Helena Sikorska (1888–1972)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej | |
| Okres |
od 16 grudnia 1922 |
| Małżonek | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Małżonka premiera Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie | |
| Okres |
od 30 września 1939 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Helena Sikorska z domu Zubczewska (ur. 2 lutego 1888 w Terespolu, zm. 1 lutego 1972 w Leatherhead) – polska działaczka społeczna, żona premiera RP gen. Władysława Sikorskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się 2 lutego 1888 w Terespolu[1]. W dzieciństwie została adoptowana przez osiadłych w Zakopanem Olgę i Juliana Zubczewskiego, który był dyrektorem[2][3] seminariów nauczycielskich w Tarnopolu[4], Rzeszowie[2][3]. Jej przyrodnim bratem był rtm. Stefan Zubczewski (ur. 1893)[5][6]. W 1898 u Zubczewskich zamieszkał uczeń I klasy Władysław Sikorski. W 1899 wszyscy przenieśli się do Lwowa[7], gdzie J. Zubczewski został dyrektorem Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego we Lwowie[2].
W 1909 Władysław Sikorski podjął pracę w departamencie budowli wodnych Namiestnictwa we Lwowie[8]. W tym samym roku oboje wzięli ślub[9]. 2 marca 1912 urodziło się ich jedyne dziecko – córka Zofia[10]. W okresie od 16 grudnia 1922 do 26 maja 1923 i od 30 września 1939 do 4 lipca 1943 Sikorski sprawował funkcję premiera.
Po zakończeniu II wojny światowej Helena Sikorska pozostała na emigracji, ale nie brała udziału w życiu politycznym, tylko zajmowała się działalnością społeczną. Była m.in. honorowym członkiem Związku Polek w Ameryce. Po wojnie przekazała dokumenty i pamiątki po mężu nowo powstałemu Instytutowi Polskiemu i muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
W czerwcu 1963 trwały przygotowywania do obchodów 20. rocznicy śmierci gen. Sikorskiego. Kiedy prasa w Londynie zamieściła program uroczystości, Helena Sikorska wystosowała list do gen. Władysława Andersa, w którym stwierdziła, że nie życzy sobie, aby składał kwiaty i przemawiał nad grobem jej męża, gdyż jej zdaniem przyczynił się on do śmierci Sikorskiego[11].
Śmierć i pogrzeb[edytuj | edytuj kod]
Helena Sikorska zmarła 1 lutego 1972 w Leatherhead[12]. Pierwotnie tam została pochowana[12]. Chciała być pochowana u boku rodziców w Zakopanem. Ostatnią wolę Sikorskiej spełnił jej szwagier – major Marceli Kycia, który mieszkał w Londynie. Dzięki przychylności władz PRL i pomocy szefa URM-u Janusza Wieczorka[13], Marceli Kycia mógł przyjechać z prochami Heleny Sikorskiej do Polski. Służba Bezpieczeństwa, wiedząc, że na uroczystościach mają pojawić się delegacje z kraju i emigracji, obawiała się przerodzenia się pogrzebu w demonstrację polityczną, dlatego kontrolowała zarówno przygotowania, jak i sam przebieg pogrzebu. 7 lipca 1972 opracowano szczegółowy plan operacji: w razie potrzeby przemówienia miały być nagrywane na taśmach magnetofonowych, a zdjęcia fotograficzne miały udokumentować przemarsz konduktu i uroczystości. SB obawiały się ewentualnego przemówienia sufragana krakowskiego Juliana Groblickiego. Prochy Heleny Sikorskiej zostały pochowane w sobotę 8 lipca 1972 w grobowcu rodzinnym Juliana i Olgi Zubczewskich na Nowym Cmentarzu w Zakopanem[2][14]. W uroczystościach żałobnych uczestniczyło trzech biskupów, a ze strony władz cywilnych brał udział przewodniczący Prezydium MRN, Lech Bafla[13]. Nad grobem przemawiał m.in. gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz[13][15]. W późniejszych latach w grobowcu Sikorskich (kw. M1-7-8)[16]spoczął także mjr Marceli Kycia[14].
Helena Sikorska w filmie[edytuj | edytuj kod]
W filmie Katastrofa w Gibraltarze (1984) w reżyserii Bohdana Poręby w roli Heleny Sikorskiej wystąpiła Teresa Lipowska[17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W. Korpalska, Władysław Eugeniusz Sikorski. Biografia polityczna, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, s. 16.
- ↑ a b c d Sikorskich Republika Pl. Helena Zubczewska-Sikorska - żona generała. sikorskich.republika.pl. [dostęp 2016-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)].
- ↑ a b Jerzy Majka: Generał Władysław Sikorski. loustrzyki.edu.pl. s. 2. [dostęp 2016-05-22].
- ↑ Władysław Zajączkowski: C. K. Szkoła Politechniczna we Lwowie. Rys historyczny jej założenia i rozwoju, tudzież stan jej obecny. Lwów : nakładem Szkoły Politechnicznej, 1894, s. 284.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934, s. 727.
- ↑ Utwór Janusza Szubera pt. 69/17, zob. Janusz Szuber: Powiedzieć. Cokolwiek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011, s. 66-67. ISBN 978-83-08-04582-4.
- ↑ W. Korpalska: Władysław Eugeniusz Sikorski. Biografia polityczna. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, s. 15-16.
- ↑ P. Wróbel, Władysław Sikorski, premier Rzeczypospolitej 16 XII 1922 - 26 V 1923 w: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Chojnowski, Wrocław-Warszawa-Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, s. 188.
- ↑ Jerzy Majka: Generał Władysław Sikorski. loustrzyki.edu.pl. s. 4. [dostęp 2016-05-22].
- ↑ W. Korpalska, Władysław Eugeniusz Sikorski. Biografia polityczna, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, s. 27.
- ↑ D. Baliszewski, Zbrodnia bez zbrodniarza, "Wprost" 26/2007 (1279)
- ↑ a b Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 22, s. 109-118, Czerwiec 1972. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ a b c O lwowianach, Lwowie, Małopolsce Wsch. i Wołyniu. Pogrzeb Helena Sikorskiej. „Biuletyn”. Nr 23, s. 58, Grudzień 1972. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ a b Helena Sikorska. zakopane-parafia.grobonet.com. [dostęp 2021-05-12].
- ↑ P. Litka: Pogrzeb pod specjalnym nadzorem. Tygodnik Powszechny / tygodnik.onet.pl, 2009-07-07. [dostęp 2018-10-08].
- ↑ śp. Helena Sikorska
- ↑ Katastrofa w Gibraltarze w bazie filmpolski.pl
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcie Heleny Sikorskiej. sikorskich.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-19)]..
- Helena Sikorska, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-03-26].
