna Tochwin, Niedoścignione tkaniny Eleonory, Poranny.pl 9 kwietnia 2007
↑ Zielone Wrota, Tkanina dwuosnowowa. [dostęp 2013-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-22)].
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu opieki społecznej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Katarzyna Biłas, Z dziedzictwa wyprowadzić dalsze twórcze ciągi - kolekcja tkaniny podwójnej w zbiorach Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. muzeumwlokiennictwa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-13)].
Plutyńska Eleonora, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2013-03-28] .
Słownik projektantów polskich, Instytut Wzornictwa Przemysłowego - Lucjan Kintopf

[1] Wystawa "Eleonora Plutyńska. W poszukiwaniu zaginionych splotów" [online], Niepodległa - stulecie odzyskania niepodległości [dostęp 2021-06-06] (pol.).

[2] MagdalenaM. Stopa MagdalenaM., ZofiaZ. Stopa ZofiaZ., Eleonora Plutyńska - W poszukiwaniu zaginionych splotów, Dziecinne: Fundacja OKOLICA, 2019, s. 3-4, ISBN 978-83-954673-0-1, OCLC 1135396835 [dostęp 2021-06-06] .

[3] Eleonora Plutyńska: w poszukiwaniu zaginionych splotów – Heliotrop Vintage [online] [dostęp 2021-06-06] (pol.).

[4] Podlasie - Tkactwo dwuosnowowe, Regionalna Encyklopedia Kultury Ludowej. [dostęp 2013-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-09)].

[5] Martyna Tochwin, Niedoścignione tkaniny Eleonory, Poranny.pl 9 kwietnia 2007

[6] Zielone Wrota, Tkanina dwuosnowowa. [dostęp 2013-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-22)].

[7] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu opieki społecznej”.

[8] M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[9] M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]