Cmentarz św. Jerzego w Toruniu

    Dodaj linki
    Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
    Cmentarz św. Jerzego w Toruniu
    Obiekt zabytkowy nr rej. A/216 z 28 lutego 1991
    Ilustracja
    Państwo

     Polska

    Województwo

     kujawsko-pomorskie

    Miejscowość

    Toruń

    Adres

    ul. Konstantego Gałczyńskiego
    87-100 Toruń

    Typ cmentarza

    parafialny

    Wyznanie

    wielowyznaniowy

    Stan cmentarza

    oficjalnie nieczynny

    Powierzchnia cmentarza

    7,9 ha

    Data otwarcia

    luty 1811

    Zarządca

    Parafia Ewangelicko-Augsburska w Toruniu, Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu, Parafia św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu

    Położenie na mapie Torunia
    Mapa konturowa Torunia, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Jerzego”
    Położenie na mapie Polski
    Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Jerzego”
    Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
    Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz św. Jerzego”
    Ziemia53°01′01,21″N 18°35′44,49″E/53,017003 18,595692
    Multimedia w Wikimedia Commons
    Główna aleja cmentarza
    Nagrobki z XIX w.
    Nagrobek Adama Jabłońskiego
    Dawna kaplica cmentarna – obecnie kościół polskokatolicki
    Część ewangelicka
    Część prawosławna
    Nagrobek Willego Doehna
    Zabytkowe ogrodzenie cmentarza, które odrestaurowano w 2016 roku

    Cmentarz św. Jerzego w Toruniu – cmentarz rzymskokatolicki oraz protestancki wyznania ewangelicko-unijnego, ewangelicko-augsburskiego, ewangelicko-reformowanego w Toruniu.

    Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

    Cmentarz znajduje się w południowej części dzielnicy Chełmińskie Przedmieście, tuż przy Zespole Staromiejskim - od zachodu ograniczony budynkami mieszkalnymi (ulica Morcinka), od południa ulicą Gałczyńskiego, zaś od wschodu ulicą Sportowa oraz terenami Targowiska Miejskiego. Główne wejście do cmentarza znajduje się przy ulicy Gałczyńskiego.

    Historia[edytuj | edytuj kod]

    Cmentarz jest najstarszą zachowaną nekropolią Torunia. Został założony w lutym 1811 roku (pierwsze pochówki od czerwca tegoż roku). Historia cmentarza sięga XIV w., kiedy to w pobliżu podmiejskiego kościoła św. Jerzego oraz leprozorium wyznaczono miejsce pochówków.

    Stary cmentarz św. Jerzego zlikwidowano w 1813 roku tworząc nieopodal nowe miejsce grzebalne, kilkakrotnie powiększane (m.in.: w 1826, 1854, 1856, 1890), obecnie zajmuje ok. 8 ha, podzielony jest na 28 kwater. Obecnie poszczególne części są administrowane przez następujące parafie: ewangelicko-augsburską św. Szczepana, katedralną Świętych Janów i parafię Wniebowzięcia NMP. Korzystają z niego również prawosławni i osoby innych wyznań.

    Mimo znacznego wieku cmentarza zachowało się tu raczej mało przykładów dawnej rzeźby nagrobnej, najstarszy – jednocześnie najciekawszy jest nagrobek o formach neoklasycystycznych wystawiony w 1826 roku zmarłemu 9 lat wcześniej Johannowi Ephraimowi Wesselowi. Również z pierwszej połowy XIX w. pochodzą jeszcze dwa nagrobki: Amalii Hirsch z 1844 roku i kapitana Żernickiego z 1839 roku. Stosunkowo nieliczne są nagrobki z końca XIX w., zdecydowana większość pochodzi z XX stulecia. Nie brak wśród nich pomników o ciekawej formie. Niektóre z nich wymagają pilnej renowacji, jak np. modernistyczny nagrobek rodziny przemysłowców Raapke. Urodę najdawniejszych części nekropolii podkreśla bujna stara zieleń oraz ozdobne metalowe ogrodzenia grobów.

    Na wzór najcenniejszych polskich nekropolii, także na cmentarzu św. Jerzego – przy okazji uroczystości związanych ze świętem Wszystkich Świętych – prowadzona jest coroczna kwesta przeznaczona na renowację najcenniejszych pomników nagrobnych.

    Drewniana kaplica cmentarna z 1885 roku obecnie służy jako kościół parafii polskokatolickiej. Dom grabarza został zbudowany w 1913 roku.

