Dzwonkówka szaroniebieskawa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka szaroniebieskawa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zerbst): 97 (1871) | |
Dzwonkówka szaroniebieskawa (Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus griseocyaneus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Paul Kummer w 1871 r.[1]
- Agaricus griseocyaneus Fr. 1821
- Entoloma griseocyaneum var. glyciosmus Esteve-Rav. & A. Ortega 1999
- Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm. 1871 var. griseocyaneum
- Entoloma griseocyaneum var. nudipes (J. Favre) Bon & Cheype 1987
- Entoloma griseocyaneum var. nudipes (J. Favre) E. Horak 1993
- Entoloma griseocyaneum var. rhodocephalum Maire 1933
- Hyporrhodius griseocyaneus (Fr.) J. Schröt. 1889
- Leptonia griseocyanea (Fr.) P.D. Orton 1960
- Rhodophyllus griseocyaneus (Fr.) Quél. 1886
- Rhodophyllus griseocyaneus (Fr.) Quél. 1886 var. griseocyaneus
- Rhodophyllus griseocyaneus var. nudipes J. Favre 1955
Nazwę zwyczajową zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1,5-5 cm, początkowo stożkowaty lub półkulisty, z wiekiem niewiele tylko wypłaszczający się. Brzeg początkowo podwinięty, potem wyprostowany. Jest niehigrofaniczny, w stanie wilgotnym nieprzeźroczysty. Powierzchnia młodych owocników włóknista, blado żółto-brązowa z różowym odcieniem, lub w kolorze od sepii do czerwonobrązowego, u starszych pokryta delikatnymi, przylegającymi łuseczkami, czasem z mikrokrystalicznymi cząstkami[4].
W liczbie 20-30, z międzyblaszkami (l = 3–7), rzadkie, zwykle grube, głęboko wykrojone do prawie wolnych. Początkowo kremowobiałe, potem różowe. Ostrza gładkie, tej samej barwy[4].
Wysokość 2–6 cm, grubość 1,5–5 mm, walcowaty lub spłaszczony, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia niebieska, niebiesko-szara do fioletowej, gęsto pokryta białymi włókienkami, często z żółtym odcieniem u podstawy[4].
Mięsisty, pod powierzchnią skórki o tej samej barwie co powierzchnia kapelusza, wewnątrz biały. Bez zapachu i bez smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki nieregularnie wielokątne, w widoku z boku z dwuścienną podstawą. Mają wymiary 9,0–13,5 × 6,5–8,0 (–9,0) μm. Podstawki 35-52 × 9–13,5 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Cystyd brak. Skórka kapelusza zbudowana z szeroko maczugowatych do elipsoidalnych strzępek o szerokości do 40 μm. W strzępkach skórki wewnątrzkomórkowy brązowy pigment. W skórce i tramie błyszczące granulki. Brak sprzążek[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka szaroniebieskawa w Europie jest szeroko rozpowszechniona – występuje od Hiszpanii po północne rejony Półwyspu Skandynawskiego, także w Anglii i Irlandii. Brak jej na Islandii oraz w Europie Wschodniej. Poza Europą podano jej występowanie tylko w stanie Vermont w USA[5]. Jest bardzo rzadka[4]. Na terenie Polski do 2003 r. podano 3 stanowiska (Puszcza Kampinoska 1974, Puszcza Augustowska 1967 i Międzyrzec Podlaski 1900). Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Holandii, Norwegii, Szwecji[3].
Występuje pojedynczo lub w małych grupach na słabo nawożonych, półnaturalnych obszarach trawiastych, na kwaśnych i obojętnych glebach od lipca do października[4]. W Polsce stanowiska znajdowały się na polanach leśnych[3].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Dzwonkówka błyszcząca (Entoloma lividocyanulum). Odróżnia się brakiem żłobień na kapeluszu i pępkowatym wklęśnięciem na jego środku. Dzwonkówka szaroniebieskawa nie ma takiego wklęśnięcia nigdy, nawet u starszych owocników w czasie wilgotnej pogody[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-13]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1988, 1:1-192
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-12-13].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.