Józef Korzeniewski (lekarz)
.png)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 marca 1806 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 maja 1870 |
| profesor nauk medycznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1829 |
| Profesura | |
| Uczelnia |
Akademia Medyko-Chirurgiczna w Wilnie |
Józef Korzeniewski (ur. 19 marca 1806[4], zm. 21 maja 1870 w Wilnie[3][5], na nagrobku podano 1808 jako rok urodzenia[6]) – polski lekarz[4], od 1829 doktor nauk medycznych, profesor chirurgii w Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie szlacheckiej herbu Nałęcz[7] na terenie powiatu słuckiego w guberni mińskiej. Był synem Jana Korzeniewskiego[5][7]. Ukończył z bardzo dobrym wynikiem gimnazjum w Nieświeżu. W 1821 przyjechał do Wilna z zamiarem wstąpienia na Uniwersytet Wileński. Przez dwa lata studiował na wydziale fizyki. W 1823 otrzymał stypendium i rozpoczął studia anatomii i chirurgii na wydziale lekarskim. W 1827 po zdaniu egzaminów uzyskał tytuł lekarza pierwszego stopnia. W 1829 otrzymał stopień doktora medycyny na podstawie pracy pt. Conspectus nosologicus exanthematum. Rada Uniwersytetu wyraziła zgodę na pozostawienie go na uczelni jako pomocnika prosektora przy profesorze Adamie Bielkiewiczu i jednocześnie pomocnika profesora kliniki chirurgicznej Wacława Pelikana (Anita Magowska podaje, że był pomocnikiem profesora chirurgii Konstantego Procyanki[8]). Korzeniewski zastępował przełożonych podczas ich nieobecności, wykonywał wraz z nimi operacje, opiekował się chorymi i gabinetem chirurgicznym. Prowadził kurs teoretyczny dotyczący złamań, zwichnięć i opatrunków (desmurgii)[1][8]. W 1831 został posłany wraz z Feliksem Rymkiewiczem do Brześcia, Słonima i Witebska, aby zwalczać epidemię cholery[1][8].
W 1832 po zamknięciu Uniwersytetu Wileńskiego i przekształceniu wydziału lekarskiego w Akademię Medyko-Chirurgiczną został zatrudniony na zajmowane poprzednio stanowisko. W 1834, po zdaniu egzaminów ze wszystkich dziedzin chirurgii i wygłoszeniu dwóch próbnych wykładów po łacinie i po rosyjsku, został adiunktem w Akademii Medyko-Chirurgicznej[1][8]. W latach 1836–1837 pełnił obowiązki sekretarza naukowego Akademii Medyko-Chirurgicznej. W 1837 został mianowany profesorem nadzwyczajnym w katedrze chirurgii teoretycznej. W latach 1837–1839, w celu podniesienia kwalifikacji, odbył podróże do klinik chirurgicznych we Wrocławiu, Pradze, Dreznie, Lipsku i Halle[7], następnie we Francji głównie w Paryżu, gdzie obserwował pracę i uczęszczał na wykłady wiodących chirurgów[1][9]. Kolejną podróż odbył do Anglii, ale tam poważnie zachorował i musiał powrócić na leczenie do Wilna[1]. Sprawozdania z podróży, które spisywał po francusku i przysyłał do Akademii wileńskiej, następnie ogłosił w przekładzie rosyjskim w dzienniku wydawanym przez ministerstwo spraw wewnętrznych w Petersburgu. W zagranicznych klinikach nauczył się wykonywać litotomie[10], litotrypsje i operacje okulistyczne, m.in. usuwania zaćmy metodą ekstrakcji[11][2]. Został specjalistą w zakresie operacyjnego leczenia katarakty. W 1839 wykonał pierwsze dwa zabiegi metodą ekstrakcji zmętniałej soczewki. Wcześniej operował metodą depresji, czyli spychania soczewki w dół gałki ocznej[12]. Źródła podają różne daty mianowania na profesora zwyczajnego w katedrze chirurgii Akademii Medyko-Chirurgicznej: 1838[1] lub 1939[2] lub 21 listopada 1840[3]. W 1841, po śmierci Konstantego Procyanki, objął zarząd kliniki chirurgii[1][8]. Wykłady prowadził po łacinie, zgodnie z obowiązującymi przepisami[1]. Zarządzał kliniką do 1 sierpnia 1842, kiedy zamknięto Akademię Medyko-Chirurgiczną. W tym okresie przyjęto do kliniki 115 pacjentów (w tym 21 osób do 18 roku życia), wykonano 72 zabiegi, zmarło 10 chorych, w tym 4 po amputacjach kończyn[13]. Osobiście wykonał jedną litotomię, 10 operacji katarakty, w tym raz metodą ekstrakcji zmętniałej soczewki, oraz inne zabiegi, typowe dla ówczesnej chirurgii[2]. Po zamknięciu Akademii, Józefowi Korzeniewskiemu przyznano emeryturę. Pozostał w Wilnie, praktykując jako chirurg[1][8].
