Gołąbek opuchły
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek opuchły |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula veternosa Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 354 (1838) [1836-1838] | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Gołąbek opuchły (Russula veternosa Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1838 r. Elias Fries i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Ma 9 synonimów[2]. Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 4,5–8 cm, kruchy, najpierw wypukły, potem rozpłaszczający się i często wklęsły. Brzeg tępy i równy, u starszych okazów karbowano-gruzełkowaty. Dominują dwie barwy powierzchni: różowa na brzegu i ochrowa w środku, ale czasami ma brzeg ochrowowiśniowy, czerwonawy lub brązowy, a środek kremowy, brudnoochrowy, czasem z zielonkawym odcieniem, rzadko bywa jednobarwny. Skórka lepka, w stanie suchym nie błyszcząca, dająca się częściowo oderwać[4].
Cienkie, gęste, początkowo przyrośnięte, potem wolne lub nieco zbiegające, wąskie, równe, nieco rozwidlone, przy brzegu kapelusza tępe, początkowo białawe, potem jasnoochrowe, czasami ze słabym, pomarańczowym odcieniem[4].
Wysokość 2–5,5 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty lub nieco szerszy u podstawy, początkowo pełny, potem watowaty, na koniec pusty. Powierzchnia matowa, u starszych okazów nieco żebrowana, biała[4].
U młodych okazów jędrny, u starszych kruchy i miękki, biały. Zapach słaby, u starszych okazów nieco miodowy, smak ostry[4].
Jasnożółty[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 33–45 × 10–14 µm. Bazydiospory 7–10 × 7–9 µm, jajowate, niezupełnie amyloidalne, pokryte kolczastymi brodawkami o średniej wielkości i drobno punktowane, często niezupełnie amyloidalne z podobnie nie zawsze amyloidalną łysinką. Cystydy 50–100 × 8–10 µm wrzecionowate, tępe lub z kończykiem, w sulfowanilinie błękitniejące. W skórce są liczne dermatocystydy[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest tu szeroko rozprzestrzeniony[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 10 stanowisk[3], w późniejszych latach podano następne[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy występujący głównie w dużych lasach bukowych[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-03-27] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-03-27] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 616, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 176–177, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Występowanie Russula veternosa na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-03-27] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-03-27] (pol.).