Grodzisko (województwo śląskie)

Grodzisko

wieś
Kościół Św. Apostołów Piotra i Pawła
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	kłobucki
Gmina	Wręczyca Wielka
Liczba ludności (2022)	817
Strefa numeracyjna	34
Kod pocztowy	42-130
Tablice rejestracyjne	SKL
SIMC	0147157
Położenie na mapie gminy Wręczyca Wielka Grodzisko
Położenie na mapie Polski Grodzisko
Położenie na mapie województwa śląskiego Grodzisko
Położenie na mapie powiatu kłobuckiego Grodzisko
50°51′52″N 18°57′01″E

Grodzisko – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie kłobuckim, w gminie Wręczyca Wielka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.

Przez wieś rzepływa rzeka Czarna Oksza (Kocinka), która wpada do Liswarty.

Historia

Fragment grodziska z widoczną fosą

W czasach wczesnego średniowiecza teren Grodziska, jak i całej gminy Wręczyca Wielka, pokrywały lasy. Pierwszym dowodem na istnienie osady są pozostałości grodu łowczego książąt krakowskich z XI wieku, o pierścieniowej strukturze, wokół którego, jak i po obu stronach rzeki Czarnej Okszy, ukształtowała się wieś. Od grodu wywodzi się dzisiejsza nazwa miejscowości Grodzisko. Obecnie na pozostałościach grodu istnieje rezerwat przyrody Zamczysko, gdzie znajdują się 200-letnie dęby porastające zachowane fosy i wały obronne. Dobrze zachował się podkowiasty wał zewnętrzny wokół głębokiej fosy i wał wewnętrzny o konstrukcji drewniano-ziemnej, otaczający okrągły majdan wczesnośredniowiecznego grodziska. Legendy i przekazy sugerują, że Grodzisko spłonęło w XII wieku na skutek uderzenia pioruna. Obecnie rezerwat terytorialnie należy do miejscowości Grodzisko.

Osadnictwo wokół terenów miejscowości kształtowało się w procesie wielkiej kolonizacji w okresie XIII-XVI w. W dokumencie wystawionym 27 grudnia 1383 r. w Oleśnie przez Władysława Opolczyka istnieje wzmianka, że wsie Wręczyca, Grodzisko i Szarlejka należały do zamku krzepickiego i stanowiły jego uposażenie. W wieku XVIII utworzono starostwo kłobuckie, w skład którego weszło m.in. Grodzisko. Pod koniec XVIII wieku nastąpiło wiele zmian terytorialnych związanych z okresem rozbiorowym. W okresie Sejmu Czteroletniego Grodzisko weszło w skład powiatu lelowskiego w województwie Krakowskim, po trzecim rozbiorze Polski znalazło się w zaborze pruskim, w 1807 r. należało do terenu Księstwa Warszawskiego a po jego upadku w 1815 r. do Królestwa Polskiego. Od tej pory, aż do odzyskania niepodległości, Grodzisko znajdowało się pod zaborem rosyjskim.

Znaczącym wydarzeniem w historii Grodziska była epidemia cholery w XVIII wieku, która spowodowała śmierć prawie połowy ludności wsi. Na miejscu pochówku ofiar epidemii, na brzegu lasu przy drodze wojewódzkiej nr 492 w kierunku Kłobucka, znajduje się mogiła „Trzy krzyże” upamiętniająca to wydarzenie.

Na terenie wsi już w XIX wieku działała cegielnia. W wieku XIX w okolicach miejscowości Wręczyca, Grodzisko i Pierzchno na okolicznych rzekach na skutek spiętrzenia wody stworzono stawy hodowlane na potrzeby klasztoru jasnogórskiego i kłobuckiego. Ślady grobli przetrwały do dziś.

Przed II wojną światową na terenie Grodziska istniał duży majątek ziemski, który po wojnie został rozparcelowany, a zabudowania przeznaczono na magazyny Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”.

Grodzisko leży w Częstochowskim Obszarze Rudonośnym. Funkcjonowała tu kopalnia rudy żelaza "Grodzisko".

Oświata

W 1927 roku z inicjatywy Polskiego Stronnictwa Ludowego i jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej powstała Szkoła Podstawowa. W latach 90. zapadła decyzja o jej likwidacji, jednak mieszkańcy wsi postanowili utrzymać placówkę i założyli Stowarzyszenie na Rzecz Krzewienia Kultury i Oświaty Wsi Grodzisko, które prowadzi szkołę.

Parafia

Przed rozpoczęciem budowy kościoła w roku 1997 miejscowość należała do parafii pod wezwaniem św. Marcina w Kłobucku. W roku 1946 w kaplicy stworzonej w podworskim spichlerzu chmielowym księża z Kłobucka odprawiali msze święte w niedziele i święta.

Od roku 2001 istnieje parafia pod wezwaniem Apostołów Piotra i Pawła, należąca do Dekanatu Kłobuck.

OSP Grodzisko

Pierwszą organizacją w historii wsi była jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, która powstała w 1922 roku. Budowę remizy rozpoczęto w roku 1936 lecz na skutek działań wojennych pierwszy budynek powstał dopiero w roku 1955. Na początku lat osiemdziesiątych oddano do użytku budynek piętrowy.