Grzebień (przedmiot)
Grzebień – przyrząd służący do układania włosów, narzędzie fryzjerskie, mający postać rączki z wystającym w jednej płaszczyźnie szeregiem sprężystych kolców w bardzo bliskiej od siebie odległości.
Wytwarzane z: tworzyw sztucznych, kauczuku, silikonu, włókien węglowych, rogu, metalu, aluminium, drewna z żywicami epoksydowymi, twardej gumy, szylkretu, kości słoniowej[1]. Grzebień jest jednym z najstarszych przyrządów toaletowych ludzkości[2]. Był także stosowany jako element ozdobny do podpinania fryzury lub ozdoby włosów. W modzie bidermeierowkiej szczególnie popularne były grzebienie szylkretowe wycinane we wzory wpinane w wysokie koki[2].
Współcześnie zwykle wykonywany z tworzywa sztucznego. Do zastosowań we fryzjerstwie, wykonywane z materiałów nieelektryzujących się.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Najstarszy grzebień wykonany ze zwierzęcej kości został znaleziony na terenach Skandynawii, datowany jest na 8 tysięcy lat p.n.e.[3]. W najstarszych grobach kultur starożytnych zwykle znajdujemy ozdobne spinki, wisiory i właśnie grzebienie. Na terenie Polski najstarsze grzebienie pochodzą z zespołów grobowych z I wieku. Wykonywane były z kości, rogów i drewna[3]. Wśród odkryć archeologicznych znajdują się grzebienie jednostronne i dwustronne[2], jednopłytkowe, wykonane z jednego kawałka rogu lub kości, jak i trójwarstwowe, gdzie między dwiema płytkami, które stanowiły uchwyt, umocowane są uzębione płytki. Wszystkie części spajano nitami żelaznymi lub brązowymi[4]. Powyżej linii zębów przyozdabiano je płaskorzeźbami przedstawiającymi wizerunki zwierząt, kamieniami szlachetnymi, perłami, rycinami ze scenami mitologicznymi itp.[3][2]. Grzebień dwurzędowy znaleziony na terenie opactwa benedyktynow w Tyńcu z okresu wczesnego średniowiecza, który można zobaczyć w muzeum archeologicznym w Krakowie jest ozdobiony charakterystycznymi kółkami z otworkiem w środku[5]. Grzebień został znaleziony także na terenie dawnego grodu na Górze Lecha w Gnieźnie[6].
Oprócz funkcji toaletowych grzebień pełnił też inne funkcje – używano go do zbierania płodów rolnych, czesania lnu, łowienia ryb, zdobienia ceramiki[3]. Prawdopodobnie pełnił też funkcję magiczną. W 2017 roku na terenie obecnego Izraela odnaleziono dwurzędowy grzebień z kości słoniowej. W 2022 roku odczytano inskrypcję na nim: „Niech ta kość wytępi wszy z włosów i brody!”, które jest magicznym zaklęciem przy walce z wszami. Napis powstał około 3700 lat temu[7]
Grzebień z tworzywa sztucznego pierwszy wyprodukował w brytyjskiej fabryce przedmiotow codziennego użytku Alexander Parkes (1813-1890) w XIX wieku[3].
Typy grzebieni[edytuj | edytuj kod]
- grzebień do rozczesywania włosów[8]
- grzebień do wyczesywania zabrudzeń[8]
- grzebień do wyciskania fal z włosów[8]
- grzebień do strzyżenia fryzur jeż[8]
- grzebień do rozjaśniania i farbowania[8]
- grzebień do czesania koka[8]
- grzebień do tapirowania[8]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Zuzanny Sumirskiej, Stylizacja, Warszawa, PPHU Suzi, 2004, s.78 ISBN 978-83-917698-5-0
- ↑ a b c d Sztuka świata. T. 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s.237 ISBN 978-83-213-4726-4
- ↑ a b c d e Maciej Baczak, Sławomir Łotysz, Dariusz Machla: 1000 wynalazków, czyli historia ludzkiej pomysłowości. Bielsko Biała: Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 10, ISBN 978-83-8172-554-5
- ↑ Aldona Chmielowska: [https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Acta_Archaeologica_Lodziensia/Acta_Archaeologica_Lodziensia-r1971-t-n20/Acta_Archaeologica_Lodziensia-r1971-t-n20-s7-160/Acta_Archaeologica_Lodziensia-r1971-t-n20-s7-160.pdf Grzebienie starożytne i średniowieczne z ziem polskich]. bazhum.muzhp.pl. [dostęp 2022-10-28].
- ↑ Grzebień kościany. ma.krakow.pl. [dostęp 2022-10-28].
- ↑ Grzebień, Gniezno, wczesne średniowiecze. muzeumgniezno.pl. [dostęp 2022-10-28].
- ↑ Aleksandra Zaprutko-Janicka: "Niech ta kość wytępi wszy z włosów i brody!" Niezwykłe znalezisko sprzed czterech tysięcy lat. Czy to magia?. fakt.pl. [dostęp 2022-11-11].
- ↑ a b c d e f g Praca zbiorowa pod redakcją Zuzanny Sumirskiej, Nowoczesne fryzjerstwo, Warszawa, PPHU Suzi, 2010, s.50 ISBN 978-83-928820-0-8