Franciszek Fronczak

Franciszek Eustachy Fronczak

Data i miejsce urodzenia	20 października 1874 Buffalo, Nowy Jork, USA
Data i miejsce śmierci	12 września 1955 Buffalo, Nowy Jork, USA
Miejsce spoczynku	Saint Stanislaus Roman Catholic Cemetery, Cheektowaga, Erie County, New York, USA
Zawód, zajęcie	lekarz, prawnik
Narodowość	polska

Komitet Narodowy Polski w Paryżu 1918. Siedzą od lewej: Maurycy Zamoyski, Roman Dmowski, Erazm Piltz, stoją Stanisław Kozicki, Jan Emanuel Rozwadowski, Konstanty Skirmunt, Franciszek Fronczak, Władysław Sobański, Marian Seyda, Józef Wielowieyski

Franciszek Eustachy Fronczak (ur. 20 października 1874 w Buffalo, zm. 12 września 1955 tamże) – polski lekarz i prawnik, działacz organizacji Polonii w Stanach Zjednoczonych, członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu (1918-1919), w 1946 urzędnik UNRRA d.s nadzoru warunków sanitarnych w Polsce.

Życiorys

W 1897 ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Stanu Nowy Jork w Buffalo, w 1899 studia prawnicze na tej samej uczelni.

W 1894 zorganizował Klub Młodzieży Polskiej, w 1898 stanął na czele komitetu walczącego o wprowadzenie języka polskiego w tych szkołach publicznych, do których uczęszczały polskie dzieci. W 1905 założył Stowarzyszenie Polskich Lekarzy. W latach 1907-1946 komisarz zdrowia w Buffalo. Był inicjatorem wielu instytucji dobroczynnych; dbał o stan zdrowia i higieny skupisk polonijnych; czynił starania o równouprawnienie Amerykanów pochodzenia polskiego w życiu kościelnym, społecznym i gospodarczym.

W czasie I wojny światowej wraz z Ignacym Paderewskim utworzył w 1914 w Chicago Polski Centralny Komitet Ratunkowy (PCKR), zajmujący się początkowo pomocą humanitarną dla ludności polskiej na obszarze ziem polskich objętych działaniami wojennymi. W 1916 organ kierowniczy PCKR został przekształcony w Wydział Narodowy, który dążył do scentralizowania działań na rzecz narodowo-demokratycznego programu walki o niepodległość Polski. Wydział Narodowy Polskiego Centralnego Komitetu Ratunkowego uchwałą z 20 września 1917 uznał polityczne zwierzchnictwo Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Przedstawicielem KNP w USA został Ignacy Paderewski (członek KNP od chwili jego powołania 15 sierpnia 1917), natomiast przedstawicielem Wydziału Narodowego PCKR z Chicago, stałe uczestniczącym w pracach Komitetu Narodowego Polskiego, został Franciszek Fronczak, przyjęty na członka KNP formalnie w grudniu 1917. Do Paryża przyjechał w maju 1918, uczestnicząc w pracach Komitetu do jego rozwiązania 15 kwietnia 1919.

W okresie międzywojennym Franciszek Fronczak reprezentował USA na wielu międzynarodowych konwencjach medycznych. W 1946 mianowany na przedstawiciela United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA) d.s nadzoru warunków sanitarnych w Polsce.

Członek wielu organizacji polonijnych. Doktor honoris causa Uniwersytetu Stanu Nowy Jork w Buffalo, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego (1946).

Kolekcja archiwaliów Franciszka Fronczaka znajduje się w E.H. Butler Library w Buffalo State College jako The Fronczak Room Collections. Zawiera jego rękopisy, dokumenty osobiste i pamiątki.

Prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski mianował go pośmiertnie na stopień generała brygady.

Bibliografia, linki

• Stefan Dembiński: Lista Oficerów Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie według awansów dokonanych zarządzeniami Prezydenta Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem rodzajów broni i służb. [w:] Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie [on-line]. 1969-06-30. [dostęp 2019-02-16].
• Francis Bolek, Who's Who in Polish America, A biographical dictionary of Polish-American leaders and distinguished Poles resident in the Americas. 3rd edition. Wyd. Harbinger House New York 1943
• Marek Jabłonowski, Z badań nad dziejami Komitetu Narodowego Polskiego w: Społeczeństwo i Polityka nr 4(17)/2008, Pułtusk, Wyd. Akademia Humanistyczna imienia Aleksandra Gieysztora, ISSN 1733-8050, s.28-58.
• Dr Francis Eustachy Fronczak
• Fronczak Franciszek, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-05-02] .