Ivan Meštrović
Ivan Meštrović (1928) | |
Data i miejsce urodzenia |
15 sierpnia 1883 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
16 stycznia 1962 |
Zawód, zajęcie |
rzeźbiarz, architekt, działacz polityczny |
Ivan Meštrović (ur. 15 sierpnia 1883 we Vrpolju, zm. 16 stycznia 1962 w South Bend, Indiana) – rzeźbiarz i architekt jugosłowiański pochodzenia chorwackiego, działacz polityczny, przed II wojną światową zwolennik idei jugosłowiańskiej, członek Komitetu Jugosłowiańskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ivan Meštrović urodził się na stacji kolejowej Strizivojna w pobliżu Vrpolja, gdzie jego rodzice Ivan Meštrović-Gabrilović i Marta Kurobasa przebywali, pracując przy zbiorze kukurydzy. Meštrović wychowywał się we wsi Otavice w północnej Dalmacji (obecnie Chorwacja).
W latach 1907–1909 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, po czym zamieszkał w Paryżu. W dwudziestoleciu międzywojennym był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Zagrzebiu. W 1947 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie został profesorem rzeźby na University of Notre Dame w South Bend[1].
Meštrović był zaangażowany politycznie. Choć był zdeklarowanym Chorwatem i katolikiem wspierał przed II wojną światową koncepcję wielonarodowego państwa jugosłowiańskiego. Jak pisze slawista Maciej Czerwiński, „część chorwackiej opinii publicznej obarcza go odpowiedzialnością za wtrącenie ojczyzny do więzienia narodów. Serbowie z kolei widzą w nim wyraziciela antyserbskiego klerykalnego nacjonalizmu”[2]. Po II wojnie światowej żył na emigracji w Stanach Zjednoczonych, ale odwiedził Jugosławię przed śmiercią i spotkał się z marszałkiem Tito, który próbował nakłonić artystę do powrotu do ojczyzny. Meštrović jednak odmówił, gdyż potępiał zarówno komunizm jako system, jak i autorytarne rządy Tity. Jego rzeźby patriotyczne sławiące bohaterów Słowian południowych znajdują się w całej byłej Jugosławii.
Został pochowany w mauzoleum na wzgórzu niedaleko rodzinnej wsi Otavice.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Twórczość Meštrovicia była poświęcona rzeźbie monumentalnej i pomnikowej. Widoczne są wpływy paryskiego ekspresjonizmu i wiedeńskiej Secesji. Do najważniejszych dzieł należą: pomnik Juraja Strossmayera w Zagrzebiu, pomnik Grgura Ninskiego (Grzegorza z Ninu) w Splicie, pomnik Indian w Chicago oraz studnia św. Jakuba w uniwersytecie Notre Dame.
W sierpniu 1939 roku wygrał konkurs na projekt pomnika mającego upamiętnić w Warszawie Józefa Piłsudskiego i Bitwę Warszawską 1920 roku. Konny pomnik marszałka wraz z łukiem triumfalnym miał stanąć na warszawskim placu Na Rozdrożu. Prace przerwał jednak wybuch wojny światowej[3].
W 2017 roku w krakowskim Międzynarodowym Centrum Kultury została przygotowana wystawa Adriatycka epopeja. Ivan Meštrović pod honorowym patronatem prezydenta Andrzeja Dudy i prezydent Republiki Chorwacji Kolindy Grabar-Kitarović[1]. Po raz pierwszy pokazano w Polsce rzeźby artysty. Było to możliwe dzięki współpracy z Muzeji Ivana Meštrovicia: Galerija Meštrović w Splicie i Meštrović Atelijer w Zagrzebiu[4].
-
Mauzoleum Ivana Meštrovicia w Otawicach
-
Dom Sztuki Chorwackiej w Zagrzebiu (projekt Meštrovicia 1938)
-
Pomnik Historii Chorwatów na Uniwersytecie w Zagrzebiu
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Adriatycka epopeja. Ivan Meštrović [online], mck.krakow.pl [dostęp 2020-05-17] .
- ↑ Maciej Czerwiński, Dłutem o naród, „Herito”, nr 7, Kraków 2012, s. 182.unpaginated.
- ↑ NCK: Ivan Meštrović / Józef Piłsudski. Historia jednego pomnika. Narodowe Centrum Kultury. [dostęp 2020-08-16]. (pol.).
- ↑ Wystawa: Adriatycka epopeja. Ivan Meštrović [online], www.infoarchitekta.pl [dostęp 2020-05-17] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Fundacja Meštrovicia. mdc.hr. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-15)].
- Kosta Strajnić: Ivan Meštrović, Izdavaci Ćelap i Popovać, Beograd 1919
- Maciej Czerwiński: „Dłutem o naród”, „Herito”, nr 7, Kraków 2012, s. 180–187.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- IPN: PRZEGLĄD MEDIÓW – czwartek, 16 stycznia 2003 r.. ipn.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-31)].
- Nowa Gazeta Polska, nr 8-2001, Stockholm. polskakongressen.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-12-09)].
- ISNI: 0000000108768143
- VIAF: 19805020
- ULAN: 500019590
- LCCN: n50036945
- GND: 118828215
- NDL: 00651644
- BnF: 127815796
- SUDOC: 027936422
- NLA: 35348364
- NKC: xx0017476
- NTA: 070780110, 217016480
- BIBSYS: 90362359
- CiNii: DA16493370
- Open Library: OL87241A, OL5604537A
- PLWABN: 9810699988305606
- NUKAT: n2002068302
- J9U: 987007272389305171
- LNB: 000264775
- NSK: 000005539
- CONOR: 15979107
- LIH: LNB:C0r8;=BT