Homo Faber: relacja

Homo Faber: relacja

Homo faber. Ein Bericht

Autor	Max Frisch
Typ utworu	powieść
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Niemcy
Język	niemiecki
Data wydania	1957
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1959
Wydawca	Czytelnik
Przekład	Irena Krzywicka
poprzednia Stiller następna Powiedzmy Gantenbein

Homo Faber: relacja (niem. Homo faber. Ein Bericht) – powieść Maksa Frischa napisana w 1956 roku, opublikowana w Polsce w roku 1959. Druga powieść należąca do trylogii Frischa traktującej o wyalienowaniu i niedostosowaniu jednostki, będąca jednocześnie nowoczesną wersją mitu o Edypie.

Książka wydawna była w Polsce kilkunastokrotnie, przez wydawnictwa Czytelnik, Interart, De Agostini, Muza oraz Świat Książki. Autorką przekładu do wszystkich w/w wydawnictw jest Irena Krzywicka.

Fabuła

Tytułowy Homo Faber (łac. człowiek wytwórca), Walter jest inżynierem (jego praca dyplomowa traktowała o demonie Maxwella) i pracuje dla UNESCO. Podczas podróży do Caracas spotyka Herberta. Podczas przypadkowej rozmowy podczas lotu okazuje się, że Walter i Joachim, brat Herberta, znali się w młodości. Faber postanawia zmienić trasę, aby się z nim spotkać. Gdy obaj mężczyźni docierają na plantację tytoniu w Gwatemali okazuje się, że Joachim popełnił samobójstwo.

Kilka tygodni później, Walter podczas rejsu z Nowego Jorku do Francji poznaje Elisabeth, młodą kobietę, która wzbudza jego fascynację. Podczas podróży rodzi się tylko niegroźny flirt, jednak po rejsie spotyka ją w Paryżu, oferując swoje towarzystwo. Razem postanawiają wybrać się samochodem do Włoch, a potem do Grecji, gdzie mieszka matka Elisabeth. Podczas jednej z ich rozmów okazuje się, że matka dziewczyny, Hanna, również jest znajomą Waltera z czasów młodości, a jej ojcem jest właśnie Walter.

Ostatniego dnia podróży, na plaży nieopodal Koryntu, Elisabeth zostaje ukąszona przez żmiję. Walterowi udaje się dowieźć ją do szpitala w Atenach. Tam spotyka Hannę, od której dowiaduje się, że Elisabeth była jego córką. Mimo że Elisabeth otrzymuje zastrzyk z surowicą, umiera.

Interpretacja

Jak pisze Grażyna Rompel-Kwiatkowska, Frisch zbudował powieść w oparciu o arystotelesowską definicję tragedii oraz tragedię Sofoklesa Król Edyp. W książce można znaleźć elementy tragedii antycznej, które również występują u Sofoklesa, jak:

• popełnienie czynu tragicznego – hamartia,
• zmiana kierunku biegu zdarzeń – peripeteja,
• wyjaśnienie tożsamości bohatera – anagnorismos (anagnoryzm),
• bolesne zdarzenia między bliskimi osobami wzbudzające u odbiorcy litość i trwogę jednocześnie prowadzące do katharsis,
• przywrócenie stanu równowagi – dike.

Podobieństwo Fabera i Edypa wynika również z podobieństwa losów (kazirodztwo, odkrywanie prawdy), miejsca akcji (Ateny, Korynt) oraz elementów świata przedstawionego, zaczerpniętych przez Frischa z tragedii Sofoklesa: wiara w nieomylność rozumu, głowa Meduzy, Mojry, Erynie, skorupy greckiej wazy itp.

Ekranizacja

Na podstawie powieści powstał film Homo Faber Volkera Schlöndorffa z Samem Shepardem i Julie Delpy w rolach głównych.