Od 1829 Korzeniewski był czynnym członkiem Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego. W latach 1835–1837 pełnił w nim funkcje sekretarza, w 1840 prezesa, a później mecenasa. Był również członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego i Towarzystwa archeologicznego skandynawskiego[1].
Zmarł po wieloletniej ciężkiej chorobie[5]. Został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie (sektor numer Stara Rossa, sektor 18a nagrobek numer 37)[6].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Był żonaty z Leokadią, z domu Weysflog, z którą miał córkę Katarzynę Józefę urodzoną 24 listopada 1842[14][15].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- O wycięciu macicy (1830)
- O wycięciu całkowitem macicy opadłej (1830)
- O wycięciu całkowitem macicy w położeniu naturalnem będącej (1830)
- łac. De orthopaediae progressu ac necessitate, deque variis circa naturam deformitatum earumque methodum medendi opinionibus (1834)
- łac. Desmurgia seu Chirurgiae pars de variis adminiculis deligatoriis (1837)
- łac. De ossobus fractis tractatus in discentium usum (1837)
- Opadnięcie macicy uleczone za pomocą nakładania małych szczypczyków sposobem p. Desgranges (1838)
- łac. De operatione, quaeximia cruris deformitas, incongrua ossium fractorum coaptatione producta, penitus emendata est (1838)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l W.E.P.I. 1905 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d Magowska 2015 ↓, s. 161.
- ↑ a b c P.S.B. 1968–1969 ↓, s. 173.
- ↑ a b W.E.P.I. 1905 ↓, s. 73.
- ↑ a b c Nekrolog Józefa Korzeniewskiego. „Gazeta Lekarska”. No 48, Rok IV, s. 824, 28 maja 1870.
- ↑ a b Nagrobek Józefa Korzeniewskiego [online], baza.polonika.pl [dostęp 2023-08-06].
- ↑ a b c P.S.B. 1968–1969 ↓, s. 172.
- ↑ a b c d e f Magowska 2015 ↓, s. 160.
- ↑ Magowska 2015 ↓, s. 160-161.
- ↑ litotomia, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-08-07].
- ↑ ekstrakcja, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-08-07].
- ↑ Magowska 2015 ↓, s. 155.
- ↑ Magowska 2015 ↓, s. 152.
- ↑ Akt urodzenia Katarzyny Józefy Korzeniewskiej córki Józefa Korzeniewskiego nr 3 z 1843 z parafii św. Jana w Wilnie, 3 stycznia 1843 [dostęp 2023-08-08].
- ↑ Akt zgonu Józefa Korzeniewskiego nr 115 z 1870 z parafii św. Jana z Wilna, 23 maja 1870 [dostęp 2023-08-08].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edward Stocki: Korzeniowski (Korzeniewski) Józef. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XIV. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968–1969, s. 172–173.
- Korzeniewski Józef, [w:] Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustrowana, t. 39, 1905, s. 73-75 [dostęp 2023-08-06].
- Chirurgia uniwersytecka w Wilnie. W: Anita Magowska: Empirycznie czy racjonalistycznie?. Poznań: Wydawnictwo Kontekst, 2015. ISBN 978-83-65275-04-2.
- Józef Bieliński: Stan nauk lekarskich za czasów Akademii Medyko-Chirurgicznej Wileńskiej, bibliograficznie przedstawiony. Przyczynek do dziejów medycyny w Polsce. Warszawa: 1888.