Helvella queletii

Helvella queletii

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	piestrzycowate
Rodzaj	piestrzyca
Gatunek	Helvella queletii
Nazwa systematyczna
Helvella queletii Bres. Revue Mycol., Toulouse 4(no. 16): 211 (1882)

Helvella queletii Bres. – gatunek grzybów z rodziny piestrzycowatych (Helvellaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Helvella, Helvellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1882 r. Giacomo Bresàdola. Johann Stangl w 1963 r. przeniósł go do rodzaju Paxina i na Index Fungorum jest pod nazwą Paxina queletii, jednak rodzaj ten według Index Fungorum jest synonimem rodzaju Helvella. Pozostałe synonimy:

• Acetabula queletii (Bres.) Benedix 1962
• Helvella queletii Bres. 1882
• Helvella queletii f. alba Tabarés & Rocabruna 2005
• Helvella queletii f. alba Calonge 2003
• Helvella queletii var. alpina R. Heim & L. Rémy 1932.

Morfologia

Owocnik

Składający się z kapelusza i trzonu. Kapelusz o średnicy 2–6 cm i o specyficznym kształcie prawie półkulistej korony, otwartej, rozciągniętej lub bocznie ściśniętej. Brzeg falisty, w młodości podwinięty, w stanie dojrzałym prosty. Płodna powierzchnia wewnętrzna (hymenialna) gładka, matowa, ciemnobrązowa, sterylna powierzchnia zewnętrzna jaśniejsza, szarobrązowa i delikatnie kutnerowata. Trzon o wysokości 1–5 cm, cylindryczny, smukły, kremowobiały, podłużnie bruzdowany wyraźnymi żebrami nie dochodzącymi do kapelusza. Miąższ cienki, kruchy, elastyczny, brązowo-biały. Ma nieprzyjemny zapach i słodkawy, nieprzyjemny smak.

Cechy mikroskopowe

Worki 8-zarodnikowe, jednorzędowe, cylindryczne, nieamyloidalne, o wymiarach do 240–300 × 14–18 µm. Parafizy maczugowate, brązowe, z drobnoziarnistą zawartością, o średnicy 7–8 µm na wierzchołku, z komórkami końcowymi o długości 89–144 µm. Zarodniki szeroko elipsoidalne, gładkie, delikatnie szorstkie, jednokomórkowe, szkliste, 17–21 × 11–13,5 µm. Ekscypulum utworzone ze szklistych do brązowych elementów, często ułożonych w pęczki, z maczugowatymi końcówkami i licznymi septami.

Gatunki podobne

Kształtem kapelusza odróżnia się od podobnych gatunków: piestrzycy zatokowatej (Helvella lacunosa) i piestrzycy pucharowatej (Helvella acetabulum). Helvella costifera ma podobny kolor, ale ma bardziej wydatne żebra na trzonie i na powierzchni kapelusza, oraz stosunkowo większy trzon. Helvella cupuliformis nigdy nie osiąga dużych rozmiarów, ma niepigmentowany trzon, bez wystających żeber nigdy nie dochodzących do podstawy kapelusza.

Występowanie i siedlisko

Helvella queletii znana jest w Ameryce Północnej i Europie. W Europie jest to gatunek szeroko rozprzestrzeniony; występuje od wybrzeży Morza Śródziemnego po Islandię i północne krańce Półwyspu Skandynawskiego. W 2006 r. M.A. Chmiel przytoczyła dwa stanowiska podane w piśmiennictwie naukowym na terenie Polski, w późniejszych latach podano wiele nowych jego stanowisk. Gatunek ma status rzadkiego (R) na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Aktualne i liczne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną.

Grzyb naziemny, prawdopodobnie mykoryzowy. Występuje w lasach liściastych, iglastych i mieszanych na glebie wapiennej lub ściółce.