Hortensja (roślina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Hortensja
Ilustracja
Hortensja bukietowa
Systematyka[1][2]
Domena eukarionty
Królestwo rośliny
Podkrólestwo rośliny zielone
Nadgromada rośliny telomowe
Gromada rośliny naczyniowe
Podgromada rośliny nasienne
Nadklasa okrytonasienne
Klasa Magnoliopsida
Nadrząd astropodobne
Rząd dereniowce
Rodzina hortensjowate
Rodzaj hortensja
Nazwa systematyczna
Hydrangea L.
Sp. Pl. 397. 1753
Typ nomenklatoryczny

Hydrangea arborescens L.[3]

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Hortensja ogrodowa

Hortensja (Hydrangea L.) – rodzaj niewysokich krzewów z rodziny hortensjowatych. Obejmuje 78 gatunków[4]. Występują one w południowo-wschodniej Azji – od Indii po Japonię i Nową Gwineę oraz na kontynentach amerykańskich – we wschodniej i środkowej części USA, w Meksyku i Ameryce Środkowej, w północno-zachodniej części Ameryki Południowej oraz na południowym krańcu tego kontynentu[4]. W naturze rosną w lasach i na skalistych stokach, często wspinając się na drzewa i skały. Wiele gatunków rośnie wzdłuż wybrzeży. Kwiaty są owadopylne[5], rozwijają się zwykle latem, często po przekwitnieniu utrzymują się zaschnięte przez zimę[6].

Liczne gatunki i odmiany hortensji uprawiane są jako rośliny ozdobne, których walorem są zwłaszcza efektowne kwiaty sterylne. Inną ich zaletą jest to, że wśród roślin tych nie ma inwazyjnych – dziczejących z upraw i wnikających do ekosystemów poza ich naturalnymi zasięgami[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Hortensja dębolistna
Pokrój
Krzewy, niewielkie drzewa (do 6 m wysokości), pnącza do 30 m wysokości[5]. Różne części roślin bywają w różnym stopniu owłosione[8], włoski są pojedyncze lub rozwidlone[7]. Starsze pędy z korą łuszczącą się papierzasto, na przekroju często z szerokim, białym rdzeniem[6].
Liście
Zimozielone lub sezonowe, nakrzyżległe[6], czasem w okółkach po trzy[7]. Są pojedyncze, ogonkowe, bez przylistków, o blaszce eliptycznej, jajowatej do zaokrąglonej, rzadko klapowane, całobrzegie, drobno lub grubiej piłkowane[7][8].
Kwiaty
Zebrane w obfite (składające się ze 100–1000 kwiatów) kwiatostany wierzchotkowate, przybierające formę wiech i baldachów[7][8] – płaskich, wypukłych, stożkowatych do prawie kulistych[6]. Kwiaty są obupłciowe, u części gatunków na brzegu kwiatostanu występują także kwiaty sterylne (u wielu odmian występują tylko kwiaty sterylne)[7][6]. Kwiaty są białe, różowe, czerwone i niebieskie[6]. U części gatunków i odmian kwiaty są różowe w glebie obojętnej i zasadowej, a niebieskie w kwaśnej lub zawierającej jony glinu[5]. Działek kielicha jest 5, są one trwałe, rozpostarte lub odgięte, zwykle trójkątne i nagie. Płatki (drobne w kwiatach płodnych, bardzo okazałe w kwiatach sterylnych) są rozpostarte lub odgięte, zwykle jajowate lub eliptyczne. Pręcików jest 10. Słupek tworzony jest przez 2–4 owocolistków i zalążnia jest odpowiednio 2–4-komorowa. Szyjki słupka są trwałe, w liczbie 2–4, w różnym stopniu połączone[7]. Znamię jest umiejscowione szczytowo lub jest zbiegające wzdłuż szyjki[8].
Owoce
Twarde, skórzaste torebki[7] niewielkich rozmiarów[5], kulistawe do eliptycznych, w każdej komorze z 10–40 drobnymi, brązowymi nasionami[7][5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Hortensja kosmata
Hortensja szorstka
Hortensja piłkowana

Rodzaj należący do podrodziny Hydrangeoideae, rodziny hortensjowatych w rzędzie dereniowców[2]. Ujęcie taksonomiczne rodzaju jest bardzo zróżnicowane w różnych źródłach. Wyróżnianych jest w obrębie plemienia Hydrangeeae szereg rodzajów, co jednak czyni z rodzaju Hyndrangea takson polifiletyczny. Wobec pogmatwania podziałów i relacji filogenetycznych charakter monofiletyczny nadaje temu rodzajowi włączenie do niego wszystkich innych wyróżnianych w obrębie plemienia (m.in.: przywarka Schizophragma, Broussaisia, Decumaria, Dichroa, Pileostegia, Platycrater)[2][9].

Wykaz gatunków[4][6][10]

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne. Mają kuliste kwiatostany o barwie różowej, czerwonej lub niebieskawej. Zabarwienie kwiatostanów zależy od odczynu gleby. Kwitną od czerwca do września. Preferują kwaśną i wilgotną glebę. Wymagają miejsc osłoniętych od wiatru i okrycia na zimę. Rośliny te rozmnaża się przez sadzonki pędowe.

Do częściej uprawianych w Polsce należą[11]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-28] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. ↑ a b c d Hydrangea Gronov. ex L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-03].
  5. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 216. ISBN 0-333-73003-8.
  6. ↑ a b c d e f g Włodzimierz Seneta, Drzewa i krzewy liściaste. T. 3, Daboecia - Hyssopus, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 308-324, ISBN 83-01-12029-0, OCLC 749456050.
  7. ↑ a b c d e f g h i Craig C. Freeman: Hydrangea Linnaeus. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-11].
  8. ↑ a b c d Wei Zhaofen; Bruce Bartholomew: Hydrangea Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-11].
  9. ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 473-474. ISBN 978-1-842466346.
  10. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 136.
  11. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hortensja_(roślina)&oldid=65321481”