Jagniątków
50°49′00″N 15°36′34″E/50,816667 15,609444| Dzielnica Jeleniej Góry | |||
 Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna” | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Miasto | |||
| W granicach Jeleniej Góry |
1998 | ||
| SIMC |
0936300 | ||
| Wysokość |
445-575[1] m n.p.m. | ||
Położenie na mapie Jeleniej Góry  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
| 50°49′00″N 15°36′34″E/50,816667 15,609444
| |||
Jagniątków (do 1945 niem. Agnetendorf[2]; 1945–1946 Agnieszków) – część miasta Jelenia Góra[3] (do 1954 wieś, 1954–1976 część osiedla typu miejskiego, a następnie miasta Sobieszów, 1976–1997 część miasta Piechowice) o zabudowie typowej dla podgórskich pensjonatów. Prowadzi stąd wiele szlaków w Karkonosze, zarówno pieszych, jak i rowerowych.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jagniątków założyli w 1650 roku czescy protestanci, którzy uchodząc przed prześladowaniami religijnymi przenieśli się na śląską stronę Karkonoszy[1]. Zajmowali się chałupniczo tkactwem, a później również szlifowaniem szkła.
W 1891 założono tu opadową stację meteorologiczną, położoną na wys. 575 m n.p.m. (50°50′N 15°37′E/50,833333 15,616667). Średnia roczna suma opadów z lat 1891–1937 wyniosła 901 mm: najwięcej 107 mm w lipcu, najmniej 50 mm w lutym[4]. W roku 2012 Fundacja Centrum Kultury i Rozwoju Karkonoszy odtworzyła Stację Meteorologiczną w Jagniątkowie. Mieści się ona przy ul. Agnieszkowskiej 2A przy Pierwszej Winnicy Karkonoskiej na wys. 554 m n.p.m. (50°49′16″N 15°37′01″E/50,821111 15,616944). Stacja ta służy badaniom klimatu Kotliny Jeleniogórskiej, prowadzonym przez Centrum Kultury i Rozwoju Karkonoszy wespół z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu.
Od 1901 r. aż do śmierci w 1946 r. w Jagniątkowie mieszkał niemiecki noblista w dziedzinie literatury – Gerhart Hauptmann[1]. W jego domu (Villa Wiesenstein) zbudowanym w 1901 r. według projektu berlińskiego architekta Hansa Grisebacha urządzono Muzeum Miejskie[1]. Fabuła powieści "Wiesenstein" niemieckiego pisarza Hansa Pleschinskiego rozgrywa się w Agnetendorfie.[5]
Od połowy XIX wieku Jagniątków był popularną miejscowością letniskową i zimowiskową[1]; w lipcu 1907 przebywał tu Karl May[6]. W 1910 zamieszkiwało tu 790 osób[7]. Przez rok po wojnie dawny Agnetendorf nazywał się Agnieszków, ale w roku 1946 zdecydowano zmienić nazwę na obecną (po łacinie agnus oznacza „jagnię”).
W 1954 polscy naukowcy prowadzili w rejonie Jagniątkowa szereg badań górniczych, mających na celu znalezienie złóż rudy uranu. Kopalnia badawcza pod górą Sośnik nosiła oznaczenie „OP-7 Jagniątków” i była eksploatowana zaledwie przez kilka miesięcy. Mimo iż badania wykazywały silne promieniowanie w tym rejonie, to rudy uranu wartej wydobycia nie znaleziono[8].
W związku z reformą administracyjną wprowadzającą w 1954 gromady jako trzeci, najniższy szczebel podziału administracyjnego Polski, Jagniątków wszedł zgodnie z uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej z 2 października w skład gromady Sobieszów, przekształconej następnie jeszcze 13 listopada tego roku w osiedle typu miejskiego, a potem 18 lipca 1962 w miasto Sobieszów[9]. Od 2 lipca 1976 do 31 grudnia 1997 Jagniątków był częścią miasta Piechowice; 1 stycznia 1998 Jagniątków włączono w obszar miasta Jelenia Góra[10].
Do 21 grudnia 2007 r. w funkcjonowało przejście graniczne Jagniątków-Petrova Bouda, które na mocy układu z Schengen zostało zlikwidowane.
Jesienią 2012 roku z inicjatywy Fundacji Centrum Kultury i Rozwoju Karkonoszy zaprojektowany został herb miejscowości Jagniątków. Herb ten nawiązuje zarówno do położenia geograficznego, czyli Karkonoszy, czeskich protestanckich drwali – faktycznych założycieli tej miejscowości, oraz poprzez charakterystyczne cztery czerwone pasy podkreśla pochodzenie i historię nazwy Agnetendorf/Agnieszków. Powstała ona bowiem od imienia Agnieszki, małżonki hrabiego Krzysztofa Leopolda von Schaffgotscha, właściciela zamku Chojnik. Pomagała ona prześladowanym protestantom, uciekinierom z Czech, a nazwa ta użyta została, by oddać jej cześć.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[11]:
- willa Gerharta Hauptmanna, ul. Michałowicka 32, z 1900 r.,
- park,
- dom, ul. Myśliwska 12, drewniany, z drugiej ćw. XIX w.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 80-82. ISBN 83-7005-168-5.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Jan Kwiatkowski: Klimat. W: Karkonosze polskie. Wrocław: Polska Akademia Nauk, 1985, s. 88–107. ISBN 83-04-01586-2.
- ↑ Hans Pleschinski: Wiesenstein. Roman. C. H. Beck, Monachium 2018.
- ↑ Historia „Willi Jagniątków” [1] [dostęp 2013-07-12].
- ↑ Gemeindeverzeichnis Deutschland 1900.
- ↑ Paweł P. Zagożdżon, Katarzyna Zagożdżon „Wstępna charakterystyka geologiczna sztolni po poszukiwaniach uranu w Jagniątkowie”, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej Nr 118, Wrocław 2007.
- ↑ Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191); Uchwała Nr 15/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 2 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu jeleniogórskiego (Dz. Urz. WRN we Wrocławiu z 1954 r. Nr. 9, Poz. 71); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. w sprawie utworzenia osiedli (Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253); Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1962 r. w sprawie utworzenia niektórych miast (Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 24 czerwca 1976 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach: bielskim, jeleniogórskim, kaliskim, płockim i toruńskim (Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 144); Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 1997 r. w sprawie utworzenia gminy, ustalenia granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz zmiany granic niektórych miast w województwach: białostockim, bydgoskim, ciechanowskim, elbląskim, gdańskim, jeleniogórskim, katowickim, kieleckim, konińskim, krośnieńskim, lubelskim, nowosądeckim, opolskim, pilskim, poznańskim, przemyskim, rzeszowskim, siedleckim, suwalskim, tarnobrzeskim i zamojskim (Dz.U. z 1997 r. nr 116, poz. 742).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 43. [dostęp 2012-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 3 Karkonosze, red. Marek Staffa, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa – Kraków 1993, ISBN 83-7005-168-5.
- Mapa turystyczna Karkonosze polskie i czeskie 1:25 000, Wydawnictwo „Plan”, Jelenia Góra, ISBN 83-88049-26-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Sztolnia poszukiwawcza uranu w Jagniątkowie. tegroup.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-27)].
- Serwis internetowy „Willa Jagniątków” z aktualnościami Jagniątkowskimi
- Stacja meteorologiczna w Jagniątkowie. willajagniatkow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-13)].
| Części miasta wg TERYT | |
|---|---|
| Dawniej w granicach Piechowic |
|
