Gród Jarosława

Zamek w Kijowie, pierwsza lokalizacja Grodu Jarosława i Włodzimierza Wielkiego

Obronny książęcy dwór Kiow i okolice (widoczny S. Sophie i Pieczary znajdują się obecnie w granicach miasta Kijowa) na mapie Tractus Borysthenis Vulgo Dniepr at Niepr dicti. Jana Janssona, Amsterdam, 1663
Państwo	Ukraina
Miejscowość	Kijów (w XI w, Känugard)
Adres	Góra Zamkowa
Styl architektoniczny	garðr, gród wczesnośredniowieczny
Inwestor	Jarosław I Mądry
Rozpoczęcie budowy	XI w.
Ukończenie budowy	1037
Ważniejsze przebudowy	1151
Zniszczono	1241
Pierwszy właściciel	Włodzimierz I Wielki
Kolejni właściciele	wojewodowie kijowscy
Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Kijowie, pierwsza lokalizacja Grodu Jarosława i Włodzimierza Wielkiego
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego Zamek w Kijowie, pierwsza lokalizacja Grodu Jarosława i Włodzimierza Wielkiego
Położenie na mapie Kijowa Zamek w Kijowie, pierwsza lokalizacja Grodu Jarosława i Włodzimierza Wielkiego
50°26′54″N 30°30′47″E

Gród Jarosława (ukr. город Ярослава Мудрого; norm. Känugard) – najpotężniejszy wczesnośredniowieczny gród (garðr) Rusi (Gardariki) należący do umocnień Kijowa, zbudowany przez Jarosława Mądrego (norm. Konug Jarisleif). Jarosław powiększył istniejący wcześniej Gród Włodzimierza Wielkiego wznosząc nowe wały i budując Złotą Bramę (Wielką), przez którą wjeżdżał król Chrobry do Kijowa.

Były to mieszczące się w obrębie starszego grodu obwarowania zespołu pałacowo-świątynnego, z drugiej ćwierci XI w. Potrójny wał z ziemi i kamienia wznosił się do wysokości 16 m. Konstrukcja posiadała kilka potężnych baszt-bram: Żydowską-Lwowską (od strony północnej), Lacką (od południa), Złotą (od zachodu). Ściany grodu wiązały się z potężnymi budowlami kilku cerkwi. Gród Kijów za panowania księcia Jarosława staje się znacznie większym od grodu jego ojca Włodzimierza, i obejmuje około 60 ha powierzchni. Dzięki tym umocnieniom Kijów stał się najpotężniejszą twierdzą obronną na Rusi, zabezpieczającą miasto przed Pieczyngami, a księcia Jarosława przed konkurentami do tronu, oraz własnymi braćmi. W 1019 Jarosław powtórnie objął tron kijowski oraz dokonał na Polakach wyprawy odwetowej w 1031 odzyskując dla Rusi Grody Czerwieńskie, oraz uprowadzając nad Roś i Dniepr ludność lacką.

Wewnątrz wałów znalazła się m.in. Kreszczata Dolina z dzielnicą targowo-rzemieślniczą na Padole. Osada Padół nad Dnieprem zamieszkana była przez obcą etnicznie ludność m.in. Chazarów, Żydów, Ormian, Greków a nawet Polaków i Niemców, głównym zajęciem tych grup ludnościowych zamieszkujących Padół kijowski było rzemiosło i handel.

Pod koniec roku 1240 podczas oblężenia Kijowa przez Mongołów pod wodzą Batu-chana gród uległ zniszczeniu. Całe natarcie mongolsko-tatarskie skupiło się na Lackiej bramie, która nie wytrzymała uderzenia. Podobnie było w roku 1151 w czasie szturmu Suzdalczyków, oraz 1203, walki były tu najcięższe i najkrwawsze. Po zniszczeniu miasta przez Mongołów, dawny Gród Jarosława nie odzyskał już dawnej świetności i centrum gospodarcze przeniosło się do położonej nad rzeką dzielnicy Padół, która uniknęła zniszczenia.

Od strony północnej po zdobyciu Kijowa przez Litwinów w XIV wieku zbudowano zamek kijowski.

Ruiny bram grodu Jarosława widoczne były do przebudowy dzielnicy w roku 1832. W miejscu bram stoją obecnie zrekonstruowane pomniki Złotej i Lackiej bramy.