Iłowa (województwo lubelskie)
51°16′14″N 23°32′30″E/51,270556 23,541667
| wieś | |
 Pomnik w Iłowej, upamiętniający bitwę stoczoną na terenie wsi Rudnia (obecnie część Iłowej) w czasie Powstania Styczniowego 16 stycznia 1864 r. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
82 |
| Kod pocztowy |
22-110[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LCH |
| SIMC |
0106201[5] |
Położenie na mapie gminy Ruda-Huta  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmskiego  | |
| 51°16′14″N 23°32′30″E/51,270556 23,541667[1]
| |
_z_1772_r..jpg)
jpg.jpg)
.JPG)
.jpg)
Iłowa – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Ruda-Huta[6][5].
W latach 1867–1954 miejscowość należała do gminy Bukowa. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa chełmskiego.
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 121 mieszkańców i była piętnastą co do wielkości miejscowością gminy[7].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0106218 | Rudnia | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś obejmuje trzy jednostki osadnicze: Iłowę oraz Rudnię, wydzielone w 2 poł. XVIII w. z dóbr Łukówek, oraz Iłowę Kolonię, powstałą pod kon. XIX w., położone na obszarze historycznej ziemi chełmskiej po obu stronach bezimiennego dopływu Uherki. Według stanu z 1827 r. wieś Iłowa liczyła 3 domy i 25 mieszkańców; Rudnia liczyła 2 domy i 24 mieszkańców; obie wsie należały do parafii rzymskokatolickiej w Uhrusku i do parafii greckokatolickiej w Łukówku[8]. 16 stycznia 1864 na terenie wsi doszło do potyczki oddziału powstańczego pod dowództwem Ludwika Lutyńskiego z przeważającym liczebnie oddziałem rosyjskim dowodzonym przez kap. Burdyana. Pogromowi zapobiegł oddział pod komendą Bronisława Gromejki, który na odgłos strzałów zaatakował tyły nieprzyjaciela. W bitwie poległo lub odniosło rany ok. 20 powstańców[9]. Wydarzenie to upamiętniał drewniany krzyż (obecnie metalowy), ustawiony w Rudni prawdopodobnie w 1934 r. z okazji uroczystości rocznicowych z udziałem weterana Powstania Styczniowego, Seweryna Pulikowskiego. Nowy pomnik upamiętniający bitwę pod Rudnią został odsłonięty i poświęcony 17 maja 2016 r.[10] W 1881 r. na terenie wsi osiedlili się pierwsi koloniści niemieccy. W 1929 Iłowa Kolonia liczyła 7 gospodarstw niemieckich[11]. Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego" wieś Iłowa składała się z 5 osad (gospodarstw) o łącznej powierzchni 157 mórg; Iłowa Kolonia obejmowała grunty o pow. 146 mórg; wieś Rudnia składała się z 3 osad o pow. 60 (69) mórg, a folwark Rudnia wydzielony w 1873 r. z dóbr Łukówek Piękny obejmował 227 mórg ziemi[12].
Według spisu powszechnego z 30. września 1921 r. miejscowości składające się na obecną Iłowę zamieszkiwały 143 osoby, z których 135 deklarowało narodowość polską, 8 niemiecką, 101 wyznanie rzymskokatolickie, 32 prawosławne, ewangelickie 10. Szczegółowy skład narodowościowy i wyznaniowy poszczególnych jednostek osadniczych przedstawiał się następująco: Iłowa Kolonia – 36 osób, w tym: Polacy – 28, Niemcy – 8, katolicy – 22, prawosławni – 4, ewangelicy – 10; Iłowa wieś – 54 osoby, w tym: Polacy – 54, katolicy – 44, prawosławni – 10; Rudnia (kolonia i wieś) – 53 osoby, w tym: Polacy – 53, katolicy – 35, prawosławni – 18[13]. W czasie II wojny światowej na terenie wsi funkcjonował niemiecki obóz pracy przymusowej dla Żydów zatrudnionych przy regulacji Uherki.
Po drugiej wojnie światowej na terenie wsi powstała rolnicza spółdzielnia produkcyjna. W 1971 rozpoczęto budowę nowego gospodarstwa rolnego należącego do PGR w Sawinie (obecnie własność prywatna w stanie zaawansowanej ruiny). W latach sześćdziesiątych XX w. Iłowa została odłączona od parafii rzymskokatolickiej w Uhrusku i przyłączona do parafii w Rudzie Hucie. Na mocy specjalnego przywileju biskupów lubelskiego i siedleckiego mieszkańcy wsi mogli swobodnie korzystać z posługi duszpasterskiej obu parafii[14]. W 1993 r. na terenie wsi odkryto skarb monet z końca XVI i 1. poł. XVII w. pochodzących w większości z terenów Rzeczypospolitej o wartości 1414,5 ówczesnych groszy[15]. W 2009 r. miejscowość liczyła 131 mieszkańców[16].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 42431
- ↑ Wieś Iłowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-26], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-01-26].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 358 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Tabella miast, wsi i osad Królestwa Polskiego, Warszawa 1827, t. I, s. 182, t. II, s. 148
- ↑ Bitwy i potyczki 1863-1864. Oprac. S. Zieliński, Rapperswil 1913, s. 118
- ↑ Pamięć o powstańcach. Trzy nowe pomniki – TVP3 Lublin – Telewizja Polska S.A [online], lublin.tvp.pl [dostęp 2017-11-24].
- ↑ Archiwum Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Lublinie – Biuletyn Informacyjny – No 6/2001.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III, Warszawa 1882, s. 270, t. V, Warszawa 1884, s. 826, t. IX, Warszawa 1888, s. 923
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV: Województwo lubelskie, Warszawa 1924, s. 10.
- ↑ A. Wawryniuk, Leksykon miejscowości powiatu chełmskiego, Chełm 2002, s. 325.
- ↑ A. Bronicki, Skarb monet srebrnych z końca XVI i 1. połowy XVII w. z Iłowy, woj. chełmskie, "Wiadomości Numizmatyczne" XXVIII(1994), z. 3-4(149-150), s. 189-210.
- ↑ Baza Danych Lokalnych GUS
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tabella miast, wsi i osad Królestwa Polskiego, Warszawa 1827, t. I, s. 182, t. II, s. 148.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III, Warszawa 1882, s. 270, t. V, Warszawa 1884, s. 826, t. IX, Warszawa 1888, s. 923.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV: Województwo lubelskie, Warszawa 1924, s. 10.
- A. Franecki, Ślady dziejów gminy Ruda Huta, Chełm-Ruda Huta 2010.
- A. Wawryniuk, Leksykon miejscowości powiatu chełmskiego, Chełm 2002.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osada leśna | |
| Części wsi |
|
| Przysiółki kolonii |
|
