Ignacy Zelek

Ignacy Zelek
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1894 ; Turaszówka
Data i miejsce śmierci	12 maja 1961 ; Toruń
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
Dziedzina sztuki	Rzeźba
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ignacy Zelek (ur. 1 stycznia 1894 w Turaszówce^[1], zm. 12 maja 1961 w Toruniu^[2]) – polski rzeźbiarz.

Życiorys

Uczęszczał do Szkoły Ludowej w Gorlicach^[1]. W latach 1906–1908 przebywał wraz z rodziną w Bustenarii na Nizinie Wołoskiej w Rumunii, w rejonie zagłębia naftowego^[1]. Po powrocie w rodzinne strony uczył się w latach 1908–1912 w Cesarsko–Królewskiej Szkole Przemysłu Drzewnego w Kołomyi, gdzie był słuchaczem wydziału rzeźby. Następnie studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Konstantego Laszczki, gdzie od początku należał do wyróżniających się studentów^[1].

Podczas I wojny światowej zgłosił się jako ochotnik do 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich i służył w nim od 6 sierpnia 1914 do 15 marca 1917, awansując na plutonowego^[3]. Brał m.in. udział w walkach na froncie austriacko-rosyjskim^[4]. W 1916 przebywał w Pradze, gdzie uczęszczał jako ekstern do pracowni rzeźby monumentalnej Josefa Václava Myslbeka w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych^[1]^[4]. Po powrocie do Krakowa kontynuował przerwaną naukę na ASP^[1].

W 1920 zdecydował się na wyjazd do Torunia, tu poznał zamieszkałego również od niedawna w Toruniu rzeźbiarza Wojciecha Aleksandra Durka pochodzącego z Małopolski^[5]. Wspólnie z nim założył wkrótce pracownie „Rzeźba”, mieszczącą się przy ul. Sukienniczej 2^[6]^[7]. Obaj artyści należeli do założonej przez Juliana Fałata Konfraterni Artystów^[6]. W 1930 roku Zelek założył pracownię przy ul. Reja 6^[4].

Większość jego prac rzeźbiarskich została zniszczona w czasie II wojny światowej^[8]. Po 1945 przystąpił do toruńskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków^[9].

Zmarł 12 maja 1961^[2]. Został pochowany na cmentarzu św. Jerzego w Toruniu^[9].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Niepodległości (16 marca 1937)^[10] „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
Srebrny Krzyż Zasługi (27 maja 1938)^[11] „za zasługi na polu pracy społecznej”

Ważniejsze prace

Rzeźbiarski wystrój kościoła garnizonowego św. Katarzyny w Toruniu^[12]
Rzeźby niedźwiedzi przed gmachem Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu przy ul. Mickiewicza 9^[13]
Supraporta „Spragnionych napoić” z 1930, nad wejściem do budynku Ubezpieczalni Społecznej w Toruniu (ul. Uniwersytecka 17)^[14]
Rzeźby na Pomniku poległych 63. pułku piechoty w Toruniu (obecnie plac Pokoju Toruńskiego) (projekt architektoniczny Kazimierz Ulatowski; niezachowany)^[15]
Pomnik Stanisława Moniuszki w Grudziądzu^[4]
Ołtarz Matki Boskiej w kościele św. Ducha w Toruniu^[9]
Model pomnika ku czci pomordowanych w Łasinie (niezrealizowany pomimo zatwierdzenia projektu przez Ministerstwo Kultury i Sztuki)^[2]
Pomnik Adama Mickiewicza w Starogardzie Gdańskim (1956)^[9]

Pisma

Pozłotnictwo, Orędownik Diecezji Chełmińskiej, 1958, nr 8^[2]

Upamiętnienia

13 sierpnia 2021 na ścianie kamienicy przy ul. Sukienniczej 2 w Toruniu odsłonięto tablicę upamiętniającą Ignacego Zelka (dawna siedziba pracowni „Rzeźba”)^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Poklewski 1985 ↓, s. 177.
↑ ^a ^b ^c ^d Poklewski 1985 ↓, s. 181.
↑ Zelek Ignacy. wykaz.muzeumpilsudski.pl. [dostęp 2024-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-25)].
↑ ^a ^b ^c ^d Bełkot 1998 ↓, s. 258.
↑ Poklewski 1985 ↓, s. 177–178.
↑ ^a ^b Poklewski 1985 ↓, s. 178.
↑ ^a ^b Natalia Przytarska: Pamięci Ignacego Zelka. torun.pl, 2021-08-13. [dostęp 2024-02-25].
↑ Bełkot 1998 ↓, s. 258–259.
↑ ^a ^b ^c ^d Bełkot 1998 ↓, s. 259.
↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
↑ M.P. z 1938 r. nr 121, poz. 202 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
↑ Poklewski 1985 ↓, s. 138.
↑ Kluczwajd 2019 ↓, s. 90.
↑ Poklewski 1985 ↓, s. 178–179.
↑ Ziółkiewicz i Paczuski 2002 ↓, s. 12.

Bibliografia

Jan Bełkot: Zelek Ignacy. W: Krzysztof Mikulski (red.): Toruński Słownik Biograficzny. Cz. 1. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 1998.
Katarzyna Kluczwajd: Bydgoskie Przedmieście. Toruńskie przedmieścia sprzed lat. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2019. ISBN 978-83-7729-501-4.
Józef Poklewski: Ignacy Zelek (1894-1961), rzeźbiarz. W: Józef Poklewski (red.): Artyści w dawnym Toruniu. Warszawa-Poznań-Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
Antoni Ziółkiewicz, Adam Paczuski: Pomniki Torunia. Toruń: Wydawnictwo Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturalnego w Toruniu, 2002. ISBN 83-87768-85-5.

[CITEREFPoklewski1985177-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Poklewski 1985 ↓, s. 177.

[CITEREFPoklewski1985181-2] Poklewski 1985 ↓, s. 181.

[muzeumpilsudski-3] Zelek Ignacy. wykaz.muzeumpilsudski.pl. [dostęp 2024-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-25)].

[CITEREFBełkot1998258-4] Bełkot 1998 ↓, s. 258.

[CITEREFPoklewski1985177–178-5] Poklewski 1985 ↓, s. 177–178.

[CITEREFPoklewski1985178-6] Poklewski 1985 ↓, s. 178.

[torun-7] Natalia Przytarska: Pamięci Ignacego Zelka. torun.pl, 2021-08-13. [dostęp 2024-02-25].

[CITEREFBełkot1998258–259-8] Bełkot 1998 ↓, s. 258–259.

[CITEREFBełkot1998259-9] Bełkot 1998 ↓, s. 259.

[10] M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.

[11] M.P. z 1938 r. nr 121, poz. 202 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

[CITEREFPoklewski1985138-12] Poklewski 1985 ↓, s. 138.

[CITEREFKluczwajd201990-13] Kluczwajd 2019 ↓, s. 90.

[CITEREFPoklewski1985178–179-14] Poklewski 1985 ↓, s. 178–179.

[CITEREFZiółkiewiczPaczuski200212-15] Ziółkiewicz i Paczuski 2002 ↓, s. 12.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]