Przejdź do zawartości

Jastrząb czarno-biały

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jastrząb czarno-biały
Astur melanoleucus
(A. Smith, 1830)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

jastrzębie

Plemię

Accipitrini

Rodzaj

Astur

Gatunek

jastrząb czarno-biały

Synonimy
  • Accipiter melanoleueus A. Smith, 1830[1]
  • Accipiter melanoleucus(A. Smith, 1837)[1]
  • Astur Temminckii Hartlaub, 1855[1]
Podgatunki
  • A. m. melanoleucus A. Smith, 1830
  • A. m. temminckii (Hartlaub, 1855)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     odnotowany latem

     występuje przez cały rok

     odnotowany zimą

Jastrząb czarno-biały[3] (Astur melanoleucus) – gatunek afrykańskiego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Występuje na południe od Sahary, we wszystkich rodzajach lasów, szczególnie w tych wysokich, od nizin tropikalnych po wysokie góry[4]. Nie jest zagrożony.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1830 roku Andrew Smith, nadając mu nazwę Accipiter melanoleueus[1][5]. Nazwa ta zawierała literówkę[6] i po poprawieniu na Accipiter melanoleucus obowiązuje do tej pory[3][4][7]. Jako miejsce typowe autor wskazał tereny obecnej RPA[4][5].

Wyróżniono dwa podgatunki Accipiter melanoleucus[8][7]:

  • A. m. melanoleucus A. Smith, 1830
  • A. m. temminckii (Hartlaub, 1855)

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Jastrząb czarno-biały osiąga długość ciała 40–58 cm; samce ważą 430–490 g, a samice 650–980 g; rozpiętość skrzydeł 77–105 cm[4]. Istnieją dwie odmiany barwne – czarna i biała, ta druga charakteryzuje się białym upierzeniem spodniej części ciała od podbródka do podbrzusza[9].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Poszczególne podgatunki występują[8][7]:

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Jest to ptak monogamiczny i terytorialny. Gniazdo budują oba ptaki z pary około 50–145 dni przed złożeniem jaj. Umiejscowione jest wysoko na drzewie, zwykle w rozwidleniu gałęzi; stanowi je platforma zbudowana z gałązek i patyków, której wnętrze wyłożone jest zielonymi liśćmi[10]. W przeciwieństwie do wielu innych gatunków jastrzębi ptaki te często wykorzystują to samo gniazdo w kolejnych sezonach lęgowych, dodając budulca tak, że stopniowo się rozrasta[8]. Niekiedy wykorzystują też gniazda zbudowane przez inne gatunki ptaków drapieżnych. Samica składa 1–4 jaja i to głównie ona je wysiaduje, podczas gdy samiec regularnie ją dokarmia[10].

Żywi się głównie ptakami o masie 80–300 g, aż do wielkości perliczki, ale przede wszystkim gołębiami[4]. W Południowej Afryce pod gniazdami jastrzębia czarno-białego znaleziono m.in. takie ofiary, jak: kaniuk zwyczajny, krogulec rudobrzuchy, krogulec trzypręgowy i sowa[9].

Status

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN jastrząb czarno-biały jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy ze względu na utratę siedlisk i nadmierne użycie pestycydów[2]. W jego bazie ofiar znajdują się kurczaki i gołębie, co doprowadza do konfliktu z ludźmi. Jest regularnie prześladowany, zarówno na obszarach wiejskich, jak i w miastach[9].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d D. Lepage: Black Goshawk Accipiter melanoleucus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-28]. (ang.).
  2. a b Astur melanoleucus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-24].
  4. a b c d e A.C. Kemp, G.M. Kirwan, Black Goshawk (Accipiter melanoleucus), version 1.0, [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [online], Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020 [dostęp 2022-11-26] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  5. a b A. Smith, A Description of the Birds inhabiting the South of Africa, „South African quarterly journal”, 1 (3), 1830, s. 229–230 (ang.).
  6. Alan P. Peterson: Accipiter melanoleucos Nomenclature. [w:] Zoonomen Nomenclatural data [on-line]. [dostęp 2022-11-28]. (ang.).
  7. a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-24]. (ang.).
  8. a b c Accipiter melanoleucus [online], globalraptors.org [dostęp 2020-05-07].
  9. a b c Markus Jais, Interview with Ann Koeslag about the Black Sparrowhawk of the Cape Peninsula in South Africa, [w:] African Raptors [online], 20 listopada 2012 [dostęp 2020-05-07] (ang.).
  10. a b Accipiter melanoleucus (Black sparrowhawk). [w:] Biodiversity Explorer [on-line]. Iziko Museums of South Africa. [dostęp 2020-05-24]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]