    Wzdłuż ul. Morcinka ustawiono w formie lapidarium szereg – przeważnie uszkodzonych – nagrobków ze zlikwidowanego w latach 90. cmentarza staroluterskiego położonego przy ul. Matejki (obecnie teren Osiedla Młodych).

    Pochowani[edytuj | edytuj kod]

     Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani na Cmentarzu św. Jerzego w Toruniu.

    Cmentarz jest nekropolią wybitnych torunian, w tym wielu profesorów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Spoczywają tu m.in.:

    Znajdują się tu ponadto liczne groby duchowieństwa, w tym księży jezuitów i sióstr elżbietanek.

    Kolumbaria[edytuj | edytuj kod]

    W Toruniu oprócz tradycyjnych grobów na dwóch cmentarzach (Centralny Cmentarz Komunalny i św. Jerzego) założono kolumbaria, w których składa się urny z prochami zmarłych.

    Od czasu wybudowania w mieście spopielarni zwłok (2013 rok) ta forma pochówku staje się coraz bardziej popularna[1].

    Galeria[edytuj | edytuj kod]

    • Nagrobek Johanna Ephraima Wessela (1765-1817) z 1826 r.

      Nagrobek Johanna Ephraima Wessela (1765-1817) z 1826 r.

    • Nagrobek Antoniego Ignacego Żernickiego (1783-1836)

      Nagrobek Antoniego Ignacego Żernickiego (1783-1836)

    • Nagrobek Karola Wakarecego (1846-1892) i jego córki Marty

      Nagrobek Karola Wakarecego (1846-1892) i jego córki Marty

    • Nagrobek Jadwigi i Jozefata Jankowskich

      Nagrobek Jadwigi i Jozefata Jankowskich

    • Nagrobek rodziny Raapke

      Nagrobek rodziny Raapke

    • Nagrobek rodziny Landgraf

      Nagrobek rodziny Landgraf

    • Nagrobek Ernsta Voelknera (1868-1913)

      Nagrobek Ernsta Voelknera (1868-1913)

    • Lapidarium ewangelickie

      Lapidarium ewangelickie

    • Nagrobek rodziny Rau, ok. 1930

      Nagrobek rodziny Rau, ok. 1930

    • Nagrobek Edwarda Kuczyńskiego

      Nagrobek Edwarda Kuczyńskiego

    • Nagrobek Bronisława Jamontta

      Nagrobek Bronisława Jamontta

    • Nagrobek Pawła Klimosza

      Nagrobek Pawła Klimosza

    • Nagrobek Janiny Hurynowicz

      Nagrobek Janiny Hurynowicz

    • Nagrobek Leonida Żytkowicza

      Nagrobek Leonida Żytkowicza

    • Nagrobek Andrzeja Sobkowiaka

      Nagrobek Andrzeja Sobkowiaka

    • Nagrobek Henryka Jankowskiego

      Nagrobek Henryka Jankowskiego

    • Nagrobek gen. Elżbiety Zawackiej

      Nagrobek gen. Elżbiety Zawackiej

    • Kolumbarium

      Kolumbarium

    Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

    Przypisy[edytuj | edytuj kod]

    1. ↑ Kremacja możliwa w Toruniu. torun.pl. [dostęp 2013-02-05]. (pol.).

    Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

    • Toruńscy twórcy nauki i kultury (1945-1985), pod red. Mariana Biskupa i Mariana Arszyńskiego, Warszawa; Poznań; Toruń, PWN, 1989, ISBN 83-01-09157-6
    • Magdalena Niedzielska, Toruńskie cmentarze, Toruń, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1992, ISBN 83-85196-66-8
    • Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, ISSN 1505-9316, t. 1-4, Toruń, Towarzystwo Miłośników Torunia; Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1998-2004
    • Jerzy Domasłowski, Kościół św. Szczepana w Toruniu 1904-2004, Toruń, Wydawnictwo Via, 2004, ISBN 83-88273-32-9
    • Janusz Umiński, Toruń w 3 dni, Warszawa: Sport i Turystyka – Muza, 2005, ISBN 83-7079-772-5, OCLC 69483239.
    • Cmentarz św. Jerzego, pod red. Bogusława Dybasia, teksty Magdalena Niedzielska, Sylwia Grochowina, Toruń, Towarzystwo Miłośników Torunia, 2006, ISBN 83-900852-5-9, ISBN 978-83-900852-5-8

    Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

    Cmentarze w Toruniu
    Cmentarze
    Komunalne
    Parafialne
    Nieczynne
    Nieistniejące
    Inne
    Architektura cmentarna

    Cmentarz Opatrzności Bożej w Toruniu3.jpg

    Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cmentarz_św._Jerzego_w_Toruniu&oldid=69397067”